Chọn Mua Cá Betta

Chọn Mua Cá Betta
Victoria Parnell – http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=1637



Có ba cách mua cá betta cơ bản. Mua chúng từ tiệm thú cưng, mua chúng từ một nhà lai tạo, hay mua chúng trên mạng. Tôi sẽ duyệt qua một số điều cơ bản để cân nhắc một trong những tùy chọn này.

1) Mua Từ Tiệm Thú Cưng. Nếu bạn còn bỡ ngỡ với cá betta và thị trường thú cưng dễ thương và thú vị, đây có lẽ là nơi bạn sắp đến. Các tiệm thú cưng và khu vực thú cưng của chuỗi cửa hàng lớn hơn khác thường cung cấp betta trong các ly nhựa rất nhỏ. Rõ ràng, đây không phải là những bồn chứa tốt cho cá betta, và thông thường bất cứ hàng nào có mặt đều bệnh, yếu và sắp chết. Để không đi quá xa vào việc tôi cảm thấy thế nào về những tiệm thú cưng này, vốn trưng bày hàng sống (livestock) của mình như hàng hóa (commodities) thay vì những sinh vật sống, có cảm xúc, đôi khi bạn có thể may mắn và tìm ra một tiệm thú cưng vốn có hàng khá tươm tất, chẳng qua bởi vì đó là một đợt hàng mới hay bởi vì họ thực sự nỗ lực chăm sóc cá của mình. Hầu hết trường hợp, bất kỳ con betta nào mà bạn tìm thấy ở một tiệm thú cưng là Đuôi Voan (Veiltail). Đôi khi, bạn có thể thấy DTVT (doubletailed veiltail) lạ lẫm nhưng tôi nghĩ, bạn sẽ thấy rằng hầu hết chúng sẽ là biến thể đuôi đơn. Chúng xuất hiện dưới đủ loại màu sắc, bao gồm xanh dương, đỏ, xanh lục, cambodian, nhị sắc, pastel, muối tiêu (grizzled), và thậm chí đôi khi có cả hoa văn cẩm thạch (marble) và bướm (butterfly). Thỉnh thoảng, một tiệm thú cưng có thể bán cả HM lẫn đuôi tưa (crowntail), nhưng chúng thường mắc hơn và nhanh chóng hết hàng. Thỉnh thoảng tôi phát hiện một con plakat đực trong một tiệm thú cưng, nhưng nhiều khả năng đây là những trường hợp bị xác định sai bởi tiệm đang bán chúng như là cá mái. Tôi chỉ có thể tưởng tượng sự ngạc nhiên của khách hàng vốn cố sắp xếp một trong những con đực này với con đực khác để ép!

Bởi vì chúng có sẵn với đủ biến thể màu sắc và thể loại khác nhau, rất dễ để tưởng tượng ra rằng bạn có thể chọn một con phù hợp với tông màu của một căn phòng nhất định trong nhà, hay chỉ việc chọn theo sở thích riêng. Tuy nhiên, cố đừng để màu sắc đẹp dẫn bạn đến việc mua một con betta vốn không hoàn toàn mạnh khỏe.

Điều đầu tiên bạn cần làm là nhấc một con betta trong ly của mình và kiểm tra nó một cách cẩn thận. Vây phải đầy đủ và trong tình trạng tốt, không rách, lởm chởm (jagged) hay viền đỏ. Thân phải sạch và không có các đốm hay “bụi” vốn là dấu hiệu nhiễm ký sinh như đốm trắng (ich) hay nấm nhung (velvet). Cũng để ý các vết thương hở, cục bông trắng trên vây và thân, màu nhạt và bất thường vốn có thể là dấu hiệu của bệnh lở miệng (columnaris), vây cụp, “nổi” (không có khả năng bơi mà dạt lên mặt nước hay nổi một bên), hay bệnh bóng hơi (swim bladder disorder) vốn có thể khiến cá bơi với đuôi lê lết (dragging), như thể bị liệt. Nếu cá được kiểm tra xong, điều kế tiếp cần quan sát là nó phản ứng với cá betta đực khác như thế nào. Đặt ly của nó bên cạnh ly của betta khác và xem nó làm gì. Nếu nó phùng nắp mang và giương vây của mình với con betta khác, đó thường là một dấu hiệu tốt rằng nó đang trong tình trạng sức khỏe tốt. Không phản ứng là dấu hiệu của bệnh tật, không khỏe mạnh hay rót.

Điều sau cùng bạn cần kiểm tra là những con betta khác ở xung quanh. Nếu chúng bị bệnh, chết, hay sắp chết thì cá betta của bạn có lẽ từng bị phơi nhiễm (exposed) với bệnh. Mặc dù tôi không nghĩ điều này đủ để loại bỏ một con betta khỏi việc mua bán, bạn có thể muốn nó được cách ly và theo dõi nó trong tuần đầu tiên để đảm bảo rằng nó không bắt đầu thể hiện các triệu chứng.

2) Mua Từ Một Nhà Lai Tạo. Đây thường là lựa chọn tốt nhất của bạn, và nếu bạn sống trong tầm lái xe của một nhà lai tạo đàng hoàng thì tôi hết sức đề nghị điều đó. Các nhà lai tạo thường biết cá betta của mình mang di truyền gì, điều có thể hữu ích nếu bạn từng quyết định ép cá betta của mình. Họ cũng cung cấp cá non, mạnh khỏe vốn chưa từng bị phơi nhiễm bệnh ở tiệm thú cưng, cũng như nhiều màu sắc và biến thể mà bạn không bao giờ hy vọng có thể tìm thấy ở một tiệm thú cưng. Tôi biết nhiều nhà lai tạo, những người vui vẻ dẫn khách tham quan phòng nuôi cá của mình, và điều này cho phép bạn thực sự thấy cá tận mắt trước khi mua. Tìm cá non, sung mãn, mạnh khỏe và vận dụng đánh giá tốt của chính mình. Nếu nhà lai tạo dường như không nuôi cá betta của mình trong điều kiện tươm tất, thì bạn có lẽ nên mua ở chỗ khác.

3) Mua Trên Mạng. Đây là cách tốt nhất để kiếm được cá betta cản thuần (purebred) chất lượng cao nhất nếu bạn thích lai tạo betta hàng đỉnh và có lẽ cả việc triển lãm chúng một ngày nào đó. Trong thời đại ứng dụng Internet rộng mở, việc mua cá betta trên mạng là dễ dàng hơn bao giờ hết. Chẳng may, điều đó cũng có nghĩa rằng có một số người bán ngoài kia với danh tiếng và đạo đức kinh doanh đáng ngờ. Hãy nhìn ngó và hỏi han… chỉ mua từ những người vốn mong đợi trả lời câu hỏi của bạn theo cách thức nhanh chóng và nhã nhặn, và người dường như có kiến thức về cá của mình. Hỏi người bán rằng họ từng chơi betta bao lâu. Bạn sẽ ngạc nhiên rằng bao nhiêu người đang bán cá ngày nay chỉ mới tham gia vào thú chơi betta trong một thời gian tương đối ngắn -- vài trong số họ dưới một hay hai năm! Tôi đề nghị tìm kiếm một người bán vốn tham gia vào thú chơi từ lâu và có đủ kinh nghiệm về cả lai tạo lẫn bán cá betta.

Cá betta hàng đỉnh cũng có thể được nhập từ vài trang trại lớn hơn ở châu Á. Các nhà lai tạo châu Á gửi cá mình đến các nhà trung chuyển (transhipper) ở Mỹ, những người đưa cá qua hải quan rồi kiểm tra, cho ăn, và nhập thủy (acclimate) chúng trước khi tái gửi chúng đến bạn. Cá thật đẹp có thể được mua theo cách này, nhưng một lần nữa, đảm bảo rằng người bán của bạn có một danh tiếng tốt trong cộng đồng betta. Một vài người bán cá châu Á mà tôi giới thiệu là Bluebetta.com, Siamimbellis.com, Wasanbetta.com, Atisonbetta.com, Nicebettas.com, và Bettatrills.com.

Gần đây, có một xu hướng đang gia tăng về việc nhập khẩu cá betta từ Phương Đông cho mục đích bán lại ở Mỹ. Đây có thể là cách tốt để kiếm cá đẹp với giá thành vận chuyển thấp, nhưng nó cũng có điểm bất lợi của mình. Có một điều, cá betta được mua từ các nhà nhập khẩu đôi khi rất yếu ớt vì toàn bộ việc vận chuyển và nhập thủy, và nhiều khả năng xuất hiện các vấn đề như thối vây, cắn đuôi vì-stress, bỏ sinh sản. Việc mua cá betta từ các nhà nhập khẩu cũng tương đối mạo hiểm, bởi bạn không biết chúng mang gien gì và chúng sẽ tạo ra thứ gì khi được ép. Hầu hết các nhà lai tạo đại trà ở châu Á cản một cách bừa bãi miễn là có màu, hy vọng tạo ra bầy cá càng nhiều màu sắc và hoa văn HM càng tốt nhằm gia tăng khả năng thương mại (marketability) của toàn bầy. Điều này có nghĩa là những con này có xu hướng mang cả đống marble, metallic, đa sắc, lai tạp, và những gien khác vốn ảnh hưởng đến kết quả bầy con của bạn. Khi có thể, hãy mua từ những nhà lai tạo tư nhân nhỏ -- nhưng nếu bạn không thể, hãy vận dụng sự đánh giá tốt của mình.

Tìm một con vốn đập vào mắt bạn, nhưng đừng tin người bán vốn chỉ cung cấp các Hình Đại Diện (Strain Photos), tuyên bố rằng cá của bạn sẽ trông “đại loại thế này”. Cá Betta không giống với các loài cá cảnh khác vốn trông gần như tương tự về thể loại (type). Có quá nhiều biến thể vốn có thể nói lên sự khác biệt giữa một con betta chất lượng với một con không đạt chuẩn (substandard), cho dù về mặt chuyên môn chúng cùng màu sắc hay thể loại. Luôn yêu cầu xem hình của con cá thực sự được rao bán nếu nó chưa được cung cấp. Một khi bạn xây dựng được mối quan hệ làm ăn thuận lợi với một người bán, thì bạn có thể học tin tưởng vào đánh giá của họ, đủ để chọn một con betta chưa-thấy dành riêng cho mình, theo bất kỳ tiêu chí nào bạn dành cho họ.