Vài Ý Kiến Về Lai Tạo Halfmoon

Vài Ý Kiến Về Lai Tạo Halfmoon
Faith Sisk - http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=1059


Brass Halfmoon tuyệt vời của Victoria Parnell. Đuôi gần như hoàn hảo mà bạn có thể thấy!

Vậy bạn đã mua những con halfmoon tốt nhất mình có thể tìm ra. Có lẽ bạn thậm chí đến một nhà lai tạo, người mà bạn tin tưởng là chắc chắn kiếm được chị em cùng bầy. Hay có lẽ bạn mua con đẹp nhất mình có thể bất kể nhà lai tạo.

Và cá con có đuôi super delta, hay thậm chí cạnh tròn. Hừm. Vài con có lẽ phải cắt bỏ vây hậu môn mọc dài và vây lưng rơi vào cái mớ bùng nhùng lộn xộn.

Chúc mừng đến thế giới của Halfmoon.

Vì vậy bạn viết cho nhà lai tạo hay lên một diễn đàn công cộng, nơi người ta bảo bạn chỉ 10 phần trăm của bầy sẽ là cá halfmoon. Bùm.

Vâng, tôi ở đây để bảo bạn rằng bạn đôi khi có thể mong đợi đến 40% halfmoon trong bầy của mình, và bạn có thể lựa chọn cá giống để đẩy mạnh cơ hội của mình.

Tôi đang sử dụng hình ảnh của cá mình và từ các bức ảnh những năm 1980 của Victoria Parnell (có xin phép) và một số từ cuốn Siamese Fighting Fish của Gene Lucas. Đôi khi một tấm hình nói nhiều hơn những trang đầy chữ.

Thậm chí với các ghi chép rõ ràng nhất, và lưu ý cẩn thận đến chi tiết, bạn vẫn cần phải biết từ đâu thú chơi betta từng được hiểu như những gì hiện đang xảy ra. Gien là điều thú vị -- chúng có thể vô hình trong nhiều thế hệ cho đến khi việc ghép cặp phù hợp xảy ra.

Các Loại Đuôi Cũ

Khi tôi tham dự triển lãm vào những năm tám mươi, cá đuôi voan (veiltail), thường dài thậm thượt, bắt đầu nhường chỗ cho delta. Ý tưởng là một loại đuôi bảy màu (guppy); nhưng cũng sở hữu bộ vây mà cá có thể mang mà không kéo lê bên mình.


Một con đuôi voan đỏ (từ cuốn Siamese Fighting Fish, mặt trong bìa trước)


Bướm Khói và Lửa từ District Show BIS, 1986. Rõ ràng là con lớn hơn ở đây, nhưng để ý con trai của nó là cá delta thay vì veil (bên trái). Lưu ý cái vây lưng rộng nữa; cá này mang gien DT.

Đuôi voan có thể được nâng lên, thay vì như đuôi ngựa, nhưng không cách nào tiến gần đến ý tưởng tròn, mỹ thuật vốn đang được thảo luận ở IBC và được minh họa bởi những nhà lai tạo như Peter Goettner.

Những Vấn Đề Khác – Vây Hậu Môn Hay Vây Lưng Dài Hẹp

Một ngáo ộp (bugaboo) chính nữa là vây hậu môn dài, không phải hình bình hành (parallelogram) được mong đợi. Điều này dường như với tôi luôn là một bảo lưu (holdover) không chỉ từ cá đuôi voan, mà từ betta gốc hoang dã, vốn thường nhọn ở vây hậu môn.

Hiệu ứng đuôi voan lên vây lưng khiến nó dài và mảnh, không tròn; dạng hoàn hảo có thời được gọi là dạng “ngọn lửa”. Đây cũng là kiểu hình tương đối trội và bạn vẫn thấy vây lưng vào ngày nay với dạng này.

Đuôi kép

Đuôi kép (doubletail) từng là thảm họa cho nhiều nhà lai tạo và cứu cánh cho những người khác. Chúng không chỉ tạo ra hai thùy đuôi; chúng hết sức mở rộng vây lưng. Một khi cá này được “dùng” trong những dòng khác, chúng thường được cản với cá đuôi đơn (ST) để giữ thân của chúng dài hơn và không bị dị dạng (deformed), và hy vọng cho ST vây lưng lớn hơn. Tính trạng này dường như giải quyết vấn đề tương đối dễ dàng.

Một tính trạng khác không thường được nhắc đến là sự gia tăng về số lượng tia vây, vốn có thể được chuyển sang hậu duệ ST của chúng. Một DT tốt thậm chí 20 năm trước trông giống như nó có “nếp”. Việc gia tăng số lượng tia vây (tia chính, không phải các tia nhánh như được nói trong hầu hết các bài viết về Halfmoon) là chìa khóa để thu được halfmoon hoàn hảo.


Melano DT (từ cuốn Siamese Fighting Fish, mặt trong bìa trước). Lưu ý sự đối xứng và hiệu ứng thực sự của -- 2 đuôi voan!


Một con DT hiện đại hơn với bộ vây tổng thể tốt hơn, nhưng có các tia trước ngắn trên vây lưng. (từ cuốn Siamese Fighting Fish, mặt trong bìa trước)

Đuôi tròn


(Ảnh của Victoria Parnell)

Tôi không rõ khi nào thì đuôi tròn (round tail) trở thành cá cảnh chuẩn mực. Nó dễ dàng đạt tiêu chuẩn IBC, nó cải thiện ngoại hình ngắn và rộng của cá, và nó tương đối ổn định. Chỉ mới vài năm qua cá halfmoon mới trở thành chuẩn mực cho cá cảnh!

Hiệu Ứng Của Plakat Lên Các Dòng Halfmoon

Một số cá thể hiện huyết thống plakat rõ ràng, và đó là một trong những kiểu pha phổ biến nhất ngày nay. Sức mạnh và hình dáng (attitude) tia vây được cải thiện là vài trong số những lý do được liệt kê.

Một số lý do không sử dụng chúng bao gồm:
Đuôi ngắn hơn mức mong đợi
Vây hậu môn nhọn
Đôi khi có xu hướng hình thành vây át bích (spade tail) (dài hơn; đầy đặn hơn ở giữa đuôi)
Vây lưng tròn thay vì có một chóp


Con cá non này duy trì cái đuôi ngắn hơn nhiều, thậm chí ở độ tuổi trưởng thành. Không [nguồn gốc] plakat được biết nào trong nền tảng [di truyền] dẫu có một số lai tạo kiểu Thái từ nhiều thế hệ trước. Cũng lưu ý đến dạng halfmoon chưa hoàn hảo; nó có cạnh tròn ở trên và dưới.


Hai con plakat loại hiện đại (Hình của Dong2002 và Preecha); lưu ý thậm chí với phân nhánh mạnh, các cạnh hơi tròn ở trên và dưới. Cũng lưu ý đến cạnh sau dài hơn ở vây hậu môn.

Đuôi hoa

Nhiều người đang cản và viết về những con đuôi hoa (rosetail) gấp nếp (frilly), đa-phân nhánh. (Phân nhánh và dãn màng vây quá mức vốn tạo ra hiệu ứng gấp nếp – folded effect). Một con chất lượng thực sự ấn tượng. Lấy quá nhiều yếu tố đuôi hoa và bạn sẽ thu được cá dị tật (deformities) vốn không thể giương vây, thân ngắn, mất vảy.


Copper melano sở hữu bởi tôi. Ảnh bởi Victoria Parnell, nhà lai tạo của nó.


Một cá con xanh dương đa sắc; tôi chọn sử dụng cá HM giống không đuôi hoa ảnh hưởng nhiều DT, nhưng liên quan đến cá cha. Chúng tôi thu được cả vây phẳng lỳ (heavy flat) lẫn đuôi hoa. Một đuôi hoa đen (trung bình) anh và xanh dương em được cản và bầy con của chúng sắp sửa ra đời!

Copper

Cá copper cho chúng ta một cái nhìn thú vị về làm thế nào các kiểu gien khác nhau góp phần vào chương trình lai tạo của bạn.

Đây là dòng copper mà tôi chọn làm việc với. Thực ra, tôi mua lại từ dòng này 2 thế hệ sau trong chương trình lai tạo của Jim, biết rằng trên thực tế tôi sẽ tạo ra đuôi kép!


Dòng tím (copper) của Jim Sonnier. Ảnh bởi Jim Sonnier.


Con trai nàng, sở hữu bởi tôi. Ảnh bởi Jim Sonnier. Lưu ý tôi chọn loại vây phẳng, gấp nếp (drapery) thay vì đuôi hoa. Dòng này được cản với một dòng HM xanh dương mang gien DT.


Con trai chàng. Nhiều con trong số này có những tia dôi (extra) trên nền tảng đuôi kép sơ khai? Con tốt nhất trong chúng có loại vây gấp nặng – không phân nhánh quá nhiều, chỉ các tia khủng và màng vây ở giữa.

Copper được cản vào nhiều loại cá ở Phương Đông. Một dạng thường thấy được bán như là “copper imbellis”. Nhiều con là cá cực kỳ rắn chắc hay thân dày; một số dòng cá chọi Thái Lan có hình dạng này.

Điều này cho bạn hai vấn đề - thân dày cui và sự tái hiện loại vây hoang dã – thường thấy ở vây hậu môn quá dài.

Copper, vốn phổ biến, mang lại cho chúng ta một “cái nhìn” thực tế về những gì đằng sau cá HM ngày nay.

Chất Lượng Nước

Một lãnh vực nữa không được thảo luận đầy đủ là chất lượng nước. Tôi biết những người vốn hút thức ăn thừa sau mỗi bữa ăn và thay 100% nước sau mỗi vài ngày, và đó là với cá đuôi voan, vốn dường như khó khăn hơn halfmoon về việc giữ vây. Tôi xin bổ sung, chẳng ai có hệ thống thay nước tự động! Về mặt cá nhân, tôi sử dụng các lọ một gallon và thay nước hai lần mỗi tuần, và cá đã ổn.

Quan điểm của tôi ở đây là – nếu bạn đảo lộn việc “thử nước”, cá của bạn có thể đang mang nhiều chất liệu di truyền hơn bạn đang tìm kiếm và bạn có lẽ không biết điều đó.

Có Một Chương Trình -- Duy Trì Việc Ghi Chép

Thậm chí, nếu nó chỉ liệt kê các bầy và nền tảng cha mẹ, bạn vẫn cần phải theo dõi từng bầy. Việc chỉ cản con này với con kia sẽ không cho bạn thấy nội tình (insight) về những gì cá tạo ra, hay để bạn cận huyết nhằm “củng cố tính trạng” (khiến nền tảng di truyền đồng hợp hơn). Việc ghi chép về các lỗi và ưu điểm của mỗi bầy có thể giúp bạn chọn cá giống tiếp theo và cố tránh những nhược điểm.

Vậy Vấn Đề Là Gì?

Như thể hiện ngày nay, mọi người đều “cản theo” halfmoon.

Đó là, trừ phi họ đơn giản mua con giống halfmoon một khi nó có sẵn, bằng không họ phải sử dụng cá mà mình có và halfmoon mà mình có thể mua và bắt đầu cản theo tính trạng. Nếu họ có giữ loại đuôi superdelta, thì họ đang chiếm ưu thế trong cuộc đua. Nếu họ có đuôi tròn, vâng, đó là một tính trạng vốn có xu hướng ổn định. Vào ngày nay, cá halfmoon tiềm năng của chúng ta thường có cạnh đuôi tròn (Hay nhìn theo cách này; tia vây ngắn ở trên và dưới cong dần ra ngoài, cho ra một dạng tròn). Tôi thích đuôi tròn. Nếu bạn muốn đuôi tròn, bằng mọi cách cản chúng. Nhưng nếu bạn muốn halfmoon, bạn sẽ phải khắt khe với việc thanh lọc để loại bỏ đặc điểm đuôi tròn khỏi dòng cá của mình.

Nếu các chuyện kể là đúng, thì dòng halfmoon gốc thậm chí được cản với cá betta hàng chợ (pet store). Nghĩa là – bạn biết đấy – đặc điểm đuôi voan có thể vẫn xuất hiện.

Nếu bạn sử dụng plakat, cẩn thận rằng “dạng hoang dã” ở ngay đằng sau chúng (và chúng được cản như chiến binh trong nhiều thế kỷ, khiến chúng rất đồng hợp; nếu chúng mang thậm chí một tính trạng xấu bạn sẽ bị kẹt cùng nó trong dòng cá của mình).

Bằng việc quan sát cá giống của mình, hay hỏi nhà lai tạo đằng sau con giống của bạn, bạn phải có khả năng lượm lặt tính trạng nào có lẽ còn lẩn khuất trong nền tảng và khiến bạn chậm lụt trong cuộc chinh phục cá halfmoon hoàn hảo.

Nếu bạn không sử dụng cạnh tuyệt đối thẳng trên đuôi, và kéo đến chiều dài thích hợp (làm thành dạng D), bất kể góc xòe, thì bạn sẽ không bao giờ đạt cái đuôi thẳng, đầy đặn đó mà mình theo đuổi.

Hãy nhẹ nhàng với đuôi hoa (rosetail). Tôi nhận ra mình đang làm ngược đời bằng việc nói rằng quá (excessive) là không tốt. Nhưng tôi cảm thấy việc châm máu (infusion) đuôi kép vào các dòng ST được cấu trúc phù hợp sẽ khiến cho halfmoon vốn không có những tính trạng tiêu cực rõ rệt giờ đang thể hiện ở những dòng đuôi hoa. Tôi nói nhẹ nhàng -- chứ không phải loại bỏ nó. Khi bạn đang thu được OHM, bạn có thể đếm một cách ám ảnh xem có bao nhiêu phân nhánh ở tia vây cho sức chịu đựng của trái tim mình. Nhưng việc bỏ qua dãn màng (webbing) để tập trung vào phân nhánh tia vây có thể là một con đường sai lầm.

Cá cái là một lãnh vực khác thường bị xem nhẹ. Nó có huyết thống halfmoon thôi là chưa đủ. Bạn cần đuôi phải có cạnh thẳng (điều này đôi khi được gọi là HMX); tôi luôn chọn loại superdelta với đuôi phù hợp thay vì một halfmoon đuôi tròn.

Vậy bạn đã có nó – nước sạch, thức ăn ngon và cá vốn quan hệ và có những tính trạng đặc thù. Dễ dàng, đúng không?


Nguồn: Champion Bettas Contest Thread