Sự Phân Nhánh và Tia Vây Nhiều người mới thường lẫn lộn khi đề cập đến phân nhánh tia vây (ray branching) lúc đang thảo luận về betta cảnh hiện đại. Phần này sẽ giúp làm sáng tỏ vấn đề trên. Điều đầu tiên mà bạn cần biết về phân nhánh tia vây đó là các cấp độ phân nhánh chung ở cá betta. Tia vây đầu tiên gọi là tia Sơ Cấp (Primary). Đây là tia gần thân nhất. Ở nhiều cá betta, bao gồm cả Đuôi Voan, tia sơ cấp sẽ phân nhánh một lần nữa thành cái gọi là tia Nhị Cấp (Secondary). Dĩ nhiên, các nhà lai tạo betta cảnh mong đợi nhiều hơn là chỉ tia Nhị Cấp nơi các dòng cá của mình. Vì vậy, chúng ta tìm kiếm sự phân nhánh nữa, vốn được gọi là tia Tam Cấp (Tertiary). Đấy là khi tia Nhị Cấp lại phân nhánh, thường thành 4, nhưng đôi khi chỉ 3 [tia]. Ở betta cái và plakat, đây thường là phân nhánh sau cùng mà bạn thấy vì bộ vây có hạn. HM vây dài đực có thể phân nhánh thậm chí xa hơn, lên đến cái gọi là tia Tứ Cấp (Quaternary). Ở một số cá thể (nhất là Halfmoon Đuôi Hoa), tia vây có thể phân nhánh thậm chí xa hơn nữa. Phân nhánh tia vây ở Halfmoon [Primary Ray = Tia Sơ Cấp, Secondary Ray = Tia Nhị Cấp, Tertiary Ray = Tia Tam Cấp]. Ở betta cái, bạn hãy tìm kiếm những tia vây vốn phân nhánh từ tia Nhị Cấp thành từ 4-6 tia Tam Cấp khác nhau. Đây là mức tối thiểu người ta đòi hỏi ở một cá cái mà họ đang hy vọng gầy dựng bầy Halfmoon từ đó. Một số cá mái thật chất lượng cũng sẽ có phân nhánh Tứ Cấp, và những con này cực kỳ giá trị với chương trình lai tạo. Những mái này được gọi là Mái Tia Tám hay “Nàng Tám”. Với mục đích lai tạo dạng Halfmoon, nhiều tia vây hơn đồng nghĩa với tỷ lệ Halfmoon con cao hơn mà bạn có thể đặt hy vọng nhất định vào bất kỳ bầy nào. Một cá đực Đuôi Hoa cực phân nhánh (excessivey branching Rosetail) sẽ là cha của thật nhiều Halfmoon con nếu được pha với một Halfmoon hay SD mái; tuy nhiên, nhà lai tạo sáng suốt phải luôn ghi nhớ dạng “lý tưởng” và cẩn trọng trong việc tuyển chọn cá giống của mình. Nếu hai bên cha mẹ đều thể hiện kiểu phân nhánh Đuôi Hoa, thì chúng có thể tạo ra nhiều cá con với phân nhánh quá mức như vậy điều khiến chúng bơi lội khó khăn. Điều hòa (moderation) là chìa khóa. Nếu bạn sử dụng một mái với phân nhánh tối thiểu và muốn gia tăng tỷ lệ hậu duệ chất lượng triển lãm (show quality), việc cản nó với một con Đuôi Hoa đực sẽ cho kết quả tốt. [Việc này xảy ra đã lâu, trước khi Joep van Esch cảnh báo về những vấn đề của dạng đuôi hoa. Chắc chắn nhiều người vẫn đang sử dụng đuôi hoa như là một công cụ hiệu quả để đạt đến dạng đuôi D, “ngay và liền”, ở cả Halfmoon lẫn Plakat. Hậu quả, cá betta cảnh hiện đại là cả một đống nhăn nhúm, lởm chởm ở nhiều cấp độ và rất hiếm khi bạn thấy một con mà vây phẳng phiu. Nói công bằng thì chúng chỉ đẹp lúc còn non, và sẽ bung bét khi trưởng thành. Theo quan điểm của chúng tôi (tức người dịch), sự phân nhánh tia vây hàm chứa lỗi tật mà bạn luôn phải kiểm soát. Bạn nên loại bỏ đuôi hoa và thậm chí, cả dạng nhẹ hơn của nó được gọi là “phân nhánh mạnh” (excessive branching). Phân nhánh tia vây nên giới hạn ở nhị cấp, tức chỉ đến bốn tia là tối đa. Hai cạnh đuôi nên hơi thiếu một chút khiến chữ D kém sắc. Nhưng vây sẽ phẳng phiu hơn nhiều và đây là con đường trung dung mà một số nhà lai tạo lựa chọn. Và bạn phải làm gì nếu thấy một con với phân nhánh tám tia, vây gấp nếp, nhăn nhúm, lởm chởm? Chạy Ngay Đi… ]
