Troiano Newsletters: Dòng là gì?

Dòng là gì?
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications

Nhờ việc thực hành “lai tuyển chọn” hay còn gọi là “chọn lọc nhân tạo”, mà chúng ta có những giống gà như ngày nay. Trên thực tế, chúng ta hiện có gà ở mọi phương diện mà con người tưởng tượng ra.

Chúng ta có gà với mọi biến thể về hình dạng, chức năng và thẩm mỹ. Chúng ta có gà đủ mọi màu sắc và kết hợp màu sắc, và gà với mọi kích thước và hình dáng. Chúng ta có thể phân loại chúng thành các lớp, giống và biến thể riêng biệt. Sự phân biệt này, cùng với khả năng tạo ra nhiều biến thể bên trong mỗi giống, không chỉ thể hiện kỹ năng của nhà lai tạo trong việc tái tạo những kết quả có thể dự đoán, từ đời này sang đời khác, mà còn cho phép chúng ta chuẩn hóa và hoàn thiện chúng.

Nhưng đàng sau những giống và biến thể này, chúng ta có những nhà lai tạo tư nhân làm việc âm thầm để tạo ra những dòng gà với hình dạng, chức năng và thẩm mỹ đáng kinh ngạc, và điều này đã xảy ra trong hàng trăm năm qua.

Ngày nay, có vô số dòng gà chọi Mỹ. Vài trong số đó là Hatch, Sweater, Roundhead, và Kelso. Tôi cá là nhiều người trong số các bạn tự hỏi rằng làm cách nào để tạo ra một dòng gà (strain). Vâng, nếu đó là mục tiêu của bạn, thì bạn cần phải hiểu “dòng” là gì.

Để thấu hiểu những gì làm nên một dòng gà, trước hết chúng ta cần công nhận một thực tế rằng gà chọi như chúng ta thấy ngày nay, đặc biệt gà chọi Mỹ, là sản phẩm nhân tạo, kết quả của việc thực hành lai tuyển chọn, khởi đầu từ loài gà rừng đỏ ở vùng Đông Nam Á..

Mặc dù có nhiều giống và biến thể bắt nguồn từ gà rừng, việc tạo dòng là kết quả xuất phát từ quan điểm của một cá nhân. Trong nhiều trường hợp, điều này được thực hiện bằng cách lai tạo một bầy riêng lẻ trong nhiều thế hệ, tuyển chọn những biến dị ưa chuộng, loại bỏ những biến dị không ưa chuộng và không bao giờ bổ sung máu mới từ bên ngoài dưới bất kỳ hình thức nào.

Nếu nhà lai tạo thực hiện công việc một cách đúng đắn, gà của ông sẽ có những tính trạng rất khác biệt và dễ nhận biết, điều khiến chúng trở nên độc đáo so với những giống và biến thể khác. Bởi vì việc tạo dòng là thực hành phát triển gà với những chức năng và ngoại hình rất chuyên biệt, chúng phải có và chia sẻ mọi đặc điểm và tính trạng chung. Đấy là những phẩm chất đặc biệt nổi bật so với những thứ còn lại.

Trong cùng một bầy, chúng đều phải có cấu trúc cơ thể tốt, màu sắc đẹp, tính tình và năng lực phù hợp. Điều này rất quan trọng! Để được coi như là một dòng thực sự, chúng cũng phải có khả năng tái lập và chuyển giao những phẩm chất này cho thế hệ sau, nghĩa là chúng phải được lai dòng từ một tổ tiên chung, tốt nhất là từ một cặp trống, mái xuất chúng.

Làm thế nào để nhận biết rằng bạn đang có một dòng gà thực sự? Cách để nhận biết rằng bạn đang có một dòng thực sự (true strain) là khi tất cả gà đều đồng dạng và ổn định về mọi đặc điểm và tính trạng, năm này sang năm khác, đời này sang đời khác. Khi bước vào trại gà khác, nơi mua gà của bạn, bạn có thể dễ dàng nhận biết đâu là gà của mình.

Vậy nếu bạn mua dòng gà từ nhà lai tạo khác thì sao? Nếu bạn mua dòng gà có sẵn từ một nhà lai tạo danh tiếng, và một sư kê khác viếng thăm trại gà của bạn, anh ta phải dễ dàng nhận ra dòng gà mà bạn mua về.

Mức độ phổ biến của những dòng gà thực sự? Chỉ có một vài dòng gà chất lượng (well-established) ở trong nước và đấy là điều đáng buồn. Một dòng gà chỉ có thể được tạo ra thông qua lai cận huyết và lai dòng, điều mà hầu hết các sư kê đều lo ngại khi áp dụng. Sự phát triển của một dòng gà thực sự là ý tưởng cực kỳ đơn giản và trí tuệ. Trên thực tế, những nhà lai tạo hàng đầu thế giới từng lai tạo và duy trì một bầy gà trong hơn ba mươi năm mà không hề bổ sung máu mới dưới bất kỳ hình thức nào. Điểm chung của tất cả những nhà lai tạo danh tiếng đó là họ có một chương trình lai tạo thống nhất. Chương trình lai tạo của họ thống nhất từ đầu cho đến cuối.

Cần bao lâu để tạo một dòng gà? Nếu chăm sóc và tuyển chọn thật tốt, cần tối thiểu từ 5 đến 10 năm để đưa bầy gà đến sự ổn định một cách tương đối. Cần 5 năm để xem chúng có đáng để giữ hay không, và 10 năm để thiết lập và biến chúng thành một dòng thực sự.

Với quan điểm đó, tôi luôn tự hỏi tại sao rất nhiều sư kê luôn thay đổi từ dòng này sang dòng khác, hoặc ghép/pha gà của mình, luôn trộn rất nhiều dòng với nhau, chỉ để làm suy yếu và rối loạn cấu trúc di truyền của chúng. Lạ thay, họ dường như không biết rằng con đường dẫn đến sự thành công chỉ thông qua thực hành tuyển chọn và thanh lọc một cách khắt khe, và duy trì đường lối cải thiện một cách liên tục và ổn định. Điểm khó khăn của nó khiến chỉ một số ít người theo đuổi đường lối này. Hầu hết đều chọn con đường dễ dàng, và đa phần trong số họ đều thất bại.

Bài tiếp tôi sẽ thảo luận những nguyên tắc chính để tạo một dòng gà. Hãy lấy chúng làm trọng, mỗi nguyên tắc đều có vai trò và sự quan trọng của mình. Bỏ sót bất kỳ cái nào cũng sẽ khiến chương trình lai tạo và kết quả của bạn bị đổ bể.

Tôi hy vọng bạn sẽ thích bài viết này, và đó là những thông tin mà tôi cung cấp để giúp bạn cải thiện bầy gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà hay, tức gà tổng hợp nhiều thứ (từ ngoại hình, tính cách cho đến năng lực) thì tất cả đều được hưởng lợi. Mừng tân niên!

Trân trọng, Kenny Troiano