Halfmoon Chẳng có gì bàn cãi khi nói rằng dạng Halfmoon đã thay đổi diện mạo của thú chơi betta nhiều hơn bất kỳ biến thể nào khác trong những năm gần đây, không chỉ việc nắm bắt một số lượng đông đảo những nhà lai tạo betta mà còn đi xa đến mức tái định nghĩa tiêu chuẩn của Betta Cảnh Hiện Đại. Halfmoon (HM) là thuật ngữ được áp dụng cho những con betta vốn có đuôi bán-nguyệt 180-độ hoàn hảo mỗi khi sừng. Đặc biệt, một con halfmoon betta phải có đuôi mà hai cạnh cách nhau đúng 180 độ hay hơn, xòe về phía trước. Cạnh đuôi phải thẳng hay hơi cong ra ngoài, và không uốn vào trong. Hình dạng tổng thể của cá Halfmoon là tròn trịa và đối xứng, với dạng lý tưởng là tròn một cách hoàn hảo về ngoại hình. Sơ đồ cạnh đuôi Halfmoon. Một cách lý tưởng, đuôi phải có hình chữ “D”. Những con Halfmoon đầu tiên được phát triển ở châu Âu bởi nhà lai tạo Guy Dulaval. Vào lúc ấy, góc xòe đuôi lớn nhất là gần 160 độ, vì vậy vào đầu những năm 1980, Dulaval bắt đầu lai tạo betta để góc đuôi lớn hơn, và vào 1987 ông trưng bày [những con] đuôi 180 độ đầu tiên tại một triển lãm betta ở Pháp. Một nhà lai tạo khác, Rajiv Masillamoni thấy những con cá này và hoàn toàn ấn tượng trước sự đối xứng của cá Dulaval, những con dường như cũng có khả năng xoay trở trong nước với cái đuôi khủng, như-mái chèo của mình tốt hơn những con betta cảnh vây dài khác. Masillamoni và một nhà lai tạo khác, Laurent Chenot, hợp tác trong nỗ lực nhằm bảo tồn dạng đuôi mới. Họ cố ép cá nhưng phát hiện ra rằng hàng gốc quá cận huyết và cá đực không thể sinh sản được. Đành hạn chế với việc chỉ sử dụng cá cái dòng này, Masillamoni và Chenot làm nhiều bầy với cá hàng chợ (pet shop) và cá ở nhiều dòng khác. Một trong số cá vốn xuất phát từ những bầy pha này là hậu duệ của một trong những mái gốc của Guy Dulaval với một cá đuôi kép đen đực từ các dòng cá Mỹ: Con cá này được gọi là R39. “R39”, con Halfmoon được ghi nhận đầu tiên bởi Rajiv Masillamoni. Masillamoni và Chenot cản R39 với mọi mái mà họ có, và được tưởng thưởng với vài con chọn lọc vốn thể hiện đuôi 180 độ. Hào hứng, họ tiếp tục cản theo tính trạng với niềm đam mê tươi mới. Họ thận trọng cân nhắc đến những khía cạnh nhất định vốn dường như tạo ra tỷ lệ cao nhất theo mục tiêu của mình, gồm từ phân nhánh tia nhị cấp đến tứ cấp, cạnh ngoài thẳng, vây hậu môn hướng-trước, và loại thân hoàn hảo hơn vốn có khả năng nâng đỡ bộ vây tốt hơn. Vào 1991, người Mỹ Jeff Wilson gia nhập nhóm. Ông nhìn vào những cái đuôi cường điệu của dạng betta mới này và khẳng định chúng trông giống như hình bán nguyệt (half moon). Từ đó, cá được biết đến như là “Halfmoon”. Wilson háo hức tạo dòng ở Mỹ trong khi Masillamoni tiếp tục các thử nghiệm của mình, và hai người thường xuyên trao đổi cá giống. Chừng nào mà họ ít ra có thể mong đợi vài con ở mỗi bầy, thì chẳng bao lâu họ sẽ tạo ra tỷ lệ ngày càng cao cá Halfmoon chất lượng một cách ổn định,. “Chenmaswil” là con Halfmoon đầu tiên thắng giải Cá Đẹp Nhất (Best of Show). Vào 1993, Đội Danh Thủ Halfmoon (Dream Team) xuất hiện công khai cùng sáng tạo mới của mình bằng việc đưa cá Halfmoon tham gia một Hội Nghị IBC ở Tampa, Florida dưới tên "Chenmaswil" (một kết hợp về tên họ của cả ba). Họ mang về giải thưởng Cá Đẹp Nhất (Best of Show), cá của mình được lên trang bìa tạp chí FAMA, và Cơn Sốt Halfmoon bắt đầu. Dạng cá trở nên phổ biến với tốc độ vũ bão, và nhiều nhà lai tạo ở châu Âu và Mỹ có khả năng kiếm được con giống Halfmoon và tiếp nối dòng cá. Vài người trong số họ gửi cá giống tốt đến châu Á, và đấy là nơi mà phép màu thực sự bắt đầu. Các nhà lai tạo châu Á, cùng những trại lai tạo xuất sắc của mình và ưu đãi tự nhiên cho loài cá bản địa bé nhỏ của họ có khả năng sản xuất đại trà (en masse) Halfmoon betta và bán chúng qua thị trường Mỹ. Từng hết sức hiếm hoi, hiện chỉ đơn giản viếng thăm một trang đấu giá thủy sinh online để kiếm một con Halfmoon chất lượng với giá dưới 30 đô-la… nếu bạn chấp nhận trả phí vận chuyển và nhập khẩu cực cao! Nhiều nhà lai tạo Mỹ và châu Âu, dẫu vẫn lai tạo dạng Halfmoon, không có khả năng sản xuất cá betta với hiệu quả và số lượng như các trại betta lớn ở châu Á, và do đó nản lòng theo đuổi cá đẹp nhất của họ. Khi sự phổ biến và ưa chuộng rõ ràng dành cho dạng Halfmoon gia tăng, Hội Đồng Betta Quốc Tế (International Betta Congress) đã đáp ứng bằng việc ban hành các tiêu chuẩn Chương 5 của mình về betta cảnh lý tưởng vào 2004. Bởi IBC luôn nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự đối xứng ở những cá thể triển lãm, khả năng tạo ra một con betta đối xứng hoàn hảo với đuôi 180-độ dường như là tiến hóa tất yếu. Quyết định vấp phải sự kháng cự của nhiều thành viên, những người cảm thấy rằng Halfmoon nên được xếp vào tình trạng biến dị vây (fin variation), và không nên trội hơn những loại vây khác trong cuộc thi mở. Tuy nhiên, đa số và logic đã chi phối về khía cạnh sáp nhập của dạng cá, và các tiêu chuẩn được điều chỉnh Chương 5 đã đứng vững. Có bốn loại được chấp nhận với biểu hiện của dạng-Halfmoon vốn không được xếp như là Halfmoon: Đuôi Delta (DeT), Super Delta (SDT), Đuôi Hoa (Rosetail) và Over Halfmoon (OHM).
