Về cựa đóng thấp

Nói về hình lông cùa gà xưa nay quan niệm Đông-Tây vốn có nhiều khác biệt bởi không cùng thể loại vũ khí (đòn/cựa xương vs. cựa sắt), chạng gà (to vs. nhỏ) cũng như loại gà (malayoid/sumatroid vs. bankivoid). Tuy nhiên, vẫn có vài điểm chung và "cựa đóng thấp" là một trong những đặc điểm đó.

Trong "Kê Kinh diễn nghĩa", cụ Nguyễn Phụng Lãm viết "Cựa kim đóng thấp ấy chơn văn thuần", hoặc theo bản chỉnh lý "Cựa kim đóng thấp thật chân văn toàn".

"Đạo kê" viết "Cựa kim đóng thấp vòng cung vẹn toàn". Mộng Lang bình giải như sau "Gà mà có cựa hình dạng nhỏ và nhọn lễu như cây kim đóng thấp phía sau chân. Hơn thế nữa là có hình hơi cong như hình cây cung là giòng gà giỏi về đâm cựa. Gà cựa nhọn hình cung thì có tài lấy mắt gà đối phương nhấp nháy".

"Kê kinh luận" trích trong "Sách gà chép tay" viết "Cựa đóng dưới thấp: đâm hay là thường".

Theo tác giả T.H trong bài "Đá gà" thì "cựa phải đóng sát thới mới đẹp".

Cụ Vương Hồng Sển trong cuốn "Phong lưu cũ mới" viết "Cựa phải đóng sát thới mới hay". Theo cụ Vương "Cựa êm: cựa đóng theo thới (sát ngón sau) và thuận một chiều như vậy là êm (Nghịch với cựa êm là cựa hứng gió, ngó bàng quan)"

Các sư kê Mỹ nói gì? Hồi đầu thế kỷ 20, tác giả H.B. "Dad" Gleezen mô tả về hình lông của gà giống như sau "cựa phải đóng thật thấp xuống ngón thới".

Ron Chappell viết trong cuốn "The Professional Breeder's Guide" như sau "Cảm nhận chung sẽ cho bạn biết rằng chiến kê với cựa đóng cao trên chân không chỉ vươn kém mà còn đâm thiếu chính xác (hãy thử nắm cán rìu ở phần giữa và chém vào đâu đó – bạn sẽ thấy không chỉ khó nắm mà lực chém còn bị giảm đi nhiều). Một lợi thế nữa của chân dài và cựa đóng thấp là [có thể gắn] cựa sắt dài hơn mà chiến kê vẫn dễ xoay trở hơn nhiều".

Đại sư Frank "Narragansett" Shy trong cuốn "Modern Breeding of Gamefowl" nói ông không quan tâm đến điều này, nhưng thừa nhận "Một số người nhất định muốn cựa đóng thấp sát chậu".

Allen Fisher "The Tar Heel" viết trong bài "The key to selection" rằng "Đừng bao giờ cản trống với cựa đóng cao. Tương tự với mái, nếu có cựa. LUÔN cản cựa đóng thấp".

Kenny Troiano trong cuốn "Gamefowl Breeder's Manual and Cocker's Guide" lý giải về điều này kỹ hơn ai hết "Chúng nên đóng thấp trên cán; trên thực tế, cựa càng đóng thấp sát với ngón thới càng tốt. Ở một số cá thể, cựa đóng cao hơn. Đây là lỗi nghiêm trọng cần tránh. Rất ít sư kê để ý đến điều này, nhưng nó rất đáng. Tầm đá rất quan trọng. Bởi vậy, nếu bạn thấy cựa đóng cao thì hãy loại bỏ liền và chọn gà khác để lai tạo. Điều này rất quan trọng bởi nó quyết định cách gà ra chân. Nó đá bằng cách giương cán, lên cao quá đầu và chân càng vươn xa thì lực đá càng mạnh. Nếu cựa đóng cao thì tầm với càng ngắn. Cũng vậy, nó không thể điều chỉnh cựa đúng hướng và đá đủ lực bằng một con cựa đóng thấp, và nếu dùng làm gà giống thì rồi bạn sẽ thấy nhiều con cũng tệ như vậy xuất hiện".

Xem ra về vấn đề này các tác giả phương Tây lý giải có phần chi tiết hơn. Thậm chí, ở đây có hình so sánh về hai loại cựa và cách thử cựa đóng thấp (low-set): khi kéo thì ngón thới phải chạm được vào cựa!