Phương pháp biệt dưỡng 16 ngày (T.K. Bruner) T.K. Bruner – http://www.dannysgamefowlfarm.com Biệt dưỡng đem lại thành công hay thất bại bởi nó là yếu tố quyết định một khi tất cả những điều kiện khác đều như nhau. Vài năm trước đây, McCall nói rằng biệt dưỡng đóng góp 60% thắng lợi, điều này được đúc kết từ kinh nghiệm nuôi và đá gà của ông. Riêng tôi tin rằng biệt dưỡng đóng góp tối thiểu 70% thắng lợi. Để chiến thắng tại những đấu trường khắc nghiệt, một sư kê phải có thật nhiều gà vốn được nuôi dưỡng và chăn thả một cách thích hợp cho đến khi biệt dưỡng. Không sư kê nào, dù dưỡng gà giỏi đến đâu, có thể lấy những con gà được nuôi dưỡng, chăn thả kém rồi hy vọng đá thắng những con được nuôi dưỡng, chăn thả tốt, dẫu chúng nằm trong tay một sư kê kém hơn, bởi vì để chiến thắng cần phải có thể lực, sự lanh lợi, và độ bền cùng với sự năng động, lối đâm và gan lỳ. Thật dại dột khi cho rằng trong vòng 15 ngày, sư kê có thể tích lũy đủ sức mạnh cho một chiến kê được nuôi dưỡng kém để chiến thắng một chiến kê được nuôi dưỡng trong điều kiện lý tưởng. Không ai làm nổi việc này. Bạn có thể lấy một chiến kê yếu và chiến thắng một chiến kê mạnh khỏe trong một trận đá cáp, nhưng trong cuộc đối đầu (main), cơ hội và may mắn trên thực tế là rất thấp mà hoàn toàn dựa vào điều kiện nuôi và chế độ biệt dưỡng. Bạn thường nghe nói “John Doe ăn may khi đụng với Bill Smith” trong giải nhưng trong đa số trường hợp, nếu bạn duyệt và phân tích lại từng trận, bạn sẽ thấy người chiến thắng có những chiến kê tốt hơn, được biệt dưỡng tốt hơn. Trước khi dự giải, tôi luôn kiểm tra xem số lượng chiến kê chăn thả có đủ để tham gia hay không. Nghĩa là với giải 17-chiến kê, tôi muốn có khoảng 35 con để lựa chọn và trong số đó, tôi muốn có từ 8-10 con đã chứng tỏ bản lãnh trong trường đấu. Tôi dùng những con này làm cơ sở để tuyển chọn chiến kê đá trường. Tôi sẽ không sử dụng quá nửa số chiến kê từng thắng trận mà chỉ dùng làm cơ sở để so sánh và tuyển chọn những con mà khả năng còn chưa được kiểm chứng. Qua so sánh, một chiến kê hoặc là đạt hoặc là không, một chiến kê bình thường đem đá với gà phở thì trông như là “siêu kê”, nhưng khi xổ xẹt với gà hay thì bản lãnh thực sự sẽ được phô bày. Số lượng chiến kê chính xác để dự giải 17-chiến kê phụ thuộc vào mức độ am tường của bạn với dòng hay các dòng gà mà bạn dự tính sử dụng và tình trạng của chúng từ bãi chăn thả. Vào mùa thu năm 1907, cụ John T. Fogleman quá cố ở Burlington, North Carolina đụng với Andrew P. O'Connor ở Norfolk, Virginia, một cuộc đối đầu 17-chiến kê tổ chức ở Norfolk. Ông sử dụng toàn gà nhà đổ ra và tự tay bắt từ bãi chăn thả. Ông viết cho tôi rằng ông chọn 21 con – thử nghĩ xem – hai-mươi-mốt-con để từ đó chọn ra 17 con; chỉ dư có 4 con thôi, rồi ông thắng 8 trong 9 trận đầu tiên, và kết thúc giải đấu. Chín con thi đấu đều cùng một bầy Yellow Leg Mugwumps. Đây là số lượng gà thấp nhất mà tôi biết, được sử dụng trong một cuộc đối đầu 17-chiến kê. Câu trả lời là ông cụ am hiểu gà của mình và biết làm gì với chúng. Ông là một trong những tay dưỡng gà sừng sỏ nhất mà tôi từng biết và dạy tôi nhiều thứ liên quan đến biệt dưỡng mà tôi hãy còn ghi nhớ và nay mới nhận ra những lời khuyên của cụ là giá trị đến nhường nào. Có lần cụ nói với người con trai, Mike, và tôi rằng cụ sắp dự giải và không bao giờ ra tay luyện gà nếu một trong hai chúng tôi không thay rơm trong lồng mỗi ngày. Lúc đó, cụ thúc đẩy chúng tôi luyện gà quá nhiều và cố tình cho chúng tôi thấy việc cho ăn hiệu quả hơn nhiều so với luyện gà, điều mà chúng tôi đang làm. Mặt khác, tôi từng thấy một sư kê và tay dưỡng gà siêu đẳng ở Memphis chuẩn bị từ 70 đến 80 con rồi từ đó mới chọn ra 17-chiến kê đá giải. Dĩ nhiên, hầu hết trong số này được bắt từ nơi khác, nên ông không chắc chúng có đạt hay không. Ông thường lưu ý tôi rằng, nếu ông chọn được 1 trong số 5 con đi đá thì coi như đạt. Cách này tốn quá nhiều gà và theo tôi, nếu một người am hiểu về bầy gà mình đem biệt dưỡng, thì ông không cần quá 30 con để dự giải. Một tay dưỡng gà ở miền Nam nhất thiết phải am hiểu dòng gà sắp sửa đem đá, bởi vì một số dòng gà miền Nam phải đá chạng lớn mới hay, trong khi một số dòng khác lại đá hay ở chạng nhỏ. Tôi chuộng loại sau hơn bởi tôi nắm vững cách thức biệt dưỡng và thể hiện của chúng trong trường đấu. Như thành lệ, những con như vậy gan lỳ và dai sức hơn khi bị trọng thương so với đồng bọn ở chạng lớn. Nếu có thể, tôi thích bắt gà trước khi khởi đầu biệt dưỡng một tuần. Việc này giúp tôi có cơ hội kiểm tra cựa của chúng, diệt rận và thuần dưỡng cũng như quan sát tổng thể và đưa chúng về đồng chạng bởi một số bắt về từ bãi chăn thả mập và số khác lại gầy ốm. Tôi có dãy lồng cỡ 1.8 x 3 m để thả gà trong quá trình biệt dưỡng. Sau khi bắt chiến kê vào kê phòng, bạn càng sớm giúp chúng làm quen với yêu cầu thì bạn càng có nhiều cơ hội biệt dưỡng chúng một cách phù hợp. Một chiến kê phải được luyện tập đúng, ăn đúng và tiêu hóa đúng để đạt phom vào ngày xuất trường. Một chiến kê không tiêu hóa hay ăn hết thức ăn trong vòng 2 hay 3 ngày cuối của quá trình biệt dưỡng thì không đạt điều kiện để đá nhanh, mạnh trong một trận đấu kéo dài mà sẽ ngừng hoặc đá chậm lại và trở thành miếng mồi ngon trước một đối thủ được biệt dưỡng tốt hơn dẫu nó có gan lỳ và làm mọi thứ trong khả năng. Một chiến kê phải có thể lực đầy đủ bằng không nó không đủ điều kiện để đá trường. Tôi luôn bịt cựa và xổ chiến kê ba lần trong quá trình biệt dưỡng, trước tiên để phát hiện và loại bỏ những con đá kém cũng như không có lối đâm phù hợp, sau đó là để tìm hiểu gà đá theo lối nào, bởi bạn không thể biết trước lối đá của gà địch, thứ nữa là để xem hiệu quả của biệt dưỡng đối với từng con. Một con gà hay sẽ thể hiện sự tiến bộ sau mỗi lần xổ, nó sẽ di chuyển nhanh hơn, đá mạnh hơn và chính xác hơn theo tiến trình biệt dưỡng nếu bạn thực hiện đúng. Trong lần xổ đầu, tôi để chúng đá đến mệt lử nhằm phát hiện nhược điểm của chúng, trong lần xổ thứ hai, tôi cũng để chúng đá thoải mái nhưng không đến mức kiệt sức như lần đầu. Trong lần xổ thứ ba, tôi chỉ để chúng nạp vài ba chân bởi giờ đây chúng đã vào phom và đá đủ mạnh khiến đối phương bị trọng thương đến mức hỏng gà. Thật lòng, tôi thấy nhất thiết phải xổ gà để có thể tuyển chọn một cách chính xác. Để tuyển gà đá trường, tôi luôn mời vài chiến hữu giỏi đánh giá lối đá đến giúp tôi tuyển gà, hai cái đầu luôn tốt hơn một cái. Tôi lập danh sách và ghi chú từng cặp sau khi xổ xem lối đá của chúng như thế nào và sau cùng, tất cả chiến hữu cùng duyệt qua và thảo luận về bản lãnh của từng con để xem chúng tôi có nhận định giống nhau hay không. Một số con đá rất thất thường và tôi ưu tiên đem đá những con luôn xổ tốt. Trong hai, ba năm lại đây, tôi may mắn mướn được ông Lon Hanna thuộc “băng Sledge và Hanna” nổi tiếng trước đây, giúp tôi tuyển gà đá giải; ông là tay đánh giá lối đá, lối đâm giỏi nhất mà tôi từng biết và sau khi xem gà đá hầu như có thể cho bạn biết một cách chính xác những gì chúng sẽ thể hiện trong trường đấu. Tuy chẳng còn trẻ nữa, nhưng không cậu trai nào có thể thấy nhiều hơn ông khi hai con gà xổ với nhau, và nhiều thành công của tôi là nhờ sự giúp đỡ của ông. Thật khó để đưa ra khối lượng luyện tập hay lượng thức ăn chính xác mà bạn áp dụng cho gà; mọi người chỉ có thể nắm đại thể bài tập và thức ăn trong điều kiện bình thường, rồi phải tự điều chỉnh để đạt được kết quả mong muốn, bởi bạn sẽ hầu như không thấy các chiến kê phản ứng như nhau trong cùng một điều kiện biệt dưỡng. Do đó, bạn phải thay đổi chế độ cho phù hợp và đưa gà vào phom, bằng không bạn không thể có những chiến kê tốt nhất để đá trường. Tôi từng làm việc với nhiều lứa gà, tôi cố gắng đưa từng con vào phom dẫu có đem đá trường hay không. Điều này rất tốn thời gian nhưng tôi học được nhiều, điều giúp tôi sau này ngoài trường đấu. Tôi nhận thấy mọi người có thể học hỏi được điều gì đó mới mẻ mỗi ngày qua công việc trong kê phòng và càng học nhiều thì người ta càng giỏi. Dĩ nhiên, tôi không nói về gà bệnh bởi vì cách xử lý duy nhất là đưa chúng ra khỏi kê phòng càng nhanh càng tốt, bởi bạn không phải là giám đốc bệnh viện. Ở đây, tôi muốn nói rằng gà không thể đổ bệnh cả đàn nếu kê phòng khô ráo, thông thoáng và cách luyện tập và cho ăn hợp lý. Nếu kê phòng ở dưới tầng trệt, bạn nên chọn địa thế cao ráo bởi vì độ ẩm khiến gà đổ bệnh nhiều hơn tất cả những nguyên nhân khác. Tôi chuộng kê phòng trên cao, ở tầng hai, sân thượng hay nhà kho, nhưng nếu kê phòng ở dưới trệt, tôi muốn trải lớp đất nền cao hơn bên ngoài. Trong bảy năm qua, tôi cho gà tập bới trong nhà ngoại trừ những ngày quá nóng, khi tôi đưa bội ra ngoài trời dưới bóng râm. Gà nên được nhốt trong bội tập bới từ 15 đến 30 phút mỗi ngày. Trước khi trải rơm trong bội, tôi trải một lớp cát thô và sạn dày cỡ 2.5 cm bởi gà cần ăn sạn để tiêu hóa thức ăn. Để chuẩn bị đá giải, bạn phải cực kỳ cẩn thận giữ kê phòng và các lồng dưỡng sạch sẽ và vệ sinh bằng mọi giá. Tôi luôn khử trùng lồng dưỡng và chén ăn bằng Creosote Dip giữa các đợt biệt dưỡng và tôi cảm thấy đây là một trong những lý do khiến gà của tôi hiếm khi đổ bệnh. Một điều nên nhớ khi biệt dưỡng là không bao giờ được luyện gà đến kiệt sức bởi nó sẽ bỏ ăn hoặc đổ bệnh. Khi một chiến kê bỏ ăn hoặc không ăn hết khẩu phần thường là do tập luyện quá mức hoặc cho ăn quá nhiều. Chiến kê phải được ăn uống thoải mái và tiêu hóa hết giữa các bữa ăn. Chiến kê phải được ăn 2 bữa mỗi ngày, cách nhau khoảng 12 giờ nếu nó gần như trống rỗng, bằng không bạn phải cắt giảm lượng thức ăn. Chiến kê hơi đói sẽ đá tốt hơn là được nhồi nhét đến căng bụng. Cách duy nhất để theo dõi một cách chính xác tình trạng của chiến kê là cân chúng hàng ngày và lập bảng ghi chép. Tôi loại bỏ hết toàn bộ mỡ và trọng lượng thừa vào tuần biệt dưỡng đầu tiên, giảm trọng lượng xuống dưới mức mà bạn nghĩ là tốt nhất vài oz, và rồi trong tuần biệt dưỡng cuối cùng, để chúng tăng lên từ từ đến trọng lượng tự nhiên, chúng sẽ thực hiện một cách dễ dàng vào cuối giai đoạn biệt dưỡng nhờ giảm khối lượng luyện tập. Bằng cách này, bạn đá gà trong trạng thái đang nạp vào và tăng cân thay vì thải ra và giảm cân. Tôi cho gà uống nước thoải mái cho đến 2 ngày cuối của quá trình biệt dưỡng. Nếu gà không khát thì chúng chỉ uống theo nhu cầu thực sự. Dĩ nhiên, cần phải cắt giảm nước để làm khô chiến kê, nhưng tôi cắt nước vào buổi sáng cuối cùng trước trận đấu, bởi tôi nhận thấy chiến kê khô đi quá sớm sẽ đổ bệnh và xuống sức. Một chiến kê được dưỡng đúng cách sẽ bước đi kiêu hãnh, khoan thai và lanh lợi vào ngày xuất trường. Chiến kê dưỡng kém sẽ trông phờ phạc, bất thường và khi vào trường sẽ đá thiếu lực (đâm nông) và buộc phải ngưng đá để lấy lại sức, điều mà với cựa dài, là quá chậm để giành thắng lợi. Trong bộ môn cựa dài, chiến kê phải xuất trường với đầy đủ thể lực và đá mạnh lúc khai cuộc, bằng không sẽ có rất ít cơ hội thắng trận. Dĩ nhiên, chúng ta thấy vô số những trận đấu kéo dài, kể cả khi đá cựa dài và chúng ta phải có trách nhiệm dưỡng gà đủ nước đá để chúng có thể đá dai sức và tung đòn sát thủ mỗi khi có cơ hội. Tuy nhiên, hầu hết các trận đấu kéo dài ở miền Nam đều thuộc một trong hai trường hợp sau, hoặc cả hai đều đâm kém hoặc cả hai đều đâm tốt và đâm nhau trọng thương khiến một trong hai không thể gượng dậy để kết thúc đối phương. Đây là quy trình thường lệ mà tôi áp dụng trong biệt dưỡng, tôi chỉ thay đổi một chút cho phù hợp với vài con không đáp ứng như số còn lại. Tôi sử dụng phấn diệt rận sodium flouride, mà tiệm thú y nào cũng có bán với giá 50c mỗi pound. Nó hiệu quả hơn nhiều so với loại bột diệt côn trùng thương mại mà tôi từng sử dụng. Tôi áp dụng các nguyên liệu dưới đây vào biệt dưỡng: Yến mạch – chà vỏ, lúa mạch chà vỏ, bắp đá, xay thô và vo sạch Đậu hà lan – trồng ở Canada và đậu tằm (vetch). Chúng có độ béo thấp và là những loại hạt tốt nhất mà tôi có thể kiếm được. Khẩu phần ăn hàng ngày, tôi trộn những phần đều nhau của lúa mạch và yến mạch, thêm vào 25% bắp xay, rồi tôi cho đậu tằm và đậu hà lan theo chỉ dẫn dưới đây. Tôi tính toán lượng thức ăn cần thiết cho toàn bộ chiến kê với tỷ lệ mỗi con một muỗng canh (tablespoon). Tôi đổ ít nước cho ẩm rồi thêm 1/3 lòng trắng trứng luộc cho mỗi con. Tôi trộn đều hạt và trứng. Vào mùa xuân, tôi thay lòng trắng trứng bằng lúa mạch nấu. Để chuẩn bị, nấu sôi trong hai giờ rồi rửa bằng nước sạch cho đến khi tất cả vỏ rác trôi đi hết. Rồi cho mỗi con ăn một muỗng trà (teaspoon) thay vì lòng trắng trứng. Dẫu dùng cách nào thì mục đích vẫn là cung cấp và duy trì độ ẩm bên trong cơ thể gà để nó có thể tiêu hóa thức ăn một cách phù hợp. Thỉnh thoảng trong quá trình biệt dưỡng, như trình bày ở dưới, tôi sử dụng những thức ăn sau: thịt bò tươi, nạc và băm nhuyễn, thịt bò nấu, thật chín và băm nhuyễn, táo chín, xắt nhỏ. Lịch trình biệt dưỡng như sau: Ngày thứ nhất Đột cựa, tỉa lông dưới đì, cân và rắc phấn diệt rận. Ngày này cho ăn một bữa, cho gà ăn cả ổ bánh mì cũ ngâm trong sữa ấm. Tập bới trong vòng 30 phút. Ngày thứ hai Ngày này cho ăn một bữa, bánh mì cũ ngâm trong sữa ấm trộn thêm bột hoặc cháo bắp. Tập bới trong vòng 30 phút. Bồng gà càng nhiều càng tốt và nhẹ nhàng, để chúng thuần hóa và quen với việc bồng bế càng nhanh càng tốt. Ngày thứ ba Cân vào buổi sáng, bắt đầu luyện tập, để chúng tập vỗ cánh bằng cách nắm ngay gối và nhấc lên, thả xuống lại, tập chạy và hất (flirt). Bữa sáng thông thường bao gồm yến mạch, lúa mạch và trứng, uống sau khi ăn. Tập bới 30 phút. Bữa chiều thực hiện tương tự. Ngày thứ tư Cân vào buổi sáng, tăng lượng bài tập, vỗ cánh, hất, chạy và xoa bóp sau khi tập. Cho ăn khẩu phần thường lệ và uống nước. Tập bới 30 phút. Bữa chiều thực hiện tương tự. Ngày thứ năm Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Cho ăn khẩu phần thường lệ và uống nước. Tập bới 30 phút. Buổi trưa, mỗi con được ăn một muỗng trà thịt bò tươi. Bữa chiều thực hiện tương tự. Ngày thứ sáu Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp, nên nhớ bạn tăng dần khối lượng luyện tập để gà không bị quá sức. Ăn và uống như thường lệ. Tập bới 30 phút. Buổi trưa, mỗi con được ăn một muỗng trà táo xắt. Buổi chiều, lên danh sách và xổ cho đến khi tất cả đều kiệt sức, điều giúp bạn phát hiện và loại bỏ những con yếu ớt và đá dở. Không tập vào buổi chiều nhưng xoa bóp. Ăn và uống như thường lệ. Ngày thứ bảy Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Khẩu phần ăn thường lệ cho thêm 10% đậu hà lan, uống nước. Tập bới 30 phút. Buổi trưa cho ăn một muỗng trà thịt bò xay, nấu chín. Bữa chiều, ăn uống và tập luyện như thường lệ. Ngày thứ tám Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Khẩu phần ăn, uống thường lệ. Tập bới 30 phút. Buổi chiều, tập luyện như thường lệ và thêm 10% đậu tằm vào khẩu phần ăn. Ngày thứ chín Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Khẩu phần ăn, uống thường lệ. Tập bới 30 phút. Bữa chiều, ăn uống và tập luyện như thường lệ. Ngày thứ mười Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Khẩu phần ăn, uống thường lệ. Tập bới. Buổi trưa, cho ăn một muỗng trà táo xắt. 3 giờ chiều, lên danh sách và xổ tất cả gà. Buổi chiều, không tập luyện, xoa bóp. Ăn uống như thường lệ. Ngày thứ mười một Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Thêm 10% đậu hà lan vào khẩu phần ăn thường lệ, uống nước; bạn hiện đang luyện gà ở mức tối đa và từ giờ về sau bạn cần giảm dần. Tập bới 30 phút. Buổi trưa, cho ăn một muỗng trà thịt bò xay, luộc chín. Bữa chiều, ăn uống và tập luyện như thường lệ. Ngày thứ mười hai Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp. Thêm 10% đậu tằm vào khẩu phần ăn thường lệ, uống nước. Buổi trưa, cho ăn một muỗng trà táo xắt. 3 giờ chiều, xổ gà lần cuối, để chúng đá vài chân và ghi chép cẩn thận lối đá của từng con. Buổi chiều, không tập luyện, xoa bóp. Ăn uống như thường lệ. Ngày thứ mười ba Cân vào buổi sáng, tập luyện và xoa bóp rồi thêm 10% đậu hà lan vào khẩu phần ăn thường lệ, và uống nước. Tập bới 30 phút. Bữa chiều, ăn uống và tập luyện như thường lệ. Ngày thứ mười bốn Cân vào buổi sáng, giảm bài tập xuống còn 20 lượt bay và xoa bóp. Tập bới 15 phút. Ăn uống như thường lệ. Buổi trưa, cho ăn một muỗng trà táo xắt. Buổi chiều, hất vài lượt và xoa bóp. Ăn như thường lệ và cắt nước chỉ còn 3 ngụm. Ngày thứ mười lăm Cân vào buổi sáng, không tập nhưng xoa bóp. Cho ăn bắp xay khô và không cho uống nước. Không tập bới mà che tối kê phòng và để chúng nghỉ ngơi đến bữa tối. Cân để theo dõi chúng khô đi như thế nào và không luyện tập, nếu đúng thì chúng sẽ tăng cân khoảng 1 oz. Cho chúng ăn bắp xay ẩm và mỗi con uống 3 ngụm nước nếu chúng muốn. Đêm nay, bạn cần duyệt qua danh sách xổ và trọng lượng để tuyển chọn những con đá trường. Ngày thứ mười sáu – Ngày đá trường Đến kê phòng thật sớm, bắt từng con và thúc trên ván tập một đôi lần để xem nếu chúng có lanh lợi và trống rỗng hay không. Cân và cho mỗi con uống một, hai ngụm nước, rồi thả từng con vào lồng để vận chuyển tới trường. Sau khi đến nơi và trước khi đấu, cân gà lần nữa vì chúng đang khô đi và giảm trọng dần. Nếu bạn thấy giải đấu sẽ kéo dài đến tận tối, những con xuất trận sau cùng được cho ăn một vài hạt bắp để chúng không bị sút cân quá nhiều và đói cồn cào. Để kết luận tôi tự nhủ rằng có sự khác biệt rất lớn giữa thành và bại. Chiến kê trong tình trạng tuyệt hảo như một khối lò xo nén chặt, đá dữ dội như mèo hoang và làm được những việc hầu như không tưởng, không bao giờ bỏ cuộc hay ngừng nghỉ cho đến khi chiến thắng hay là chết. Tôi không tin là có tay dưỡng gà nào luôn biệt dưỡng gà trong tình trạng hoàn hảo; anh ta có thể luôn dưỡng chúng trong tình trạng tốt nhưng không hoàn hảo, tình trạng mà không gì có thể cản nổi chúng. Không có gì khó khăn hay phức tạp trong biệt dưỡng gà chọi, chỉ cần thực hành và kinh nghiệm như trong bất kỳ lãnh vực nào khác và sẽ có nhiều thú vị trong trò này cho những ai biệt dưỡng gà của chính mình và nhận biết khi nào gà đã vào phom để đá. Các chàng trai, nếu các bạn quan tâm đầy đủ đến chiến kê của mình từ khi còn là trái trứng cho đến trường đấu, thì chúng sẽ không làm bạn thất vọng, mà sẽ làm bạn tự hào khi nói rằng “Tự tay tôi nuôi chúng”.