Phương pháp lai tạo đặc biệt (Bankert)

Phương pháp lai tạo đặc biệt
Bankert (The Gamecock, 2/1995) - http://ultimatefowl.com



Mục đích của phương pháp lai tạo này là thiết lập một dòng gà, vốn mang nền tảng di truyền của hai trống, với những tính trạng trội của hai trống ở thành phẩm (tính trạng đặc biệt) để thế hệ tương lai của dòng sẽ là những cá thể trội mà chúng sẽ chuyển giao huyết thống của hai trống.

Những yếu tố tiên quyết bao gồm (1) hai dòng gà có nền tảng di truyền tương tự và (2) mỗi trống đều xuất phát từ một bầy lai dòng mà nền tảng di truyền đã được thiết lập và ổn định. Xin giải thích thêm, hai dòng gà phải tương thích. Điều này có nghĩa lối đá của chúng về cơ bản phải tương đồng, chẳng hạn như cách thức đá nạp. Cả hai dòng Hulsey và Claret đều đá theo lối thẳng, chính xác. Các dòng Roundhead, Shuffler .v.v. đá theo lối đong đưa (swinging), vòng cầu (roundhouse), đá nhiều chân hơn mỗi lần giao nạp nhưng độ chính xác kém hơn đá thẳng. Nếu hai lối đá được kết hợp thì chúng sẽ không tạo ra hậu duệ vốn trội trong việc chuyển giao các tính trạng ổn định bởi chính nền tảng mâu thuẫn và bất ổn nội tại. Chúng có thể cản ra gà đá trường dữ dằn nhưng sẽ không tạo ra hậu duệ vốn hữu ích cho lai tạo bởi gien của chúng bị pha trộn và hậu duệ mà gà pha cản ra sẽ tạp nhạp. Do đó, bầy gà sẽ không đạt bởi những tính trạng ổn định không thể được thiết lập (THEO Ý TÔI).

Trong trường hợp ở đây, cả hai trống đều xuất phát từ những bầy “thuần” hay “lai dòng”, nghĩa là các tính trạng của chúng đã được thiết lập qua nhiều thế hệ lai tạo từ một nguồn gien đóng (close genetic pool) và kiên định làm thuần những tính trạng mong muốn.

Dòng Hulsey có chân vàng, mồng lá, thường màu điều sẫm, đôi khi pha trắng ở cánh và đuôi [đuôi lau], dáng trung bình-cao. Chúng đá thẳng vào địch thủ, tầm nạp ổn định ở mức đầu gối. Chúng không nhanh nhưng mau phục hồi sau mỗi lần nạp và khi vừa chạm đất, chúng đã ở tư thế sẵn sàng và thường nạp luôn, tiên hạ thủ vi cường (beating the other cock to the punch). Chúng thiếu tốc độ nói chung, thiếu tầm nạp cao lúc khai trận, và lỗi tệ nhất đó là khi trưởng thành, chúng phát triển hình dáng cơ bắp, cứng nhắc khiến chúng xoay trở chậm. Chúng duy trì thể lực tuyệt vời trong suốt trận, đá bền bỉ và khó bị hạ sát. Chúng thiếu kỹ năng đá trường, ở chỗ chúng không gài đối thủ bằng đòn dứ (feint) và né dạt (sidestepping) bởi chúng sẽ lao thẳng vào đối thủ, nạp liền ngay khi vừa chạm đất. Điểm thuận lợi ở chỗ chúng thường hốt những con sơ hở (không gài) và mất thăng bằng. Chúng có thể bị con khôn ngoan, né dạt gài bẫy vì lối đá này. Chúng rất gan lì và nếu bị thương nặng thì vẫn đá dù té ngửa, mù mắt hoặc ngã (coupled). Chúng rất khó bị hạ sát. Chúng là gà hiền hậu, đừng bao giờ chọn con đá người hoặc hoang dại, nhút nhát.

Vì vậy, những tính trạng cả tốt lẫn xấu, nhìn chung đã được tích hợp vào dòng này và nếu được cản với cá thể khác cùng dòng thì chắc chắn sẽ tạo ra hậu duệ với những tính trạng tương tự như thế này (và sẽ như vậy trong nhiều thế hệ). Vì lẽ đó mà chúng được coi là “thuần” hay “lai dòng”.

Dòng Claret có chân trắng, mồng lá, màu điều sẫm với cánh và đuôi trắng [đuôi lau], dáng cao. Chúng đâm rất hay, chính xác với tốc độ cao, cực kỳ nhanh nhẹn. Chúng thiếu thể lực. Chúng đá thẳng và lấy lại thăng bằng nhanh chóng sau mỗi lần nạp, nhưng thường không nạp ngay cú nữa mà cố gài đối thủ. Chúng không thích bị đâm và thường bỏ lỡ cơ hội nếu có thể bị phản đòn, nên chỉ chực chờ đá cú thuận lợi để không bị phản đòn. Chúng rất gan lì, đá từ mọi góc độ và hăng tiết mỗi khi bị thương. Chúng không có hình dáng cơ bắp và nhạy cảm với những cú đá mạnh vào thân khiến chúng bị mất sức. Chúng rất khó bị hạ sát. Thông thường, chúng rất dễ thuần hóa và hiền hậu, nhưng thỉnh thoảng hơi đá người. Chúng có phần kích động (highstrung) lúc còn tơ nhưng nhanh chóng dịu dần.

Vì vậy, với hai dòng tương đồng về mặt di truyền này, chúng ta có những tính trạng đã thiết lập ở mỗi dòng (cả tốt lẫn xấu). Dòng gà lý tưởng phải giữ được những tính trạng tốt vốn nổi trội ở cả hai dòng, và bù đắp (hay triệt tiêu) những tính trạng xấu của dòng này với tính trạng tốt của dòng kia, nhờ đó mà hạn chế hay hay loại bỏ toàn bộ những tính trạng xấu.

Bây giờ đã rõ vì sao bạn không thể khởi sự bằng cặp gà pha tạp vốn mâu thuẫn về nền tảng di truyền – bởi nó không thể chuyển giao những tính trạng ổn định (bạn không biết nó tạo ra thứ gì) đặc biệt nếu cha mẹ có hai lối đá khác biệt, chẳng hạn đá thẳng hay gài thế (hooking). Bầy gà được bắt đầu theo cách này có thể tạo ra một vài chiến kê đá trường xuất sắc vào đời đầu, nhưng nếu dùng gà pha [đời con] để cản tiếp, bầy gà sẽ kém dần ở những thế hệ về sau cho đến khi tạp nhạp, thoái hóa về mặt di truyền và do đó, trở nên vô dụng. Lỗi tật chính sẽ là, vào lúc cao trào của trận đấu, trống sẽ không biết nên đá, dứ, cắn hay nạp. Và trong khi nó do dự, địch thủ sẽ đá trước. Vấn đề ở chỗ, kỹ thuật chiến đấu là bản năng và nếu nó “rối” về mặt di truyền thì bản năng sẽ rối theo. Bạn không thể chiến thắng bằng chiến kê do dự. Năng lực chiến đấu của trống là yếu tố quan trọng nhất cần thiết lập, vì vậy lối đá cơ bản phải tương đồng (dẫu mỗi dòng đều có đôi chút khác biệt).

Vì vậy những tính trạng mong muốn từ cả hai dòng mà chúng ta muốn thiết lập, phải đơn giản dễ thực hiện. Nếu cả hai đều ổn định về di truyền, từ bầy “thuần” hay “lai dòng”, như trường hợp ở đây. Những tính trạng này là (ít quan trọng xếp trước) – mồng lá, màu điều sẫm đôi khi pha trắng ở đuôi và cánh, dáng từ trung bình/cao đến cao, (quan trọng nhất) – thật gan lì, đá thẳng, đâm chính xác, và thể hiện xuất sắc khi bị thương (bản năng sát thủ). Cả hai đều xoay trở nhanh giữa các lần nạp (lấy lại thăng bằng) và khó bị hạ sát. Các tính trạng của chúng đơn giản được thiết lập ở dòng gà mới bởi cả hai dòng gốc đều có các tính trạng này.

Thách thức là làm sao hạn chế hay loại bỏ những tính trạng xấu, không mong muốn ở mỗi dòng bằng cách triệt tiêu chúng nhờ những tính trạng tốt của dòng kia.

Để bắt đầu, bạn cần sử dụng những cá thể xuất sắc ở mỗi dòng. Bạn không thể sử dụng mái để thiết lập dòng gà (dẫu nó đã được kiểm chứng rằng cho ra tỷ lệ chiến kê thắng trận cao) bởi vì bạn không thể đánh giá từng tính trạng ở mái. Bạn có thể [làm điều đó] ở gà trống. Một lý do nữa đó là bạn có thể lai đơn một trống với nhiều mái khác nhau, nhờ đó bạn có nhiều cơ hội hơn trong việc tuyển chọn cá thể cho các sân giống thế hệ sau. Tuy nhiên, nếu bạn có một gà mái như vậy, vốn “thuần” và “đã kiểm chứng”, thì quá tốt. Nhiệm vụ của bạn sẽ dễ dàng hơn và thành công của dòng gà sẽ được cải thiện.

Bây giờ, gà trống, một khi nó đá, bạn có thể biết được những tính trạng tốt có nổi trội, thể hiện mạnh mẽ và những tính trạng xấu có bị triệt tiêu, hay chỉ ở mức độ thấp đến nỗi chúng dường như không tồn tại hay không. Nói một cách đơn giản, gà trống được tuyển chọn là con chứng tỏ mang gien trội ở những tính trạng tốt (năng lực chiến đấu chỉ thể hiện những tính trạng tốt) và lấn át những gien mang tính trạng xấu (tính trạng xấu không thể hiện). Điều này có thể được thực hiện ở bất kỳ dòng nào bởi vì luôn có một cá thể hoàn toàn vượt trội, và không thể hiện các tính trạng xấu thường thấy ở dòng đó. Đấy là lý do tại sao bạn phải đặt nền tảng dòng gà mới trên gà trống, bởi vì bạn thực sự có thể kiểm chứng được nền tảng di truyền của nó qua thi đấu. Bạn có thể nhìn thấy những tính trạng trội mà nó sở hữu, và chúng sẽ được di truyền khi lai tạo.

Bất kỳ đặc điểm hay tính trạng nào của dòng gà đều có thể khuyếch đại hay hạn chế bằng cách tuyển chọn các cá thể theo hướng ấy một cách cẩn trọng khi mỗi thế hệ mới được lai tạo. Điều này vốn không có gì mới mẻ.

Giờ bạn phải tuyển trống từ mỗi dòng. Cách tốt nhất là đá chúng. Còn cách nào khác để đánh giá một chiến kê? Dĩ nhiên, bạn phải chấp nhận khả năng bị mất trống giống tiềm năng, nhưng nếu nó đá thua, đằng nào bạn cũng không muốn dùng nó làm nền tảng cho một dòng gà mới! Hai trống thuần mà tôi sử dụng ở đây đều chiến thắng nhiều trận (Hulsey 3 lần, Claret 8 lần) nhưng số trận thắng là chưa đủ để chứng tỏ mọi điều. Cả hai đều thắng chớp nhoáng những trận đầu, nhưng mỗi con cũng thắng một trận dằng dai. Những trận thắng chớp nhoáng chứng tỏ lối đâm và năng lực chiến đấu, và những trận dằng dai (khi bị thương nặng) chứng tỏ độ bền, gan lì và khát khao hạ sát đối thủ (mà cả hai đều thể hiện, bởi chúng thắng nhờ hạ sát trực tiếp, chớ không thắng nhờ đếm). Điều này rất quan trọng theo quan điểm của tôi về những tính trạng lý tưởng, và tôi muốn thiết lập chúng ở dòng gà mới.

Điều quan trọng cần nhớ đó là trống tơ sẽ nhận các tính trạng từ mái mẹ, trong khi mái tơ nhận các tính trạng từ trống cha. Vì vậy ở phương pháp này, mái tơ sẽ được sử dụng trong sân giống thế hệ kế tiếp bởi chúng mang những tính trạng của một trong hai trống gốc, và chúng sẽ được cản với con trống kia. Do đó mỗi thế hệ sẽ chứa đựng ngày càng nhiều gien của hai trống gốc.

Mỗi lần một trống gốc được tái ghép vào biểu đồ lai tạo, là bạn đang thiết lập một cách thành công nền tảng di truyền của nó. Mỗi lần nó được cản với một mái vốn mang gien trội của trống kia (trống tơ nhận từ mái mẹ, mái tơ nhận từ trống cha) thì bạn có hậu duệ vốn mang ngày càng nhiều gien của cả hai trống.

Nhờ lai tạo theo cách này bạn sẽ nhận được ưu thế lai (bởi pha hai dòng) và có khả năng hạn chế tính trạng (chẳng hạn như đá người) bằng cách không sử dụng cá thể vốn thể hiện tính trạng đó (gien trội té ra gà đá người) để cản thế hệ kế tiếp nhằm kiểm tra chất lượng của nó. [Ở thế hệ thứ 2] Nếu bạn lai đơn nhiều sân, và nếu một sân sản sinh ra những trống tơ siêu việt, thì những mái tơ từ sân đó nên được sử dụng trong thế hệ kế tiếp (cản ngược về trống gốc .v.v.).

Bây giờ, hãy nói về biểu đồ lai tạo, nó thể hiện rằng mái tơ chỉ được giữ lại để lai tạo sau thế hệ thứ 2 [cản về trống gốc]. Đúng, nhưng trống tơ trong bầy đó (thế hệ thứ 2), cũng như hai con trống gốc vốn được sử dụng và tái ghép trong toàn bộ chương trình, tại mỗi bầy lai, được tuyển chọn theo cách này [thế hệ thứ 2 có nhiều bầy hay sân, đá toàn bộ trống tơ, bầy nào hay nhất thì mái tơ bầy đó sẽ được chọn]. Và mái tơ ở mỗi bầy có xu hướng thừa hưởng nền tảng di truyền của TRỐNG CHA, vốn mang gien trội, ưu việt, điều mà bạn đã chứng kiến qua năng lực chiến đấu của nó.

Bạn sẽ thấy là tôi thích chọn mái tơ chân trắng. Nguyên nhân ở chỗ chúng thể hiện những tính trạng trội của dòng Claret, vốn siêu việt về kỹ năng đá trường và đâm hơi nhỉnh hơn, vì vậy trống tơ mà chúng tạo ra có xu hướng thể hiện những tính trạng này. Ở bầy lai cuối cùng, trống Hulsey được cản với mái tơ ¾ Claret (để duy trì lực) [thực ra là bổn mái Hulsey]. Những mái tơ này (về mặt di truyền) tương tự như trống Claret. Vì vậy, nói cách khác, bạn đang tạo ra hậu duệ ở bầy lai cuối cùng vốn bắt nguồn từ trống Hulsey và trống Claret! Bạn đã thành công trong việc thiết lập một dòng gà mong muốn từ hai trống – hai chiến kê xuất sắc.

Phương pháp này rất lý tưởng với những nhà lai tạo nhỏ hay người mới, những người ban đầu có lẽ chỉ sở hữu một vài cá thể để lai tạo, và hy vọng khởi sự và duy trì một dòng gà vốn đá theo cách thức mà nhà lai tạo mong muốn. Phương pháp này mang lại kết quả tốt đối với tôi.


=================================================================


Phương pháp pha 5/8 – 3/8 (Edwin Kubojiri “Island Ronin”)