Troiano Newsletters: Thực hành pha

Thực hành pha
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications

Như nhiều người đều biết, tôi không phải là người ủng hộ hoặc cổ xúy cho việc pha gà (crossbreeding). Tuy nhiên, tôi tin rằng nó có thể là công cụ tuyệt vời nếu được sử dụng một cách đúng đắn, và vì những lý do chính đáng. Vấn đề ở chỗ nhiều người sử dụng nó như là phương pháp lai tạo chính. Thậm chí, một số sử dụng như là phương pháp lai tạo độc nhất. Mục đích của tôi là làm thay đổi xu hướng này.

Trong bài này, tôi sẽ nói về cả lợi ích lẫn hậu quả của pha. Tôi hy vọng rằng bạn sẽ học hỏi được những điều mới mẻ và thú vị. Tôi cũng hy vọng rằng nó sẽ tạo niềm cảm hứng để bạn trở thành một nhà lai tạo thực sự.

Lần trước, chúng ta đã nói về lai xa (out-crossing) vốn khác với pha. Với gà chọi Mỹ, lai xa là lai giữa hai phân dòng gà (line), nhưng cả hai đều thuộc về một dòng (strain) hay bầy gà. Pha là khi bạn giới thiệu máu lạ vào, chẳng hạn như lai giữa Hatch và Sweater.

Với nhiều người, mục đích chính của việc pha tạp là tạo ra chiến kê xuất sắc. Nhưng liệu những nhà lai tạo này có thực sự hiểu hết những “được” và “mất” của phương pháp này? Nó có thể khác với những gì mà bạn nghĩ.

Có nhiều lý do để pha gà, ví dụ: cải thiện sức khỏe và ưu thế lai, cải thiện năng lực và thể trạng chung. Một số nhà lai tạo dùng phép pha để cải thiện những tính trạng đặc biệt, hay khi gà của họ đơn giản không tiến bộ theo chương trình lai tạo, điều chứng tỏ rằng chúng thiếu những gien cần thiết. Pha cũng là phương pháp thường được áp dụng để tạo ra biến thể hoặc giống gà chọi mới. Có lẽ, lý do phổ biến nhất vẫn là pha để tạo ra chiến kê đá trường.

Dẫu có nhiều lý do để pha, phương pháp này cũng có điểm bất lợi bên cạnh thuận lợi. Nói cách khác, pha có thể giới thiệu những tính trạng tốt nhưng cũng đưa vào cả tính trạng xấu. Nó cũng có thể đưa vào những nhược điểm mà bạn không hề hay biết. Dưới tác động của những yếu tố trội và lặn, một số tính trạng có thể biến mất vĩnh viễn.

Trong khi pha có thể cải thiện nhiều đặc điểm ở gà của bạn, một khi đưa vào máu mới, bạn không thể thấy những thay đổi mà mình mong muốn cho đến thế hệ thứ hai hoặc thứ ba. Bởi vậy trong khoảng thời gian đó, bạn sẽ hứng chịu mọi rủi ro.

Để cải thiện và thiết lập bầy gà, pha không chỉ rủi ro, mà trong hầu hết mọi trường hợp, còn không cần thiết nữa. Bằng việc lai dòng theo những nhóm (sub-families), rồi sau đó hòa chúng lại với nhau để củng cố và cải thiện sức mạnh, với sự tuyển chọn thích hợp, người ta có thể duy trì mãi dòng gà mà không cần pha thứ gì từ bên ngoài vào.

Tuy nhiên, nếu bạn thấy việc pha là cần thiết, thì nên chọn những cá thể từ một dòng thuần hoặc có quan hệ gần gũi. Chúng phải là gà nổi danh về sức mạnh, lối đá và gan lỳ, và cũng là dòng gà chọi Mỹ danh tiếng. Nói cách khác, chúng phải có hình dạng và màu sắc đặc trưng, và không mắc bất kỳ lỗi hay tật nào. Chúng cũng phải mạnh khỏe và sung mãn.

Khi pha, hãy lai gà bên ngoài với một trong những con gà tiềm năng nhất của bạn. Kiểm tra kết quả thật sát sao xem chúng có đạt chất lượng cao nhất hay không, và rồi loại bỏ hết những bầy lai khác. Tại thời điểm này, bạn cần lấn át máu lai bằng cách lai về dòng gà gốc của mình, cho đến khi tỷ lệ máu lai chỉ còn 1/8 hay ít hơn. Bạn nhất thiết phải làm như vậy trước khi ghép máu này vào dòng gà của mình.

Nên nhớ rằng, pha giới thiệu một nhóm gien hoàn toàn mới, cả tốt lẫn xấu, mà có khi nhiều năm trời sau mới phát tác. Bởi vậy phải thật kén chọn khi giới thiệu máu mới vào một bầy gà vốn đã ổn định.

Ưu thế lai (hybrid vigor): Không thể nói về pha mà không nhắc gì đến ưu thế lai. Đây là hiệu ứng trái ngược với “thoái hóa cận huyết” (inbreeding depression). Để tận dụng lợi ích to lớn nhất của ưu thế lai, bạn cần duy trì mức độ dị hợp tử cao. Cách tốt nhất để đạt được điều này là pha với gà vốn được cận huyết cực sâu ở bên ngoài, .

Pha được ứng dụng để tạo ra ưu thế lai, và ưu thế lai được ứng dụng để tạo ra gà tốt hơn cả cha mẹ. Chẳng hạn, với gà chọi Mỹ, nó tạo ra bầy con lớn hơn, nhanh hơn, mạnh hơn, khôn hơn và gan lỳ hơn so với gà cha mẹ, tất cả mọi đặc tính cần thiết của những chiến kê xuất sắc.

Cạm bẫy của ưu thế lai: Ở đây, tôi xin lưu ý những ai muốn mua gà chọi Mỹ. Chiến kê ngoài trường thường là gà pha. Khi bạn mua gà từ một nhà lai tạo, người vốn chỉ bán gà pha, đừng ngạc nhiên nếu đời đầu đá hay, nhưng những đời sau trông như bị đột biến, đó là bởi vì gà pha không thể tái tạo được chính chúng.

Mặc dù, pha có thể tạo ra những cá thể xuất sắc, bạn không thể lai với gà pha mà thu được kết quả ổn định. Nếu bạn pha giữa hai bầy, mỗi bầy vốn thể hiện 100% chất lượng di truyền tuyệt hảo, ưu thế lai sẽ nâng chất lượng bầy con lên đến mức không tưởng 120%! Tuy nhiên, nếu bạn lai giữa những con gà pha với nhau, chất lượng bầy con sẽ chỉ còn 80%. Như vẫn thường xảy ra, đôi khi sau từ hai đến ba thế hệ, bầy gà lai sẽ bị thoái hóa. Không chỉ vậy, tất cả những cá thể của bầy lai đều khác nhau một cách đáng kể. Một số con to, một số con nhỏ. Nói cách khác, không hề có sự ổn định trong bầy lai. Giờ thì bạn đã biết lý do tại sao rồi nhé, chính là ưu thế lai!

Như đã nói ở trên, pha là công cụ tuyệt vời, nhưng chỉ có bấy nhiêu mà thôi. Không nên sử dụng nó như là phương pháp lai tạo chính. Bằng việc sử dụng pha làm phương pháp lai tạo chính, bạn đã tự đưa mình vào vòng xoáy vô tận của việc săn lùng máu mới. Mỗi mùa lai tạo, bạn phải săn máu mới, bằng không gà của bạn sẽ chẳng là gì ngoài những đột biến tầm thường. Rồi cùng với thời gian, chúng sẽ chẳng còn là gà chọi Mỹ nữa. Đây không gọi là lai tạo; điều này chẳng khác gì ngoài việc ghép gà trống với gà mái mà không hề có định hướng hoặc mục đích trong đầu. Lối lai tạo này không hề có tương lai.

Nếu bạn tự hỏi điều nào tốt hơn giữa việc tạo ra đồng hợp tử (homozygosity) qua lai cận huyết với việc tạo ra dị hợp tử (heterozygosity) qua pha, thì hãy cân nhắc ba điều sau đây:

• Tầm quan trọng của việc dự đoán (predictability) đối với chương trình lai tạo của bạn?

• Bạn muốn che dấu khiếm khuyết di truyền của gà và hy vọng rằng chúng không bao giờ xuất hiện hay bạn buộc chúng xuất hiện để mà có thể loại bỏ hoặc hạn chế chúng?

• Bạn muốn tạo ra một dòng gà hay bạn muốn tiếp tục thử nghiệm mà không có phương hướng cụ thể hoặc kế hoạch lâu dài?

Tất cả là tùy ở bạn!

Tôi hy vọng bạn sẽ thích bài viết này, và đó là những thông tin mà tôi cung cấp để giúp bạn cải thiện bầy gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà đá hay thì tất cả đều được hưởng lợi. Chúc mừng năm mới!

 

cam on. nhung thong tin that huu ich