Tập trung vào các loài Corydoras phổ biến

Tập trung vào các loài Corydoras phổ biến
Julian Dignall – http://www.practicalfishkeeping.co.uk/features/articles/focus-on-commonly-kept-corydoras

Theo Julian Dignall, bạn chẳng thể làm gì sai sót với chuột Corydoras, luôn mãi háo hức chọn lựa.



Có nhiều lý do mà chuột Corydoras trở nên phổ biến và trở thành một phần thường trực của thú chơi gần như kể từ sự xuất hiện của chúng. Có hàng trăm loài để lựa chọn, hầu hết đều dễ nuôi, nhiều loài không đắt tiền, mỗi tiệm cá đều có vài loài, và chúng thậm chí còn có tên khoa học dễ phát âm – mặc dù nó thường được rút gọn thành cory!

Nhiều khả năng nếu bạn có đủ loại kích thước hồ cộng đồng, và quả thực nhiều bố trí đặc biệt nữa như sinh cảnh sông rạch (river biotope), thì sẽ có một loài chuột Corydoras cho bạn.

Vì vậy, làm thế nào để tóm lược bài tổng duyệt này về những loài phổ biến vốn thường được bày bán?

Tôi tiếp cận về khía cạnh khoa học và kiểm tra 12,000 loài cá nheo (catfish) được ghi nhận bởi người nuôi tại website của tôi để tìm ra những loài phổ biến nhất.



Loại cá “ngon ăn” (bread and butter) là thuật ngữ mà ngành thương mại gắn cho những loài mà những tiệm với chỉ có độ chục hồ sẽ có. Trong số cá vàng, bảy màu, tứ vân (tiger barb) và neon tetra, bạn sẽ thấy chuột đồng (Bronze cory) Corydoras aeneus. Bạn cũng sẽ thấy chuột cory bạch tạng, vốn cũng cùng một loài, nhưng cái lườn trắng kem và cặp mắt đỏ hồng là hấp dẫn với người này cũng như kém hấp dẫn với người khác.

Những loài cá này hầu như luôn được sản xuất về mặt thương mại ở các trại cá, bất kể một thực tế rằng chúng – hay một nhóm các loài tương tự – phân bố rộng khắp vùng nhiệt đới Nam Mỹ.

Rồi đây là những loài mạnh khỏe và là lựa chọn tuyệt vời cho những con chuột cory đầu tiên của bạn. Như với hầu hết loài Corydoras, chúng nên được nuôi theo bầy với ít nhất ba con, dẫu nhiều hơn thì tốt hơn. Trên thực tế, bây giờ là lúc thích hợp để giới thiệu một số nguyên tắc vàng của Corydoras…

Dễ phân biệt giới tính

Cá đực trưởng thành luôn nhỏ hơn cá cái cùng loài, nhưng bạn thấy chúng được bày bán nhiều hơn, nhất là các quần thể cản hồ, ở kích thước vốn dễ phân biệt giới tính. Cá đực cũng có xu hướng vây nhọn hơn, có lẽ ngoại trừ đuôi.

Chỉ một số ít loài trông có chút khác biệt về hoa văn hay màu sắc giữa các giới. Nuôi hai hay ba cá đực với một cá cái là ổn nếu bạn dự định lai tạo, nhưng ở tất cả ngoài những loài Corydoras hung dữ nhất, tỷ lệ này không thực sự quan trọng.

Những loài khác nhau vẫn quây quần bên nhau – và thậm chí còn nhiều hơn ở [những loài] Corydoras có hoa văn và hình dáng tương tự.

Chúng ưu tiên kiếm ăn dưới đáy và tôi đoan chắc một phần thành công của chúng trong thú chơi là vì chúng sẽ xúm nhau ăn sạch tấm (flake). Bạn chỉ cần đảm bảo rằng một số rơi đến đáy cho chúng, hay đơn bản bằng cách cho trio Corydoras của bạn ăn loại viên chìm của cá nheo trong chế độ hàng ngày. Tăng thêm nếu bạn có chuột cory lớn hơn hay nhiều hơn và cho ăn cùng thời điểm với tấm để đảm bảo tất cả đều ăn được đôi chút.

Trở lại loài cory đồng của chúng ta và dưới ánh sáng nhất định, những cá này thực sự có thể trông bắt mắt, bởi lớp ánh kim ở những con khỏe mạnh là nguồn gốc cái tên thông dụng của chúng.

Nếu bạn thấy một “biến thể” Corydoras với một sọc đỏ tươi ở nửa dưới lưng, tránh mua chúng. Những cá này được tiêm chất nhuộm màu và, bất kể những tranh cãi xung quanh việc này ảnh hưởng đến sức sống hay tuổi thọ, chỉ có vẻ không ổn đối với tôi. Bạn không phải nói gì ở tiệm cá – mặc dù tôi từng thấy điều đó xảy ra – chỉ đừng mua cá!

Tôi nghĩ rằng quan điểm đã tương đối được chấp nhận, bởi tôi không thấy con cory nhuộm màu nào trong vài năm qua.

Có lần tôi thấy một hồ lớn, khoảng 152-183 cm/5-6’ dài và 61cm/2’ rộng ở mặt bên, trang trí đầy lũa và cây cối nhưng nó, về thực chất, được nhà thủy sinh sử dụng như là một hồ nuôi thúc (grow-out) cho nhóm cory đồng của mình vốn sinh sản thường xuyên.



Bầy đàn lớn

Trong hồ này, phải có ít nhất cả trăm con, nếu không muốn nói là nhiều hơn, chuột cory bán trưởng thành – tất cả đều cùng bầy. Điều ghim vào tâm trí tôi bởi chúng di chuyển theo một hay hai đàn lớn. Tất cả đều di chuyển đồng thời và tụ thành đàn lớn khi nghỉ. Thật là một cảnh tượng đáng nhớ và có lẽ gần nhất với cách mà cá này hành xử theo bầy lớn ngoài tự nhiên. Tôi ngắm chúng thật lâu.

Dẫu sao, nó từ lâu đã mãi mở mang tâm trí tôi nơi mà tôi lưu giữ các ý tưởng về hồ mới…

Tôi thấy ngạc nhiên rằng, ít ra trong số những người nuôi cá nheo, Corydoras sterbai (ở trên) là loài phổ biến thứ nhì. Khi mới được đưa vào thú chơi, loài này được bán với giá cao và, thậm chí vào đầu những năm 1990, cặp lai tạo có thể được bán khoảng £50.

Hạnh phúc thay, loài này hóa ra dễ lai tạo và phần lớn cá thể được bày bán là hàng cản hồ thay vì được nhập từ Mato Grosso ở Brazil. Đây là một trong số những loài mập mạp mà, theo mắt tôi, có tính khí dễ chịu, gần như hài hước.

Sự phổ biến của nó cũng phần nào liên quan đến bề ngoài hấp dẫn với cái đầu đốm trắng kem và các tia vây ngực màu cam tươi.

Dẫu là giới thiệu tốt cho hồ cộng đồng, loài này cũng chuộng nhiệt độ cao hơn và sẽ ổn ở khoảng 30°C/86°F. Có nghĩa, đó cũng là một lựa chọn tốt cho môi trường nhiệt độ cao, dòng nhẹ, lọc tốt ở hồ cá dĩa của bạn.

Cá dĩa dường như cũng thích đồng ang (tank mate) này bởi nó chẳng cạnh tranh thức ăn hay quấy rầy loài cichlid duyên dáng vào ban đêm.

Gần đây, một dạng bạch tạng (albino) được bày bán và có một biến thể trông rất giống, dẫu hiếm khi được nhập, từ Bolivia.



Lại một loài phổ biến nữa, chuột muối tiêu (Peppered cory, C. paleatus) không phải là con chuộng ấm áp trong đời sống hồ nuôi. Nhiều thập kỷ cản hồ đã giảm nhẹ đặc điểm này nhưng, trong thế giới cá nheo, có lời đồn rằng ngoài tự nhiên loài này được phát hiện trong các dòng suối nơi mà một lớp băng mỏng hình thành trên mặt nước.

Tôi thấy câu chuyện có thể được thêm mắm, dặm muối, nhưng loài này, vốn được giới thiệu bởi nhiều trong số những đợt nhập khẩu đầu tiên từ Nam Mỹ — và bắt nguồn từ vùng lân cận Buenos Aires ở Argentina — thực sự xuất xứ từ vùng nước lạnh hơn.

Chuột cory muối tiêu vốn lần đầu được “phát hiện” bởi chàng trai Charles Darwin khi viếng thăm Buenos Aires trong chuyến thám hiểm huyền thoại của mình khởi hành từ Beagle vào giữa những năm 1830. Loài về sau được mô tả về mặt khoa học bởi Jenyns vào 1842 trong cùng chuyến thám hiểm đó.

Những cá thể hoang dã loài này thường được tìm mua và trả giá cao hơn nhiều những cá thể cản hồ đầy rẫy mà bạn thấy ở tất cả các tiệm. Loại sau rất mạnh mẽ, lý tưởng với hồ cộng đồng và thường là loài Corydoras đầu tiên, và đương nhiên cá nheo, mà nhiều người nuôi và lai tạo.



Đứng thứ tư trong danh sách của tôi là Peruvian Corydoras panda – một cái tên khoa học dễ gọi và một loài dễ nuôi. Nếu tôi nói đây là loài cá với màu đen và nâu nhạt, thì bạn có thể sẽ không biết rằng đây là loài cực kỳ dễ thương, nhưng những mảng đen như gấu trúc (panda) trên mắt, vây lưng đen và một đốm đen lớn ở đuôi làm nên một bảng màu hạn chế nhất.

Corydoras panda là loài chuột nhỏ, cá cái không quá 5cm/2” và nhờ vậy, rất dễ để đưa một bầy lớn gồm năm con hay hơn vào hồ của bạn.

Như Corydoras sterbai, loài này tạo ra một cơn bão khi được giới thiệu lần đầu, nhưng một lần nữa được phát hiện là dễ nuôi và lai tạo. Vốn nhỏ con, loài này là chiến hữu lý tưởng với cá tetra nhỏ, cichlid lùn và những loài tương tự. Theo kinh nghiệm của tôi, loài này là một trong số chuột Corydoras vốn chuộng cây lá lớn để vừa trú ẩn vừa đậu lên nghỉ ngơi.

Thú chơi của chúng ta bị xáo trộn bởi những trường hợp định danh sai. Đấy là một thực tế của ngành phân loại học mà mọi thực thể sống đều được tái sắp xếp, định danh, gom cùng những loài khác và tách khỏi chúng khi nghiên cứu sâu hơn được tiến hành và loài và khu vực mới trên thế giới được các nhà khoa học phát hiện.

Trước thời Internet, tên mà chúng ta sử dụng cho các loài của mình chủ yếu được lấy từ tài liệu cá cảnh. Tuy nhiên, những thứ này chậm thay đổi và thích nghi với thay đổi của thế giới khoa học và các tên đã được sử dụng cả thập kỷ trước đó – một số còn sai ngay từ đầu – rõ ràng gây nhầm lẫn.

Corydoras trilineatus là một trong số, nếu không muốn nói là loài bị nhận dạng sai nhiều nhất, thường được bày bán. Nó gần như luôn được bán như là Corydoras julii hay dưới tên thông dụng Julii cory. Điều này, trên thực tế, là sai sót trên toàn thế giới.

Sai sót địa phương

Trong một chuyến đi đến Amazon vài năm trước đây, tôi đặc biệt thu xếp để tìm ra một nhóm các nhà sưu tầm Corydoras địa phương vốn cung cấp cho thị trường cá cảnh. Ngồi cùng những tay này trước chuyến đi, hoàn toàn không ngờ họ thoải mái sử dụng những thuật ngữ “agassiz”, “julee” và “elegans” để diễn tả “corydora” mà chúng ta mong mỏi tham gia.

Sau chuyến đi ngắn bằng thuyền và nửa giờ lội bì bõm qua rừng mưa, chúng tôi đã có một phiên thu hoạch cực khổ nhưng thành công mà chúng tôi bắt được nhiều Corydoras – nhưng với mỗi con mà chúng tôi bắt được tôi thề là chúng tôi bị cắn bởi 100 con muỗi.

Sau khi vội vã rút lui về các lều vốn phục vụ như là cứ địa của mình, chúng tôi mới quan sát kỹ những gì mình bắt được. “Agassiz” hóa ra là thứ rất xinh đẹp với những đốm đen lớn và trong chuyến đi này còn có Corydoras ambiacus và C. leucomelas, và có lẽ cả C. agassizii non.

Chúng tôi không tìm thấy Corydoras elegans trong chuyến này. Loài 'julee' Corydoras của chúng ta dĩ nhiên là Corydoras trilineatus. Thật thú vị khi thấy tất cả những loài này sống cùng nhau – tất cả đều được bắt trong cùng một cú múc vợt.

Mục đích của câu chuyện này đó là, thậm chí các nhà sưu tầm, ở sâu trong Amazon, đã lựa chọn và lưu giữ cái tên không chính xác này từ thị trường và các sách cá cảnh cũ.

Corydoras julii tự nó là một loài Brazil được biết từ địa bàn giới hạn hơn rất nhiều và rất hiếm khi được nhập khẩu. Điều này bị phức tạp hóa bởi thực tế rằng lúc này lúc nọ Corydoras trilineatus, vốn trông rất giống với C. julii, xuất hiện.



Dẫu sao, đó chỉ là cái tên. Nếu bạn thấy cá này được bày bán, chúng hầu như chắc chắn là Corydoras trilineatus và mạnh khỏe, thường là cá hoang, lại tốt cho hồ cộng đồng.

Trong khi tất cả cá phải được cách ly trước khi bán hay trước khi đưa vào hồ trưng bày quý giá của bạn, hầu hết lại không như vậy. Thậm chí, chúng thường được đem bán trong điều kiện kém lý tưởng hơn.

Cân nhắc việc cho cá mới ăn trùng đỏ đông lạnh một khi bạn mua chúng trong vài tuần đầu tiên. Nó sẽ không làm chúng rối loạn và khiến chúng chuyển sang loại thức ăn rẻ hơn sau đó.

Một nguyên tắc nữa, tránh Corydoras với bụng tóp và những con mà, dẫu không bị quấy rầy, vẫn không chịu nghỉ ngơi trên đáy hồ.

Tình trạng đầu có nghĩa bạn đang thấy cá suy dinh dưỡng và tình trạng sau có thể có nhiều nguyên nhân – từ tình trạng cá mới nhập về chưa ổn định cho đến dấu hiệu bất thường về chất lượng nước nuôi, cho đến một lượng tương đương những vấn đề bên trong từ ký sinh cho đến tổn thương nội tạng.

Đừng lẫn lộn điều này với những gì mà mọi Corydoras đều làm một cách tự nhiên, và đó là trồi lên nhanh chóng, thường là thẳng tuột đến mặt nước, ngớp một ngụm không khí và nhả ra khi trở về để nghỉ ngơi.

Trường hợp tệ nhất, điều này nghĩa là có rất ít ô-xy hòa tan trong môi trường xung quanh, có lẽ bởi vì nó hơi nóng – nhưng nếu không lặp đi lặp lại, việc này có thể được coi một cách đơn giản là điều mà chúng làm.

Cái-gọi-là hồ nano [tí hon] gần đây đã trở thành một lãnh vực yêu thích của thú chơi và Corydoras pygmaeus là một trong những loài Corydoras lùn hay “micro” rất phù hợp với cuộc sống trong mô hình như vậy. Chẳng lạ gì, nó thường được biết như là Pygmy cory và nó – cùng với những loài nhỏ tương tự như C. habrosus và C. hastatus – lại là thứ gì đó hơi khác biệt.

Những loài này không lớn hơn 3cm/1.2”, lại với cá đực nhỏ hơn khoảng 1cm/0.4”.

Theo kinh nghiệm của tôi, thực vật là bắt buộc đối với những loài này và với tất cả Corydoras, chúng hầu như được phát hiện ở tầng nước giữa nơi, ngoài tự nhiên, chúng thường xuất hiện giữa những con silver characin nhỏ mà chúng chia sẻ nhiều hơn là sự giống nhau thoáng qua.

Vì vậy tôi đề nghị nuôi chúng như vậy và, bởi vì kích thước của chúng, đề nghị một bầy ít nhất sáu con, nhưng nhiều hơn thì tốt hơn. Tôi có kết quả tuyệt vời khi nuôi cá này với cá bút chì (Nannostomus spp.) trong hồ nhỏ. Tôi khẳng định thành công này là nhờ thực tế rằng chúng có kích thước miệng tương tự.

Về chủ đề đó, trong khi dễ dàng cho ăn viên chìm và tấm nghiền, bạn không nên ngạc nhiên nếu chúng tụ thành những đám lớn – đấy là tính bầy đàn của loài.

C. schwartzi là loài lực lưỡng trong thú chơi. Tôi gọi lực lưỡng, nhưng đây có lẽ là loài dẫn đầu trong một nhóm những loài tương tự vốn có thể bao gồm một hay hai loài chưa được mô tả về mặt khoa học. Loài này không được lai tạo phổ biến và hầu hết đều được nhập khẩu. Nó có kích thước trung bình với cá cái khoảng 6cm/2.4”.

Rồi đây là loài phổ biến, với một mặt nạ đen, thẳng đứng và những hàng đốm đen, kích thước trung bình dọc theo lườn. Chúng nằm sát nhau và có thể trông giống như một hàng liền lạc hơn là các đốm riêng rẽ.

Với loài này, tôi thấy chất lượng hàng nhập biến thiên và đôi khi bạn cần cho chúng ăn khi vừa đến nơi. Một vấn đề mà tôi gặp ở Corydoras nói chung, và loài này nói riêng, đó là dựa vào hai hàng vảy giáp phủ bên lườn, chúng ít ra cũng có quan hệ với các loài cá nheo khác, hoàn toàn bất động. Càng mập mạp, ngược lại với thuôn dài, thì một loài nhất định càng dễ bị kẹt trong đá.

Corydoras là loài bầy đàn và những bầy đàn này có phản ứng hoảng sợ. Trong khi chạy tán loạn khỏi nguy hiểm chuột cory có thể bị kẹt cứng vào đá. Mức độ kẹt nhẹ hơn cũng xảy ra với bộ lọc và cây sưởi gắn trong, dẫu tôi chưa từng trải nghiệm điều này với chúng.

Nói chung, tôi đề nghị tránh bố trí đá với lỗ và khoang, cũng như các chồng đá. Nếu bạn thực sự muốn sử dụng đá trong bố cục của mình, hãy chọn đá lớn nhẵn nhụi đặt từng viên và hơi sâu vào đáy nền là tốt nhất.

Tôi từng nuôi một bầy Corydoras adolfoi trong gần 14 năm và ít nhất ba con được mười tuổi. Trong khi viết bài này, tôi nhận ra mình không đơn độc trong việc này và đây là loài được nuôi và lai tạo phổ biến.

Màu sắc khác thường

Tôi thích nó vì màu sắc và hình dáng. Nó không những có sọc đen ở mắt mà chúng ta thấy ở nhiều loài, mà còn thân màu kem bất thường và một đốm vàng đáng chú ý ở đầu. Nó giống như một biến thể Tancho koi nhưng ở cá nheo với sọc rất trơn tru trên mắt. Corydoras adolfoi xuất xứ từ Rio Negro ở Brazil và là loài nước đen, nhưng một lần nữa hàng cản hồ đã chứng tỏ đặc biệt thích nghi.

Tôi vốn nuôi loài này trong một hồ nước đen và chúng thực sự ổn ở pH xấp xỉ 5 với nền cát, một ít gỗ đầm (bogwood) và không có cây. Ngoài tự nhiên, cây không phát triển mấy ở pH thấp như vậy và thông thường chỗ trú ẩn chỉ được cung cấp qua thực vật nổi trên mặt nước chứ không phải mọc trong nó. Tôi cũng phát hiện loài này rất hoạt bát vào ban ngày.

Nếu cân nhắc mua loài này, cố tìm hiểu xem nó là loại hoang dã hay cản hồ. Nếu là loại sau, bạn sẽ ít phải cân nhắc về chất lượng nước và tôi chưa hề thấy có sự khác biệt về mức độ màu sắc hành vi (colour of behaviour) khi so sánh cá hoang dã với hàng cản hồ qua nhiều thế hệ.



Cân nhắc những loài này nữa…

Có những loài Corydoras phổ biến đáng chú ý cho những ai đang cân nhắc thả vài con vào hồ của mình. Trong số những loài thường được nuôi có cory chồn hôi [skunk] (Arched corydoras, Corydoras arcuatus), hình ở trên, vốn là loài cory kích thước vừa phải mà cái sọc cong trên lưng mang lại cho nó cái tên và được nhiều tay nuôi cá kinh nghiệm thực sự ưa chuộng.

Gần đây hơn là sự xuất hiện của loài Corydoras similis, nó được cản hồ và thường xuyên được bán và nuôi. Loài đáy cát này có nhiều đốm đen nhỏ trên đầu, lớp ánh kim hấp dẫn trên lưng và đốm lem ở gốc đuôi.

Nếu bạn kiên nhẫn một chút, Corydoras elegans là một trong những loài mà cá đực và cái có hoa văn thân khác nhau. Bạn dường như chỉ có thể tiếp cận cá non mờ nhạt ở ngoài tiệm, nhưng cá đực trưởng thành được chăm tốt phải là một trong số những hình ảnh đẹp đẽ nhất trong thế giới Corydoras.

Một lần nữa, mua một bầy cá non và ngắm việc các nàng tách khỏi các chàng và phát triển màu sắc của chúng sau này.

Cá của tương lai?

Trải qua nhiều thập kỷ, chúng ta từng thấy những loài Corydoras mới hay mới nhập về được bán với giá cao. Chúng được các nhà lai tạo háo hức mua và thường kết quả là loài đó trở nên phổ biến và hấp dẫn với phần còn lại trong chúng ta.

Điều này đang xảy ra với loài Corydoras weitzmani xinh đẹp và, nếu lịch sử lặp lại, chúng ta hy vọng sẽ thấy loài này trở nên phổ biến hơn và rớt xuống dưới mức mười bảng (tenner) một con.

Hy vọng là vậy, nhưng đừng quên rằng điều này nhờ vào nỗ lực của nhà lai tạo và bạn nên hỗ trợ họ và mua, nuôi và có lẽ cản lấy vài bầy của riêng bạn.