Di Truyền Màu Sắc Cơ Bản Của Betta

Di Truyền Màu Sắc Cơ Bản Của Betta
Chris Yew - http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=895


Con cá này thực sự là một mớ hổ lốn – mang gien marble, Si, BF và cambo. (V.Parnell)

Có đến 26,000 kết hợp gien khác nhau để tạo ra ngoại hình cá betta mà bạn thấy. Biến dị màu betta dựa trên sắc tố ở các loại tế bào khác nhau. Các tế bào màu này nằm ở những lớp khác nhau trong da. Về cơ bản có bốn loại tế bào màu ở cá betta:

1. Lớp Ánh Kim (Lớp Trên Cùng)
2. Lớp Đen
3. Lớp Đỏ
4. Lớp Vàng (Lớp Dưới Cùng)

Ghi chú: thứ tự trên thường bị nhầm với màu Betta Hoang Dã:
1. Lớp Ánh Kim (Lớp Trên Cùng)
2. Lớp Đỏ
3. Lớp Đen
4. Lớp Vàng (Lớp Dưới Cùng)

Đen được xem như là màu nền ở betta hoang dã. Xanh Dương hay Xanh Lục Ánh Kim là lớp dày đặc nhất ở trên cùng trong khi Vàng là lớp mỏng nhất ở dưới cùng. Màu Vàng này quá mỏng so với những lớp màu khác, và về bản chất, là một màu nhạt vốn có thể bỏ qua khi thảo luận về màu sắc Betta Hoang Dã.

Hãy quay lại betta thuần dưỡng (không phải loại hoang dã). Mỗi Lớp Màu này có một mã di truyền hay một chuỗi gien vốn xác định màu sắc của Betta. Gien làm tăng hay giảm sắc tố tùy thuộc vào các lớp. Nó cũng kiểm soát vị trí mà mỗi màu được phân bố. Do đó, màu sắc betta của bạn được xác định bởi sắc tố ở các tế bào màu của chúng vốn được phát hiện trong các lớp của da.

Tính trạng (còn gọi là Kiểu Hình) là những gì chúng ta thấy. Gien tạo ra tính trạng (còn gọi là Kiểu Gien) bao gồm những thông tin về protein vốn thúc đẩy các phản ứng để tạo ra sắc tố mà chúng ta thấy. Nó có thể rất phức tạp, và khi cản cá bên ngoài một dòng đã thiết lập—mọi thứ đều có thể xảy ra!

1. Lớp Ánh Kim (Lớp Trên Cùng)
Lớp này còn được gọi như là Lớp Xanh và kiểm soát lượng sắc tố xanh ở betta của bạn.

Guanophores (Tế Bào Xanh Dương/Xanh Lục), còn được biết như là iridophores, bao gồm các tính trạng này:

- Blue-Green (Xanh Thép, Xanh Dương và Xanh Lục)
- Ánh Kim Lan (Spread Iridocytes – Xanh Ngọc)
- Non-Blue (Thiếu Vắng Toàn Bộ Xanh)

Blue-Green được đại diện bởi Bl. Gien này có thể tạo ra 3 màu khác nhau:
i) blbl – Loại này sẽ tạo ra ánh kim Xanh Thép (Steel Blue), cho một betta Xanh Thép.
ii) Blbl – Loại này sẽ tạo ra ánh kim Xanh Dương (Royal Blue), cho một betta Xanh Dương.
iii) BlBl – Loại này sẽ tạo ra ánh kim Xanh Lục (Green Blue), cho một betta Xanh Lục.

Vậy khi bạn cản một cặp Xanh Thép (blbl x blbl), bạn sẽ thu được 100% Xanh Thép. Điều tương tự cũng xảy ra với một cặp Xanh Lục (BlBl x BlBl), bạn sẽ thu được 100% Xanh Lục. Nhưng khi bạn cản một cặp Xanh Dương (Blbl x Blbl), bạn sẽ thu được 50% Xanh Dương, 25% Xanh Thép và 25% Xanh Lục.

Cũng cần lưu ý rằng nếu có nhiều hắc tố bên dưới lớp ánh kim, màu sẽ trông sẫm và đậm hơn, và nếu không có chúng, thì sẽ té ra dạng pastel.

Ánh Kim Lan (Spread Iridocytes): Gien này mang lại phản chiếu ánh kim cho một con betta, tạo ra màu sắc như xanh ngọc (turquoise). Iridocytes là tên của những tinh thể vốn phản chiếu (iridescence) tạo ra màu xanh lục và xanh dương. Ánh Kim Lan được ký hiệu SiSi vốn làm tăng lượng ánh kim ở cá betta. Nó chưa được khám phá hoàn toàn vào thời điểm này nhưng được biết kết hợp sisi làm ánh kim suy giảm mạnh. Với tầm biến thiên mạnh về lượng ánh kim vốn được thấy ở những cá thể khác nhau, nhiều khả năng Sisi có thể tạo ra mức độ ánh kim trung gian hay có lẽ là có nhiều hơn một cặp gien liên quan.

Non-Blue là gien mà bạn có khi bạn thấy một con betta vốn không thể hiện Lớp Xanh. Chưa từng có gien nào được xác định là loại bỏ hoàn toàn lớp xanh. Tuy nhiên, nhiều nhà lai tạo từng cản betta vốn không thể hiện bất kỳ dấu hiệu nào của xanh. Điều này do đó gây tranh cãi. Tuy nhiên trong trường hợp blbl kết hợp với sisi, lớp xanh có thể rất hạn chế và chỉ tạo ra một lượng nhỏ ánh bạc (silver glow), đến mức nó có thể không được xem là một màu xanh thực sự. Khi bạn kết hợp điều này với tính trạng Cambodian và Bright/Blond ở vàng và trắng, bạn thực sự có thể có hiệu ứng tổng hợp hạn chế lớp xanh. Tuy nhiên, có thể vẫn có một gien nào đó tạo ra [hiệu ứng] Non-Blue vốn chưa được xác định.

2. Lớp Đen

Melanophores (Tế Bào Đen), bao gồm các tính trạng này:
- Cambodian (Thân kem, vây đỏ)
- Blond/Bright (Màu “Đỏ Đào” tươi tắn)
- Melano (Betta đen)

Cả 3 gien trên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến Lớp Đen.

Cambodian – Bên cạnh loại betta Cambodian truyền thống vốn thân màu thịt và vây đỏ, ngày nay bạn có thể thấy đủ loại betta được gọi là “Cambodian”.
- Gien Cambodian là Đồng Hợp Lặn (Double Recessive) (Đồng Hợp Lặn thì yếu) vốn được ký hiệu là cc. Khi gien hiện diện, nó loại bỏ toàn bộ hắc tố.
- Một số loại cambodian mới hơn có vây dương, lục, trắng hay thậm chí tím.

Blond/Bright cũng là gien Đồng Hợp Lặn, được ký hiệu là bb. Hiệu ứng của nó là hạn chế Hắc tố vốn thể hiện tốt nhất ở betta đỏ nơi mà sự hiện diện của nó tạo ra một con cá đỏ tươi tắn hơn. Mà nếu gien này vắng mặt, kết quả sẽ là con cá màu đỏ nâu (maroon) vốn sẫm hơn nhiều. Nó cũng tác động đến cá ánh kim khiến chúng trông pastel hơn nhiều.

Melano cũng là gien Đồng Hợp Lặn mm, vốn gia tăng hắc tố ở betta, do đó bạn có được betta đen. Chẳng may, đâu đó trong quá trình, với sự gia tăng của gien này, nó khiến cho hầu hết mái melano bị vô sinh. Do đó nhà lai tạo phải pha trống đen của mình với mái xanh, hay tốt hơn là black lace. Black lace có vây hầu như trong suốt [butterfly]. Cá mái hữu thụ (fertile) và một cặp Black Lace thuần sẽ cản ra cá Đen.

3. Lớp Đỏ

Erythrophores (Tế Bào Đỏ), bao gồm các tính trạng này:
- Đỏ Lan (Extended Red – Màu đỏ bao phủ toàn thân và vây)
- Đỏ Suy (Reduced Red – Thân nhiễm đen, xanh lục hay xanh dương, và màu đỏ chỉ bao phủ vây)
- Non-Red (Hoàn toàn thiếu màu đỏ)
- Vây Dị Sắc (Variegated Fins – Hiệu ứng butterfly)

Cả 4 gien trên sẽ quyết định lượng đỏ ở một con betta.

Đỏ Lan (Extended Red) được gọi là gien R vốn kiểm soát phân bố và cường độ của màu đỏ ở một con betta. Một khi được gọi là Đỏ Lan, có nghĩa màu đỏ sẽ bao phủ toàn bộ thân và vây, điều hết sức được mong đợi. Gien R này tương tự như Si khi có đủ loại mức độ [bao phủ] của màu đỏ. Nếu một con betta có phân bố đỏ thấp, nó được ký hiệu là rr, trong khi con đỏ hơn được ký hiệu là RR.

Đỏ Suy (Reduced Red) sẽ có thân sậm hơn (lam, lục hay đen) với vây đỏ. Không có gien làm suy màu đỏ nào được xác định.

Non-Red là gien Đồng Hợp Lặn nrnr, và không thể hiện bất kỳ sắc tố đỏ nào. Hầu hết đều tin rằng gien non-red cải thiện màu sắc từ đỏ đến vàng vốn đang bị nhạt nhòa.

Vây Dị Sắc (Variegated Fins) là gien kiểm soát màu đỏ ở vây và tạo ra hiệu ứng mà chúng ta gọi là Butterfly. Dr. Gene Lucas ký hiệu gien này là Vf, vốn kiểm soát biến thiên (variegation) của màu đỏ trên vây. Phân bố của màu đỏ ở vây có thể dưới nhiều hoa văn cũng như cường độ khác nhau.

4. Lớp Vàng (Lớp Đáy)

Xanthophores (Tế Bào Vàng), bao gồm các tính trạng này:
- Sự vắng mặt của Lớp Đỏ, Lớp Đen và Lớp Ánh Kim (Xanh).

Đến nay, chưa có gien nào được xác định là kiểm soát lớp vàng. Điều này có nghĩa rằng betta Vàng có màu Cambodian ở Lớp Đen, màu Non-Red ở Lớp Đỏ và màu Non-Blue ở Lớp Ánh Kim.

Tuy nhiên, một số người nói rằng màu vàng có thể liên quan đến gien Opaque.

Nguồn: Bettas Onli