Cá vàng đuôi voan

Cá vàng đuôi voan
Peter J. Ponzio – Hội cá vàng Mỹ (GFSA)

Cá vàng đuôi voan là một trong số những dòng cá mà tôi yêu thích, dòng cá mà rất ít người biết đến và nuôi dưỡng. Chúng chủ yếu được lai tạo bởi những người yêu thích cá hiếm. Dựa trên kích thước tự nhiên của bộ vây, dòng cá này rất khó phát triển một cách thành công theo xu hướng thương mại.

Bởi vì rất ít người biết đến dòng cá vàng đuôi voan nên chúng ta cần viết đôi dòng về lịch sử phát triển của chúng. Cá vàng đuôi voan, cùng với cá vàng sao chổi, là một trong hai dòng cá vàng xuất xứ từ Mỹ. Nhưng với trường hợp của cá vàng đuôi voan thì vẫn còn một số tranh cãi. Với một số người, kể cả William T. Innes tác giả của quyển “Những dòng cá vàng” cho rằng cá đuôi voan có nguồn gốc từ Nhật Bản. Nhưng hầu hết mọi người đều đồng ý rằng cá vàng đuôi voan được lai tạo ở Mỹ từ những con đuôi quạt nhập khẩu từ Nhật Bản. Thời điểm mà cá vàng đuôi voan xuất hiện cũng mâu thuẫn, nhưng hầu hết mọi người đều đưa ra giai đoạn vào cuối thế kỷ 19 và hai thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 20.

Cá vàng đuôi voan từng rất phổ biến và đoạt hầu hết Giải thưởng lớn trong các triển lãm cá vào đầu thế kỷ 20. Một ví dụ tiêu biểu về cá vàng đuôi voan có thể lấy từ trang bìa của cuốn “Những dòng cá vàng”, phát hành năm 1947 bởi Công ty xuất bản Innes. Con cá tên là “Hoàng hôn” dưới đây đoạt nhiều giải thưởng khác nhau trong sự nghiệp triển lãm của mình.



Cá vàng đuôi voan rất phổ biến, bằng chứng là nó được dùng làm biểu tượng của Thủy cung Philadelphia. Cộng đồng cá cảnh Philadelphia là những người phát triển bộ tiêu chuẩn về cá vàng đầu tiên ở Mỹ và xây dựng một kế hoạch lai tạo dòng cá này cùng với nhiều thành viên của mình. Vào khoảng những năm 20 và 30 của thế kỷ hai mươi, một số cá non ở Philadenphia được gửi đến Anh và dòng cá tiếp tục được phát triển ở đó. Điều này hóa ra lại là một sự kiện may mắn. Bởi vì việc lai tạo dòng cá này rất khó khăn, ngày càng có ít người lai tạo cá đuôi voan ở Mỹ, nhưng ở Anh dòng cá vẫn được duy trì.

Đến khoảng những năm 1950 và 1960, dòng cá đuôi voan Philadenphia biến mất ở Mỹ. Hai nhà lai tạo, Al Thomma và Al Foster mong muốn tiếp tục duy trì dòng cá này ở Mỹ. Họ liên hệ John Parker ở Anh, người vẫn còn giữ dòng cá này và John gửi một số cá cho hai nhà lai tạo ở Mỹ. Nhờ nỗ lực của các nhà lai tạo trên mà dòng cá đuôi voan tái xuất hiện ở Mỹ, mặc dù số lượng của chúng còn rất hạn chế so với những nỗ lực to lớn trong việc lai tạo và nuôi dưỡng mà họ đã bỏ ra. Nếu bạn may mắn có được một hay vài con đuôi voan, tôi tin rằng bạn sẽ thích chúng.

Cá vàng đuôi voan có thân tròn trĩnh, vây hậu môn có hai thùy. Vây lưng bằng 3/4 hay hơn độ rộng thân và nên trương thẳng, đuôi nên thẳng và thường dài gấp đôi chiều dài thân. Điểm đặc biệt của cá vàng đuôi voan là bộ vây và việc chứng kiến chúng tận mắt thật sự ấn tượng. Bộ vây tha thướt khi cá bơi khiến chúng trông như đang lướt đi trong nước. Thân hình cá, như đã nói, tròn như trái banh và thật gọn gàng.

Cá vàng đuôi voan tương đối nhỏ con hơn oranda và lưu kim nhật. Kích thước tối đa chỉ khoảng 12 đến 15 cm nhưng đuôi lại dài gấp đôi nên trông cá lớn hơn so với kích thước thực sự của chúng. Không nên nuôi cá vàng đuôi voan ngoài trời vào mùa đông và chúng cần môi trường yên tĩnh – không có dòng nước chảy xiết – bởi vì chúng bơi lội khó khăn. Nên sục khí nhiều và cách ly với những dòng cá hung dữ như sao chổi và shubunkin.

Hầu hết cá vàng đuôi voan đều có màu ánh kim gồm đỏ, cam và ánh xanh dương. John Parker ở Anh phát triển một dòng cá có màu đỏ tươi đến khó tin. Al Foster phát triển một dòng cá màu vải hoa trông cũng rất ấn tượng, hầu hết những con cá này có nhiều vảy phi kim và không có đốm.


Cá vàng đuôi voan - Ảnh Fred Rosenzweig.

Dưới đây là phần hướng dẫn tiêu chuẩn của GFSA nhấn mạnh đến hình dạng của thân và vây như chúng ta đã mô tả ở trên.


Mô tả: cá vàng đuôi voan (veiltail) có thân tròn với bộ vây rất dài. Độ rộng thân lớn hơn 2/3 chiều dài thân. Đuôi là dạng đuôi kép, dài và phải tách biệt trên 90%; đuôi dài khoảng từ 3/4 đến 2 lần chiều dài thân với các thùy vuông vức và không nhô ra. Vây lưng phải cao và bằng 3/4 hay hơn độ rộng thân. Vây ngực và vây bụng phải dài và cân xứng. Vây hậu môn có hai thùy, hình dạng và độ dài tương ứng với vây ngực và vây bụng. Đuôi voan có ba loại vảy gồm ánh kim, bán kim và phi kim. Vảy ánh kim gồm cam, đỏ-trắng, xanh, đồng thau và trắng. Vảy bán kim gồm nhị sắc, tam sắc, đỏ đơn sắc và vải hoa (có hay không có các đốm). Vảy phi kim gồm tím, nhị sắc và tam sắc. Cá vàng đuôi voan có thể lai với các dòng cá đuôi kép khác. Những cá thể lai thường được gọi là cá đuôi xòe (broadtail) để phân biệt với đuôi voan thuần. Một số cá đuôi xòe tiêu biểu như hắc mẫu đơn đuôi xòe, oranda đuôi xòe, ngọc trai đuôi xòe và lưu kim nhật đuôi xòe.

Bởi vì những con cá này tương đối hiếm nên việc đánh giá chúng khá khó khăn, và chúng thường bị đánh giá thấp một cách thiếu công bằng khi so sánh với những dòng cá vàng khác như ranchu, oranda và lưu kim nhật. Thường những con đuôi voan dự thi khi chưa trưởng thành để các vây không phát triển quá cỡ. Đặc điểm nổi bật của dòng cá này là ở bộ vây tha thướt và việc đánh giá nên dựa trên kích thước bộ vây và hình dạng của nó khi bơi và đứng yên. Thân cá nên tròn trĩnh, dạng thân thuôn dài không được đánh giá cao. Như đã nói ở trên, màu sắc chủ yếu bao gồm cam, đỏ, xanh-xám và vải hoa phi kim.