Yêu Cầu Cơ Bản – Nước Sạch

Yêu Cầu Cơ Bản – Nước Sạch
Victoria Parnell – http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=751


Cá được nuôi trong điều kiện siêu-vệ sinh trên một trong những kệ của chúng tôi

Vậy bây giờ chúng ta có thể giả sử rằng bạn đã có một bầy thành công, và có một lứa cá bột để chứng tỏ nỗ lực của mình. Một khi cá bột bơi-tự do (free-swimming) và cá đực được bắt ra, niềm vui thực sự mới bắt đầu. Nếu bạn nghĩ rằng việc ép cá betta là thách thức, thì hãy chuẩn bị sẵn một lòng quả cảm đích thực. Nước phải được giữ sạch, thức ăn phải vừa đúng liều lượng và cung cấp tối thiểu hai lần mỗi ngày, và chúng phải được theo dõi cặn kẽ trước sự bùng phát của đau yếu hay bệnh tật.

Mỗi người đều có phương pháp ưa chuộng của mình về việc nuôi dưỡng cá con và một số trong chúng khác biệt đáng kể. Một điều mà tôi nghiệm ra đó là không có cách nuôi dưỡng betta “đúng” hay “sai”, chỉ có cách phù hợp nhất với bạn. Nếu những yêu cầu cơ bản của chúng được đảm bảo, cá bột sẽ lớn đến độ trưởng thành. Sau đây, tôi sẽ phác họa những yêu cầu cơ bản đó, rồi mô tả những phương pháp mà tôi áp dụng trong phòng cá của mình.

Nhu Cầu Cơ Bản 1.) – Nước Sạch. Điều này là không thể nhấn mạnh hết. Nước ô nhiễm sẽ cản trở sự phát triển, gây bệnh và giết chết cá bột. Hồ cá bột không được tuần hoàn đầy đủ để xử lý quá tải vi sinh (bacterial overload) của hàng trăm con cá nhỏ và chất thải (detritus) của chúng, và có xu hướng bùng phát vi khuẩn, đột biến nitrate, và mức độ ammonia cực đoan. Hơn nữa, có một vài bằng chứng rằng cá bột còn tiết ra một hormone vốn cản trở sự phát triển của anh em mình, một cơ chế được cài đặt bởi tự nhiên nhằm đảm bảo cá bột to lớn và mạnh khỏe nhất tồn tại và không phải cạnh tranh tài nguyên của chúng với những cá thể yếu hơn, nhưng nếu điều đó là đúng thì việc thay nước thường xuyên cũng sẽ loại bỏ vấn đề.

Có một số người vốn cảnh báo việc giới thiệu nước mới quá sớm, bởi họ cảm thấy nó có hiệu ứng tiêu cực lên cá bột. Những người thuộc trường phái suy nghĩ đó đợi cho đến khi cá bột đạt 2 tuần tuổi (đôi khi đến một tháng) trước khi thêm nước mới. Những người khác thêm nước mới từ rất sớm mà không gây hậu quả xấu nào. Cá nhân tôi chưa bao giờ thấy sự gây hại cho cá bột như là hậu quả của việc thêm nước mới quá sớm, chừng nào mà nước được để hả, xử lý, và có nhiệt độ và pH tương đương với nước mà cá bột đang sống trong.

Bằng việc sử dụng một ống siphon nhỏ-gọn (handy-dandy), loại bỏ cặn bã, chất thải và thức ăn thừa khỏi đáy hồ cá bột. Cẩn thận không hút phải cá bột! Xả vào một thùng trong (clear) để khi bạn lỡ hút phải một cá bột, thì bạn có thể thấy và bắt nó lại sau. Kiểm tra toàn bộ thùng sau khi bạn hút xong hồ cá bột. Sử dụng một đèn sáng và một kính lúp nếu thị giác của bạn không tốt. Đợi cho đến khi cặn bã lắng xuống, rồi nheo mắt bạn và tìm kỹ xem có cặp mắt đen nào không (trông hơi giống đôi tai Chuột Mickey từ phía trên). Bắt cá bột bằng lọ nhỏ mắt (eyedropper), ống nhỏ y tế (medical dropper), muỗng hay vợt artemia và thả nó vào hồ cá bột. ĐỪNG bỏ qua bước này! Bất kể bạn cẩn thận đến đâu bạn vẫn hầu như luôn hút phải cá bột, đặc biệt vào hai tuần đầu tiên khi chúng còn rất nhỏ. Thậm chí nếu bạn làm chậm rãi, sử dụng đèn sáng, và đảm bảo tuyệt đối bạn không hút phải bất kỳ cá bột nào -- vâng, bạn đã. Vì vậy, hãy kiểm tra toàn bộ thùng. Tôi cực kỳ ám ảnh với việc kiểm tra cá bột bị hút phải, và thậm chí sau đó tôi có lẽ sẽ ngất xỉu nếu tôi biết bao nhiêu con cá bột đã trôi xuống cống bởi vì mình không tìm thấy chúng. Đấy là lý do khác mà một số người đợi vài tuần trước khi làm vệ sinh hồ. Cho cá bột cơ hội để lớn hơn một chút!

Bù vào lượng nước mà bạn hút ra, và nếu bạn bắt đầu với hồ đầy-một nửa, thì bây giờ bạn có thể chọn châm nó đầy hẳn, hay châm dư một chút mỗi lần thay nước cho đến khi nó đầy hẳn. Bởi vì tôi sử dụng hộp nhựa nông để ép, tôi hút và thay thế một nửa lượng nước mỗi cách ngày cho đến khi cá bột được 2 tuần tuổi, rồi tôi làm điều đó mỗi ngày. Khi cá bột còn rất nhỏ, tôi đề nghị châm nước mới bằng ống khí của bạn để nó được giới thiệu một cách nhẹ nhàng và không khuấy động cá bột quá nhiều. Tôi xin thú nhận rằng tôi làm việc này không tốt lắm; trên thực tế tôi thường châm nước vào hộp bằng một cái bình (pitcher) và đổ nó một cách chậm rãi hay nhẹ nhàng dìm nó rồi xoay từ từ cho đến khi nó cạn nước. Với phương pháp sau, khối lượng bình bù vào lượng nước thay thế, và nếu làm đúng cách sẽ không xáo trộn cá bột chút nào.

Ở khoảng 2 tuần, cá bột trong hộp được dời qua hồ mười gallon và được bố trí một bộ lọc khí cũ chỉnh nhẹ. Bây giờ, tôi cũng thay 30%-50% nước mỗi ngày, và bắt đầu cho thức ăn không-tươi sống như Golden Pearls và trứng artemia tách vỏ. Ban đầu, đa số sẽ không được ăn hết, vì vậy việc hút những phần không dùng đến hàng ngày là cần thiết. Thủ tục này duy trì chất lượng nước tốt và tăng trưởng nhanh chóng ở betta của chúng ta.

Tôi bắt đầu lên lọ (jarring) cá con của mình sớm theo tiêu chuẩn của nhiều người, vào khoảng một tháng đến 6 tuần tuổi. Việc này làm tăng nhiệm vụ thay nước trong tất cả những lọ riêng, nhưng tôi luôn thấy việc thay nước là thư giãn và giải lao dễ chịu khỏi bọn trẻ, vì vậy tôi chẳng quan tâm. Việc lên lọ chúng sớm cũng có nghĩa không phải lo lắng về tổn thương vây và bùng phát dịch bệnh quét sạch toàn bộ các bầy. Chúng cũng lớn nhanh hơn nhiều một khi được lên lọ.

Ở khoảng một tháng tuổi, tôi bắt đầu lên lọ những con non to nhất và dời số còn lại sang hồ nuôi-thúc (grow-out) 30 gallon. Tôi thay toàn bộ nước trong các lọ mỗi cách ngày. Khi chúng đạt 8 tuần tuổi, tôi chuyển chúng từ lọ cỡ quart [~1 lít] sang bồn nửa-gallon, và bắt đầu thay 100% nước hai lần mỗi tuần, loại bỏ phân và thức ăn thừa mỗi ngày bằng một ống hút (turkey baster). Khi cá bột ở hồ nuôi-thúc đủ lớn, chúng cũng được lên lọ. Vào khoảng 8-12 tuần tuổi, tôi xem xét bầy cá và tuyển chọn những con mà tôi dự định giữ lại. Cá của tôi thường phát dục (sexable) ở 6-8 tuần tuổi, dẫu có thể lâu hơn tùy vào nguồn nước, nhiệt độ và thức ăn của bạn. Những cá đực và cá cái tuyển chọn đi lên kệ. Số cá còn lại sẽ ở trong lọ cho đến khi chúng được bán, mặc dù đôi khi tôi nuôi những mái cùng bầy trong cùng một hồ nếu chúng đủ hiền lành.