Chúng tôi lai tạo như thế nào?

Chúng tôi lai tạo như thế nào?
Vasco Silbert (Lookout Farm - 1978) - http://www.ultimatefowl.com

Tôi tin rằng các nhà chăn nuôi công nghiệp để lấy trứng và thịt biết nhiều về lai tạo hơn là tôi biết về lai tạo gà chọi. Tuy nhiên, tôi xin trình bày một số điều mà tôi biết.

NỀN TẢNG. Tôi tin rằng điều quan trọng nhất đó là chúng ta khởi đầu bằng thứ gì. Tôi cho rằng việc khởi đầu thiếu cân nhắc sẽ hạn chế khả năng thành công của chúng ta. Khoảng 35 năm trước so với bây giờ (1978), tôi có nhiều dòng gà kể cả Roundhead. Khi tôi nhận ra rằng Roundhead hay hơn tất cả những dòng khác, tôi bèn loại hết và chỉ giữ lại Roundhead mà thôi. Mr. Will Allen phát hiện ra sự ưu việt của dòng Roundhead và người em rể Burnell Shelton, C.C. Lundy và những người khác noi theo ông. Mọi người đều nói rằng Mr. Allen giữ dòng Roundhead trong khoảng 50 năm và đả bại mọi đối thủ. Ông dùng Dr. Fred Saunders - Allen Roundhead trong hơn 30 năm mà chỉ thua một cuộc đối đầu (main) trong khi thắng hơn 300 cuộc (xem tài liệu đính kèm của ông). Chúng tôi hết sức khâm phục đại tá Madigan [tên đúng là Col. Madigin, các tác giả khác cũng hay nhầm như vậy] và việc loại bỏ dòng gà Claret của ông khó khăn hơn bất kỳ dòng gà nào khác. Tuy nhiên, Mr. Madigan không bao giờ hiểu hay chấp nhận sự ưu việt của Roundhead. Mặc dù Mr. Madigan đả bại Mr. Allen và đồng đội một lần ở San Antonio, nhưng Mr. Allen và dòng Roundhead đả bại gà của Madigan rất, rất nhiều lần và cho đến tận ngày nay. Vì lẽ đó và theo quan sát của riêng tôi, chúng tôi chọn điều quan trọng nhất; đó là NỀN TẢNG của dòng Old Southern Roundhead.

CẬN HUYẾT CHỌN LỌC. Từ bấy lâu nay, chúng tôi sử dụng thuật ngữ cận huyết chọn lọc (selective inbreeding) theo nghĩa này: Lấy một chiến kê thắng nhiều độ chớp nhoáng mà không bị tang (đừng cản con bị dính tang). Kết quả sẽ rất khả quan sau khoảng ba thế hệ lai tạo gà giống phù hợp. Lấy trống này và cản về mái mẹ của nó. Rồi lại cản một trong số trống con về mẹ-bà-bà cố. Nếu nền tảng tốt, thì chất lượng bầy gà sẽ tăng rất nhanh. Còn bây giờ, hãy lấy một trống thuần vô địch khác (ace cock), vốn chưa hề dính tang và cản về mái mẹ, rồi làm tương tự với trống con, trống cháu, v.v. như với con mái đầu. Điều này cũng cho kết quả tương tự, nhanh chóng và hiệu quả tuyệt vời bởi cả hai đều được cản theo cùng một lối.

Nhưng trước tiên chúng ta cần con giống phù hợp. Chúng tôi chọn Roundhead bởi vì đó là dòng gà xuất sắc. Xa hơn, chúng tôi cản Million Dollar Bargain “chiến kê triệu đô”, Great Spangle “siêu bông” (mà Mr. Allen gọi là Old Spec – “bông già”) và Bamboo, trống con của chiến kê có tên “Col. Allen” (“đại tá Allen”) cùng những con khác với mái con, mái cháu và mái chắt của chúng, những mái được sử dụng chúng tôi gọi là “mái giống” (mother hen) và những trống được sử dụng chúng tôi gọi là “trống giống” (sire cock). Đây là lối cận huyết rất sâu. Bằng cách này chúng tôi có rất nhiều bầy (families) bên trong một dòng Roundhead thuần. Cách lai tạo hiệu quả là cản giữa bầy này với bầy kia. Điều này được gọi là lai dòng (line breeding) [tác giả nhầm lẫn, phải là lai xa (out-breeding) mới đúng] và bởi vì các bầy sẵn có mối quan hệ gần gũi và thuộc về cùng một dòng (breed), đây cũng là lai cận huyết, chúng tôi hy vọng thu được kết quả tốt nhưng sản phẩm lại vượt quá sự mong đợi, quá hay và quá nhanh, thật đáng kinh ngạc, tôi xin bổ sung và nhấn mạnh rằng lối lai tạo này chỉ thành công khi khởi đầu với nền tảng phù hợp. Ở trên là cách thức lai tạo của chúng tôi và kết quả là đáng kinh ngạc, nhưng nhất định phải có nền tảng đúng đắn. Có những cách lai tạo khác như sau: ghép (infusion) với mục đích loại bỏ nhược điểm ở gà giống của mình bằng cách bổ sung máu của dòng gà có ưu điểm về mặt đó. Chẳng hạn chúng ta muốn bổ sung 1/8 máu mới, điều này có thể được thực hiện bằng cách trước hết pha gà nhà với dòng khác, rồi lai ngược về dòng nhà cho đến khi chúng ta có một dòng với 7/8 máu gốc. Đây là cách thức của các nhà lai tạo bậc thầy nhằm tạo ra phân dòng Roundhead vô địch của riêng mình và họ luôn thành công một cách vang dội bằng cách dùng gà gốc của đại tá Allen để tạo ra các phân dòng Lundy, Shelton, Judge Lacy, W.T.Johnson và nhiều, nhiều phân dòng Roundhead khác nữa mà chúng đơn giản đều siêu đẳng. Nhưng thay vì cứ duy trì dòng gà gốc, tại sao lại phải ghép máu mới? Bởi vì bầy gà không thể cứ lai cận huyết mãi được.

Về chủ đề nuôi dưỡng và lắp cựa, chúng tôi không phải là chuyên gia. Tuy nhiên, với kinh nghiệm hạn chế của mình cùng với quan sát trên bầy Roundhead, có một số điều mà bạn cần phải biết như sau:

(1) Chiến kê phải đạt 1 ½ hay 2 năm tuổi mới đá được, nhưng rồi nó có thể đá hoài trong nhiều năm trời mà không hề hấn gì.

(2) Nó cần thi đấu ở chạng lớn. Đừng ép cân. Bởi nó có thể đá quá vội vàng. Nên nhớ, nó có thần kinh thép và đủ gan lỳ để chờ đợi. Nhiều con đá bộp chộp (rush in) vì chúng sợ hãi và nếu Roundhead thiếu cân thì nó cũng có thể đá bộp chộp.

(3) Lắp cựa tương đối ngắn, mũi cựa thấp và thẳng (traight), để không bị dính (hang). Đây là loại gà rất, rất khôn ngoan, kẻ thích di chuyển và hạ sát. Sẽ không có gì ngạc nhiên nếu người mới chơi gắn cựa con Roundhead thấp và thẳng, với chiều dài không quá 1 ½ inch cáp với một tay già rơ (Old Pro) và hạ ông ta trong vòng một đến hai lượt thả.

(4) Thức ăn rất quan trọng. Tốt nhất nên học hỏi các nhà chăn nuôi công nghiệp và cho ăn cám gà con (Starter Mash) hay cám hạt gà con (Starter Crumble) với 20 hay 24% protein. Bổ sung thêm một lượng nhỏ thịt băm (hamburgur) hay thức ăn giàu protein dành cho mèo. Công thức này dùng chung cho cả trống lẫn mái ở mọi độ tuổi và cả chiến kê trong quá trình biệt dưỡng nữa. Thử cho ăn theo công thức này trên bất cứ độ tuổi hay giới tính nào một thời gian ngắn. Hiệu quả sẽ hết sức nhanh chóng và đáng kinh ngạc giống như hệ thống lai cận huyết nói ở trên.

(5) Nếu bạn luyện tập cho chiến kê trong quá trình biệt dưỡng, hãy thực hiện một cách nhẹ nhàng. Thông thường, kẻ thù lớn nhất của nó không phải là gà địch mà chính là tay biệt dưỡng và lắp cựa của phe nhà.

Thử nghiệm này có thể rất thú vị. Cựa ngắn, thấp và gần như thẳng tắp có thể đâm tốt hơn nhiều và thường rút về được, không bị dính. Chúng ta không muốn cựa dính (hang) bởi vì dòng gà được lai tạo lâu đời theo xu hướng đâm không dính cựa. Thử nghiệm như sau: Gắn một cây cựa dài, mũi cao và cong (curved), vào một thanh với kích thước và độ dài tương đương với cán gà. Cũng làm tương tự với cây cựa 1 ½ inch, mũi thấp và thẳng. Rồi thử đâm vào một miếng thịt lợn muối (sowbelly) xem cái nào đâm sâu hơn.

[Cựa thẳng (traight) là loại cựa chân phương mà mũi cựa không lệch so với gốc cựa (nhưng không có nghĩa là thẳng tắp như cây đũa), cựa cong (curved) là loại mà mũi cựa uốn lệch khỏi gốc cựa, còn gọi là gọng lệch (bayonet). Loại cựa tròn mà xóm cựa hiện đang sử dụng hầu như là loại gọng lệch]

Điều quan trọng nhất khiến tôi phải lao tâm khổ tứ đó là chiến kê phải được lai tạo theo xu hướng không bị dính tang. Việc cản những trống con ăn vài độ mà không hề bị trầy xước về mái mẹ sẽ tạo ra chiến kê loại này và nó xảy ra trong một thời gian cực ngắn không quá hai hay ba thế hệ. Đấy là chưa nói đến xấp xỉ 90 năm lai tạo dòng Roundhead theo lối đó của chúng tôi và các sư kê đời trước. Lời đồn đãi chung mà chúng tôi thường nghe thấy đó là, thậm chí kể cả khi dưới cơ (out fought), chúng vẫn thắng liên tiếp và thường không bao giờ bị dính tang. Mục tiêu tối quan trọng là cản gà theo hướng không bị đâm và đấy chính xác là những gì đang diễn ra. Điều đầu tiên mà tôi để ý nhiều năm trước đó là một số con hiếm khi nào bị tang, thậm chí hết năm này sang năm khác. Vậy nên bạn đừng cản những con bị dính tang.

Phẩm chất quan trọng thứ nhì là lối đâm và hạ sát chỉ bằng một chân đá và độ dài cựa 1 ½ inch không quan trọng chừng nào mà mũi cựa thấp và thẳng. Chúng tôi xin nhấn mạnh rằng không có nhiều hơn một con trong cả tá chiến kê thực sự đâm và trên thực tế chẳng con nào chịu đâm trừ phi đá vào mùa sinh sản. Chiến kê được lai tạo một cách phù hợp không dễ bị tang, mà vẫn đâm và hạ sát một cách nhanh chóng đủ 10 tháng trong năm (trừ 2 tháng thay lông).

Thông tin này cực kỳ hữu dụng cho lợi ích của bạn và không phải để tranh cãi. Tôi điều hành một cơ sở kinh doanh lớn và không trả lời những bức thư phản bác hay đọc chúng bởi chúng không hề đến tay tôi.

Tôi xin tái khẳng định rằng thỉnh thoảng những con Roundhead của chúng tôi có bề ngoài như hình #1, dáng dỏng, màu điều, hình gà phương Đông. Đây là tấm hình con Roundhead đầu tiên của Mr. Allen vào cuối thế kỷ 19. Hầu hết đều có màu điều theo tuyển chọn của Col. Allen và Dr. Fred Saunders.

Pha (crossing) thường dẫn đến rối loạn dù xảy ra ở động vật, thực vật hay con người. Những dân tộc văn minh như Hy Lạp, La Mã và Tây Ban Nha pha trộn với nhau rồi trở thành chủng lai và sụp đổ. Cũng những người Tây Ban Nha này lai tạp với chủng tộc da đỏ Indian văn minh ở Nam Mỹ và hình thành đám dân mà chúng ta thấy ngày nay. Cây lai cũng không thể sinh sản tốt được. Bắp lai cho sản lượng trên 100 giạ mỗi arce nhưng rớt xuống còn 10 giạ mỗi arce vào mùa thứ hai. Cũng vậy con la, kết quả lai giữa lừa và ngựa, không thể sinh sản được, nhưng theo chỗ tôi biết thì điều này chỉ xảy ra một lần và con non chết yểu. Lai kết hợp với lai sẽ cho ra đủ mọi hình dạng, thường là tạp nhạp. Chúng tôi không dựa nhiều vào cách thức pha.

Độ trội (protency) là khả năng chuyển giao những đặc điểm của một cá thể cho bầy con của nó. Đấy là khi chương trình lai tạo áp dụng lai tuyển chọn. Bởi vì bầy con không hoàn toàn đồng đều mà ít nhiều giống với chẳng hạn bốn ông bà hai bên. Để lai tạo Roundhead vốn tương tự như gà phương Đông, hầu như thường cho ra những con lớn nhất, khôn nhất, nhanh nhất và mặt khác lại hiệu quả nhất. Tại đây, tôi có thể nói rằng gà Aseel chẳng qua là Roundhead, và chỉ đáng giá từ khi Roundhead xuất hiện. Một phần máu của Roundhead là gà Địa Trung Hải mà nếu mô tả đơn giản là mồng lá, do đó hầu hết gà mồng lá ngày nay đều có máu Roundhead. Về nguồn gốc, Roundhead được pha giữa gà phương Đông và gà Địa Trung Hải hay mồng lá và khi được lai tạo lâu dài sẽ trở nên đồng tính trạng hay thuần theo cách gọi của một số nhà di truyền học. Hiện nó không còn là gà Aseel hay Địa Trung Hải tức Tây Ban Nha nữa. Tuy nhiên, khi cản cho ra toàn hình lông Tây Ban Nha hay Địa Trung Hải hay, như các sử gia nói đến việc truy nguyên nguồn gốc, gà rừng Bankiva. Hoàn toàn có khả năng nếu cứ tuyển chọn theo hướng này, bầy Roundhead sẽ trở thành “Banty” (gà rừng). Tuy nhiên, nếu để tự nhiên và cản theo hướng hình lông Aseel thì nó sẽ trở nên to con hơn.

Trong việc tuyển chọn một cá thể hay dòng gà. Một chiến kê pha (loosely bred) để đá trường có thể trở thành trống giống tốt nhưng khả năng này không cao lắm. Một trống cận huyết sâu (deeply inbred) từ một bầy phù hợp thường tạo ra trống và mái con tốt hơn hơn là chiến kê pha hàng đỉnh (ace). Dòng gà thuần với nền tảng đúng đắn luôn vượt trội, dựa trên quan sát và ghi chép, so với một cá thể pha hàng đỉnh.

Bầy lai độc đáo (unique) hay bất thường (unusual) thuộc loại cá biệt và đôi khi đem lại kết quả đáng kinh ngạc. Thực tế, khi Mr. Allen phát hiện ra dòng Roundhead thì đó là phát hiện độc đáo và bất thường. Những dạng lai tạo bất thường khác được thực hiện trong những phòng thí nghiệm ở các trường cao đẳng và đại học. Một câu chuyện kỳ lạ được giải mã bởi các nhà hóa học và nghiên cứu gia cầm. Biến gà mái thành gà trống, nuôi thúc gà trống già thành gà thịt thơm ngon, bôi hormon lên mồng để gà lớn nhanh hơn, là những phần khác nhau của câu chuyện này. Không gì quá kỳ lạ bởi mọi điều đều có thể xảy ra nếu xét tới những khái niệm hiện đại về giới tính ở động vật và gia cầm. Khi quan sát một vài hiện tượng bất thường đang tồn tại, người ta phát hiện thấy một số gà có cả hai chức năng trống và mái vào cùng một thời điểm. Gà mái có tên Free Martin hình thành đặc điểm của gà trống. Con mái tơ được loại bỏ buồng trứng bên trái dần dần biến thành gà trống, và buồng trứng bên phải phát triển thành tinh hoàn và sản xuất tinh trùng. Người ta phát hiện thấy tuyến sinh dục là nơi sản sinh hormon sinh dục, và điều chỉnh kích thước của mồng, hình dạng lông, cựa, âm thanh,v.v. Phân bò khô được biết có chứa một loại hormon nhất định, và khi trộn vào thức ăn sẽ khiến mồng và tích bị mất màu. Một cách khác để duy trì màu đỏ của mồng là bôi chất hóa học có chứa hormon sinh dục đực. Phòng thí nghiệm của một trường cao đẳng từng theo đuổi việc tìm kiếm một loại hormon mà nó gia tăng hoạt động sinh sản. Tuy nhiên, từ lâu các nhà nghiên cứu đã khuyên chúng ta rằng chẳng có thứ gì đặc biệt quan trọng được phát hiện.

Theo một hướng nghiên cứu khác, các nhà nghiên cứu tuyên bố đã tìm ra một lý thuyết lai tạo hữu ích. Đua ngựa, bộ môn thể thao đỉnh cao, thâm nhập sâu sắc và mạnh mẽ vào vấn đề lai tạo, quá mạnh đến nỗi con nào không có nền tảng (gốc gác) rõ ràng thì gần như bị coi là kém, điều cũng đúng với gà chọi. Hồi người Anh tổ chức giải đua ngựa, trên đường đua xuất hiện một chiến mã có tên “Eclipse” (nhật thực) bởi nó sinh ra vào ngày có nhật thực. Con Eclipse này, kẻ được coi là một ngựa giống theo lịch sử, là một nhà vô địch ngoại lệ. Ảnh hưởng của nó lên các hậu duệ lớn hơn mức mà mọi người nghĩ. Chưa từng có cá thể thuộc bất kỳ loài được biết nào lại ảnh hưởng đến dòng dõi của mình ở mức độ tương đương với Eclipse.

Một sự kiện khác về lai cận huyết được đề cập ở đây có liên quan đến đặc điểm của giống ngựa nòi Ả Rập, vốn có khả năng di chuyển nhiều ngày mà không cần ăn uống và nghỉ ngơi. Nó là sản phẩm của việc cận huyết theo dòng mẹ chẳng hạn như đực con với mẹ, rồi bà v.v. Nếu tình cờ, những con ngựa này được dùng vào mục đích bố ráp và cướp bóc thì hướng lai tạo này không thể nào đáp ứng nổi. Các nhà chiêm tinh và những người ủng hộ lý giải thành công của Eclipse là bởi thời điểm ra đời của nó, trong ngày có nhật thực toàn phần, và chắc chắn chẳng có chút bằng chứng nào cho thấy mức độ hiệu nghiệm của quan điểm kể trên.

Một số người theo khuynh hướng tự nhiên ủng hộ việc trồng trọt và lai tạo theo cung hoàng đạo (sign) [tương đương với tiết khí của Á Đông]. Một người bạn của chúng tôi, tốt nghiệp từ một trong những trường đai học nông nghiệp danh tiếng nhất và sau này qua quan hệ bắc cầu, khuyên chúng tôi rằng nghiên cứu khoa học toàn diện đã chứng tỏ rằng những pha nhất định của địa cầu (spherical phases) ảnh hưởng đến sinh trưởng của động và thực vật ở một mức độ nhất định. Có lẽ kiểu lai tạo này phổ biến hơn mức mà mọi người biết, và tôi phải công nhận là nó khá thuyết phục.

Một trong những nhà lai tạo và sư kê của chúng ta vào những năm 1940 gửi bài viết đến một tạp chí gà chọi công bố chi tiết về phương pháp lai tạo của ông dựa vào chiêm tinh (astrology). Sự thành công của một số chiến kê xuất sắc, mà con nổi tiếng nhất là Black Shotgun, đã củng cố cho quan điểm ấp nở vào ngày giờ thuận lợi. Biến đổi giới tính ở gia cầm, câu chuyện về con ngựa đua Eclipse, và chiến kê có tên Black Shotgun, tất cả dường như đều kỳ lạ và huyền ảo nhưng chúng đều chứa đựng phần nào sự thực trong hoàn cảnh của riêng mình.

Lạ lùng hơn nhưng có lẽ phù hợp với sự kỳ quái của tự nhiên, là quan điểm cho rằng động vật hữu nhũ đôi khi có giai đoạn thai nghén kỳ lạ. Có trường hợp một mái cùng bầy con bị cách ly hoàn toàn khỏi con trống cha. Sau khi ngừng chăm con, nó đẻ và ấp một lứa nữa [với trống cha khác], cả bầy khi lớn lên đều giống hệt con trống cha của lứa trước. Một trường hợp khác thậm chí còn đáng chú ý hơn, được thí nghiệm bởi một nhà lai tạo nổi tiếng. Gà sử dụng là gà thuần nhưng khác dòng. Một mái được cản với một trống, rồi với một trống dòng khác nữa. Một số trống tơ từ bầy phối đôi này khi trưởng thành mang đặc điểm của cả hai trống cha.

Charles Darwin, chuyên gia nổi tiếng nhất về tiến hóa, kể câu chuyện đặc biệt về một người phụ nữ có hai con với người chồng trước, bị chết. Vài năm sau này, khi bà có bầu lần nữa và đẻ tiếp hai đứa khác. Người chồng sau quá nghèo nên gia đình người chồng trước quyết định đưa hai đứa lớn về nuôi dạy. Nhưng khi thấy hai đứa trẻ của cuộc hôn nhân sau, họ nhận thấy chúng quá giống với người thân của mình, tức người chồng trước. Vì vậy họ nhận nuôi luôn cả bốn đứa. Bởi vì hai người chồng trông hoàn toàn khác nhau, một số người tin rằng tất cả bọn trẻ đều có máu của người chồng trước.

Nhiều sự kiện thú vị từng xuất hiện trong cả triệu năm liên quan đến di truyền. Chúng ta nghiên cứu về di truyền và nhân chủng học trong nhiều năm trời và những dữ liệu toán học mà chúng ta thu thập được là không thể tin nổi. Cần nhiều năm để thống kê và công bố về chúng. Sau đây là vài dữ liệu mà hầu hết các độc giả có thể quan tâm. (A) Mỗi người trong chúng ta có khoảng 1 triệu tổ tiên và nếu chỉ một trong số đó mất tích thì chúng ta đã không ra đời mà thay vào đó là người khác. (B) Người ta xác định rằng đàn ông có 70,000,000,000 gien và đàn bà có nhiều hơn 8,000,000 gien và bất kỳ cái nào cũng có thể thay đổi bạn trong vòng một thế hệ. Hãy nhìn vấn đề theo hướng khác, nếu bộ gien có gì đó bất thường (odd) thì không ai trong chúng ta được sinh ra đời. Vâng bạn đã có mặt trên đời và đó mới là điều đáng nói. Dẫu sao, đó chính là lời khen dành riêng cho bạn, độc giả, dù bạn là ai hay ở đâu miễn là bạn đang đọc những dòng này.

Chúng tôi không có ý định thay đổi chính kiến của bạn và thông điệp là rất đơn giản: (1) bạn phải có nền tảng (foundation) đúng đắn, và (2) để duy trì nó bạn bắt buộc phải lai cận huyết.

 

phần này hay nè . Bên ganoi.com có đề tài giống giống vậy với vụ gà "lai đít" nữa . Tìm tài liệu nước ngoài không thấy, bây giờ mới thấy bài này nhắc tới .

 

Trước đoạn này có một câu tác giả nói lộn, ko biết mọi người có phát hiện ra ko "động vật hữu nhũ (mammal) đôi khi có giai đoạn thai nghén kỳ lạ". Ngay sau đó tác giả liền đưa gà qué ra làm ví dụ, trong khi gà thuộc lớp chim (bird).