Ép Kiểu Thái

Ép Kiểu Thái
Victoria Parnell – http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=724


Một bồn ép điển hình được sử dụng cho việc cản betta ở Phương Đông


Một trang trại lớn ở Thái làm choáng ngợp với hàng nối hàng những chậu ép betta

Những phương pháp phổ biến được sử dụng bởi các nhà lai tạo đại-trà (large-scale) ở Phương Đông khác xa với những gì mà chúng ta thường được thấy ở đây tại Mỹ, nhưng điều chẳng thể chối cãi là những con betta đẹp nhất trên thế giới được sản xuất ở đó. Bởi vì cá betta bắt nguồn từ châu Á, không mấy việc điều chỉnh được thực hiện để ép và nuôi chúng đến trưởng thành. Nhiều nhà lai tạo đổ betta bột từ bồn ép (container) nơi mà chúng được cản vào hồ rộng, nông và quên hẳn chúng cho đến khi chúng đủ lớn để lên lọ. Đây là những điều kiện lý tưởng cho việc nuôi dưỡng betta, bởi nó cung cấp cho chúng khí hậu và nguồn thức ăn lý tưởng dưới dạng bo bo, lăng quăng và những động vật thân mềm nhỏ khác. Cá bột bơi lội, tăng trưởng và ăn khi thức ăn hiện ra.

Hầu hết các nhà lai tạo mà chúng tôi phỏng vấn cho bài viết này đều sử dụng một bồn ép vốn hoàn toàn xúc phạm đến các thuần túy nhân (purists) ở Mỹ, những người khăng khăng rằng cá betta chỉ có thể được ép một cách thành công trong một hồ thủy sinh-rậm rạp mười gallon châm đầy đến độ sâu 5 inch. Bồn ép thường chỉ là một chậu nhỏ, và thậm chí không cần phải trong. Bất kỳ thứ gì có thể chứa nước đều được. Atison Phumchoosri ở Bangkok sử dụng chậu đường kính khoảng 12 inch và khoảng 3 ½ inch chiều sâu. “Tôi thả [cặp cá] vào chậu ép bằng tay, tránh đổ nước trong lọ bởi vì tôi muốn nước ép cá… không dính cặn bẩn từ lọ cũ” anh nói. Anh thả một vài chiếc lá lên mặt nước và đậy chậu bằng một mảnh bìa, và rồi để mọi thứ diễn ra tự nhiên. Anh thông báo rằng việc sinh sản thường diễn ra chỉ sau vài giờ.

Wasan Sattayapun (cũng ở Bangkok) sử dụng một chậu đất (pottery bowl) như là bồn ép, tuyên bố rằng nó giúp duy trì nhiệt độ ổn định cho cá bột. Anh giữ cặp cá cùng nhau lâu đến bốn ngay, làm phiền chúng chỉ để kiểm tra trứng. Nếu không có trứng nào được phát hiện vào cột mốc ngày-thứ tư, anh đánh dấu bầy là thất bại và dời cả hai con sang những bồn riêng.

Theo cách này, cặp cá gần như được để yên nhằm hoàn tất công việc mà không bị xao lãng, và nó rõ ràng hoạt động rất tốt. Một nhà lai tạo sẽ kiểm tra tiến độ một cách định kỳ, và ngay khi có dấu hiệu việc sinh sản đã diễn ra (thường qua các đốm trắng trên tổ), cá mái được bắt ra và cá đực được lưu lại để chăm sóc tổ. Anh cho phép nó hoàn thành nghĩa vụ của mình cho đến khi cá bột bơi-tự do, rồi nó được bắt ra bằng tay và cá bột được cho ăn ngay lập tức.

Cặp cá giống được lựa chọn theo sức khỏe và sự sung mãn (vitality) của chúng, và những con betta vốn đang trong tình trạng sức khỏe đáng ngờ bị từ chối. Một trong những điều đầu tiên mà các nhà lai tạo châu Á tìm kiếm trong việc tuyển chọn cặp cá của mình là tổ bọt trong lọ của cá đực, và màu sắc tươi sáng của cá mái. Chúng được cho ăn rất đầy đủ trước khi sinh sản, với thực phẩm chất lượng cao, bổ dưỡng, để chúng ở trong điều kiện sức khỏe tối ưu và có thể chịu đựng những khắc nghiệt (rigors) của việc bắt cặp, cũng như giai đoạn kiêng khem (fasting) tiếp theo.

Thức ăn đầu tiên cho cá bột thay đổi tùy theo mỗi người, nhưng hầu hết trong số họ đều chia sẻ một điểm chung -- đại đa số đều sử dụng lòng đỏ trứng luộc-chín làm khẩu phần, từ ngày cho ăn đầu tiên. Một lượng bé xíu được nghiền vào nước và chỉ cho ăn vài giọt mỗi lần, hay bóp thẳng vào hồ hai lần mỗi ngày. Cá bột lớn rất nhanh bằng khẩu phần giàu-protein này, và thậm chí những cá bột nhỏ nhất cũng có thể nuốt những hạt lòng đỏ trứng nhỏ xíu vốn hòa tan trong nước.

Các nhà lai tạo cũng thông báo việc sử dụng ấu trùng artemia mới nở (baby brine shrimp), trùng cỏ (infusoria) và luân trùng (rotifers). Một khi cá bột được đổ vào các hồ lộ thiên để hoàn tất việc tăng trưởng, một số nhà lai tạo từ bỏ việc cho cá bột ăn, thúc đẩy sự thích nghi để sinh tồn, khi cá bột mạnh khỏe nhất săn đuổi và con yếu ớt nhất rốt cuộc bị chết.

Phải công nhận rằng, ở những vùng mà các nhà lai tạo này hoạt động, các yếu tố bên ngoài như nhiệt độ và chất lượng nước hiếm khi là điều phải cân nhắc. Các nhà lai tạo Mỹ và châu Âu gần như chắc chắn có thể (và nhất định!) nuôi cá bột của mình ở các hồ lộ thiên theo cách tương tự như các nhà lai tạo châu Á thành đạt, nhưng vì khí hậu của chúng ta lạnh hơn, việc đó không thể được thực hiện quanh năm. Khác biệt về tính khí (temperament) và cường độ màu sắc được thấy ở cá betta nuôi ngoài trời với những con nuôi hồ kiếng [trong nhà].

(Đặc biệt cảm ơn Atison Phumchoosri và Wasan Sattayapun vì trợ giúp của họ trong việc viết bài này và những hình ảnh mà họ hết sức tử tế cung cấp).