Yêu Cầu Cơ Bản – Thức Ăn

Yêu Cầu Cơ Bản – Thức Ăn
Victoria Parnell – http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=750


Ấu trùng artemia (BBS) mới-nở.


Một con cá bột bụng đầy artemia (ảnh James H. Kaufman)

Nhu Cầu Cơ Bản 2.) – Thức Ăn. Và không chỉ bất kỳ thức ăn nào. Cá bột chuộng mồi sống và chuyển động (nó kích thích phản xạ đớp-và-nuốt), và một số con thà nhịn đói đến chết thay vì ăn thứ gì vốn không cựa quậy. Trong một tuần đến mười ngày, cá bột phải học cách ăn, vì vậy thức ăn sống cỡ nhỏ phải làm sẵn cho chúng. Vì lý do này, hầu hết các nhà lai tạo betta đều giữ các ổ thức ăn tươi sống trong tay, bất kể đó là trùn giấm (vinegar eels), trùn cám (microworms), artemia mới-nở, trùng cỏ (infusorians) hay vài thứ khác vốn có tác dụng với họ. Đây là những loại phổ biến nhất:

Trùng Đế Giày (Paramecium): Trùng đế giày là một nhóm sinh vật đơn-bào (single-celled protozoan) vốn là thực phẩm bổ sung tuyệt vời cho cá bột. Chưa hết, nó rất dễ và rẻ để ươm. Dẫu những đơn bào này là quá nhỏ để cá non và cá trưởng thành nhìn thấy hay thậm chí để ý đến, chúng được ngốn tận tình bởi cá bột nhỏ.

Để chuẩn bị một ổ nuôi (culture), bạn chỉ cần một chậu nhỏ, Liquifry #1 cho loài đẻ trứng và con giống (starter culture). Liquifry sẽ phục vụ như là thức ăn cho trùng đế giày. Đổ con giống của bạn vào chậu nuôi (sẽ tốt nếu nó trong suốt), thêm vài giọt Liquifry và để nơi sáng sủa trong vài ngày.

Bố trí này sẽ cung cấp cho bạn đủ trùng đế giày để cho ăn một-lần-mỗi-ngày. Để thu hoạch trùng đế giày, chỉ cần đổ khoảng một chén nước ổ nuôi vào hồ cá bột và châm nước sạch vào chậu ươm.

Trùng Cỏ (Infusorians): Thức ăn ban đầu tuyệt vời cho cá bột, bởi vì những vi sinh bé xíu này có thể được phát hiện và ăn bởi cá bột thậm chí nhỏ nhất. Hầu hết hồ được dùng để ép đều có sẵn trùng cỏ, nhưng số lượng không đủ để duy trì cho toàn bộ bầy cá về lâu dài. Tôi từng có một ổ rất tốt trong lọ dưa chua (pickle) cỡ gallon sử dụng nước hút từ đáy một hồ thủy sinh đã thiết lập, một viên thức ăn cho thỏ (hay vài cái lá chết từ một cây thủy sinh) và thật nhiều ánh sáng. Trong vài tuần, hàng triệu con trùng cỏ sẽ sẵn sàng để thu hoạch và cho cá bột ăn. Tôi hút nước trực tiếp từ lọ bằng một ống nhỏ y tế (medical dropper), trộn nó với một lượng nhỏ lòng đỏ trứng luộc khô ghiền-mịn và cho cá bột mới nở ăn từng giọt. Thứ này giữ được lâu, vì vậy chỉ cần vài giọt cho một bầy cỡ-vừa. Ở một số bầy lớn hơn, tôi nâng khoảng một pint nước trùng cỏ bên trên hồ cá bột và chạy một đoạn ống kẹp (clamped) từ lọ vào hồ, sao cho trùng cỏ nhỏ giọt dần vào hồ và cá bột luôn có một nguồn cung cấp đều đặn. Tôi bắt đầu ổ trùng cỏ khi cá bột vừa nở, và ngừng sử dụng nó khi chúng được khoảng một tuần tuổi.

Trùn Giấm (Vinegar Eels): Đây thực sự là những con giun tròn (nematodes) bé xíu, không phải là cá chình (eels), và thường nhỏ hơn trùn cám (microworms) nói chung và cũng là thức ăn ban đầu tốt cho cá bột. Thứ này tuyệt vời, bởi vì tôi thấy rằng hầu hết betta bột, trong mấy ngày đầu tiên, thích ở gần mặt nước trong hầu hết thời gian (trong vòng khoảng hai tuần điều này thay đổi, và chúng có xu hướng ở gần đáy hơn). Không giống như trùn cám, vốn chìm trong nước và ngoe nguẩy trên đáy, trùn giấm bơi khắp nơi trong nước, khiến chúng dễ được cá bột phát hiện. Chúng cũng có thể sống sót vài ngày trong hồ cá bột, vì vậy chúng có nhiều cơ hội bị ăn thịt hơn trước khi chúng chết và làm nước ô nhiễm. Tôi phát hiện ra rằng một bữa trùn giấm tốt ở 4 ngày tuổi đôi khi đủ cho cá bột đến khi chúng đủ lớn để ăn ấu trùng artemia ở một tuần tuổi. Ổ nuôi (cultures) có thể được giữ trong lọ sữa sạch cỡ gallon. Cho nửa trái táo vào lọ, châm khoảng ⅓ bằng nước máy mát, rồi châm ⅓ nữa bằng giấm táo (cider vinegar). Bây giờ, bỏ con giống vào lọ, đậy nó lại và bỏ qua một bên. Trong thời gian một tháng, nó sẽ sẵn sàng để thu hoạch. Lấy lọ ra và tìm kiếm những con trùn bé xíu như-sợi chỉ. Ban đầu, chúng có thể khó xác định, nhưng chúng ở đó. Có nhiều cách khác nhau để thu hoạch, nhưng điều tôi làm là lọc một số nước [ổ nuôi] qua túi lọc cà-phê, lọc nó lần thứ nhì bằng nước sạch, rồi rũ túi lọc vào một chén nước sạch và cho cá bột ăn chúng bằng một ống nhỏ y tế.

Trùn Cám (Microworms): Những gã này nhanh chóng, dễ dàng và sẵn có. Trùn cám có thể được sử dụng từ ngày bơi-tự do đầu tiên trong đời cá bột với kết quả tốt. Con giống có thể được mua rẻ bèo từ các nhà cung cấp sản phẩm sinh học hay từ những tay chơi khác (Aquabid là nguồn tốt để mua ổ nuôi tươi sống), và dễ nuôi. Chúng có thể được nuôi trong các môi trường như bột yến mạch, ngũ cốc trẻ em, bột bắp hay bánh mì ẩm. Chỉ cần làm ẩm bột để nó đặc/nhão, thêm một nhúm men bánh mì, và con giống. Trong vòng vài ngày đến một tuần, bạn sẽ thấy hàng ngàn con trùn cám ngoe nguẩy ở thành lọ. Bạn có thể thu hoạch chúng bằng cách quệt ngón tay hay cây ngoáy tai (cotton swab) vào thành lọ, rồi đem chúng cho cá bột ăn.

Một số người do dự bởi mùi hôi của ổ nuôi, nhưng tôi thấy việc sử dụng môi trường bột bắp (masa flour) tạo ra rất ít mùi hôi, và gần như mùi-dễ chịu một thời gian. Tôi cũng làm ẩm một mẩu khăn giấy (paper towel), trải nó lên một nửa bề mặt ổ nuôi, và sau nhiều ngày nó nhung nhúc trùn vốn có thể hút trực tiếp từ khăn giấy. Khi đến lúc để bắt đầu ổ mới, tôi chuẩn bị môi trường, nhấc khăn giấy khỏi ổ cũ và đặt nó vào ổ mới. Xong!

Ấu Trùng Artemia (Baby Brine Shrimp): Loại thức ăn tươi sống thông dụng nhất dành cho đủ loại cá bột nhiệt đới đến nay. Tôi đề nghị lên các trang Brine Shrimp Direct hay Aquabid để tìm kiếm trứng artemia chất lượng. Nếu sử dụng Aquabid, luôn mua từ một người bán danh tiếng với tỷ lệ nở cao. Chúng rất dễ ấp; đơn giản châm đầy lọ với khoảng 1 quart nước, thêm vào một muỗng canh muối không i-ốt, và một nhúm trứng [artemia]. Sục khí lọ để trứng được giữ lơ lửng một cách liên tục. Trứng nở sau khoảng 18-48 giờ tùy vào nhiệt độ phòng. Vỏ rỗng sẽ nổi lên bề mặt và nếu bạn rọi đèn lên đáy thì artemia sẽ tụ ở đó. Bạn có thể rút chúng bằng một ống hút (turkey baster) hay ống siphon nhỏ, lọc bằng rây (sieve) (tôi thích ngón cắt-rời từ một trong những cái tất trắng của con gái mình), rửa sạch và đem chúng cho cá bột ăn. Sẽ tốt khi có hai lọ ấp (hatcheries) vận hành liên tục cách nhau 12 tiếng, để thức ăn tươi luôn có sẵn. Lọ ấp lớn có thể làm bằng chai nước 2-lít. Trang Killi.net có những chỉ dẫn và sơ đồ tốt để làm lọ ấp của riêng bạn.

Có một số suy đoán về Bệnh Bóng Bơi (Swim Bladder Disorder) và việc cho ăn quá nhiều ấu trùng artemia. Về cá nhân, tôi tin rằng việc cho ăn quá nhiều bất kỳ thực phẩm giàu-đạm nào như BBS đều có vẻ gây bệnh bóng bơi ở cá non, vì vậy nên nhớ rằng sự điều độ là chìa khóa. Mỗi cá bột sẽ ổn với việc ăn khoảng 3-5 con artemia mỗi bữa trong tháng đầu của chúng, vì vậy hãy quan sát thật cẩn thận xem bạn bỏ vào hồ bao nhiêu. Cá bột ngốn BBS cho đến khi chúng gần bể bụng trông có vẻ dễ thương, nhưng không thực tế lắm. Hơn nữa, artemia thừa sẽ chết nhanh chóng và làm nước ô nhiễm. Tôi luôn nhúng rây đựng artemia vào một chén nước sạch và cho chúng ăn bằng ống nhỏ (dropper). Bằng cách này tôi có thể dễ dàng kiểm soát bao nhiêu BBS sẽ đi vào mỗi hồ, và điều chỉnh tương ứng. Tôi cũng hoán đổi việc cho ăn BBS bằng thực phẩm khác, và tôi đã có rất ít trường hợp bệnh bong bóng bơi.

Khi cá bột của tôi khoảng 2 tuần tuổi, tôi bắt đầu cho chúng ăn bo bo đông lạnh. Ban đầu những thứ này thường không được chấp nhận, vì vậy việc loại bỏ thức ăn thừa là điều bắt buộc cho đến khi cá bột học cách ăn thực phẩm mới. Nếu bạn sử dụng ốc hay chuột corydoras trong hồ cá bột của mình, những con này sẽ dọn sạch thức ăn thừa cho bạn! Một số cá bột không bao giờ phát triển khẩu vị với chúng, đấy là tại sao tôi tiếp tục cung cấp cả thức ăn tươi nữa.

Ở khoảng một tháng tuổi, tôi sẽ cho thức ăn đông-khô và đông lạnh khác, và thấy chúng sẵn sàng chấp nhận. Trùng đỏ đông lạnh bằm (nhân tiện, thứ này trông ghê tởm), bo bo tươi hay đông lạnh, tép mysis, artemia, tấm tép krill đông lạnh, trùng đỏ đông-khô, và hạt (granules) rất nhỏ HBH BettaBites hay GuppyBites là những thức ăn tốt. Cá betta được cho ăn thực phẩm tốt hai lần mỗi ngày và được cho điều kiện tốt có lẽ sẽ phát triển đủ nhanh để bắt đầu phát dục ở 6-8 tuần tuổi.