Các loại đuôi cá mái

Các loại đuôi cá mái
Victoria Parnell - http://bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=1063

Các loại đuôi cá mái là một trong những điều vốn dễ bị nhầm lẫn ở thú chơi này, cả người mới lẫn cựu binh. Mấy tay bán cá trên Aquabid thường thường làm phức tạp hóa vấn đề bằng cách coi cá mái đuôi đơn từ các bầy HM với cá mái HM là như nhau (synonymous), hay quảng cáo cá mái đuôi voan (veiltail) như là HM, đơn giản là vì đuôi của cá có thể đạt 180 độ khi nó sừng hết mức. Hy vọng bài viết này có thể làm rõ phần nào.


Hãy bắt đầu với MÁI HALFMOON:


Mặc dù bạn thấy sẽ thấy nhiều “mái HM” được bán với giá tuyệt vời, hầu hết số này thực sự là cá mái đuôi đơn bình thường vốn (có thể hoặc không) xuất phát từ các bầy HM. Cá mái Halfmoon đích thực về mặt kiểu hình phải đạt cùng tiêu chuẩn như cá đực Halfmoon, nghĩa là góc xòe đuôi 180 độ với cạnh sắc và bề ngoài đối xứng (symmetry) ở cả ba vây lẻ. Mỗi cá mái HM mà tôi từng thấy cũng có nhiều hơn phân nhánh nhị cấp (secondary branching) ở đuôi, với nhiều con trong chúng đạt phân nhánh tứ cấp (quaternary) hay nhiều hơn. Cá mái HM đích thực là đồng minh đắc lực trong phòng cá của bạn nếu bạn muốn lai tạo HM, bởi vì nó sẽ thường tạo ra một tỷ lệ lớn hậu duệ HM đích thực khi được ghép với cá trống cùng chất lượng. Vì lý do này, hầu hết các nhà lai tạo đều ghét phải rời xa chúng.

Một số ví dụ về cá mái HM đích thực với đuôi 180 độ:

Mái HM

Ngay cả khi bạn đủ tinh tường để phân biệt được cá mái HM đích thực với cá mái đuôi đơn bình thường, thì bạn vẫn bị lầm bởi “bóng ma” này: MÁI SUPER DELTA:

Mái Super Delta

Cá mái Đuôi Super Delta (SDT - Super Delta Tailed) cũng phổ biến như cá trống Đuôi Super Delta từ các bầy HM, và như cá trống SDT, chúng có cạnh đuôi sắc, góc xòe tốt, và thường phân nhánh rất vừa phải (decent) và cân đối. Tuy nhiên, nếu góc xòe đuôi (tail span) không đủ 180 độ thì chúng không phải là mái HM. Một góc xòe khoảng 150-170 độ định nghĩa cho hầu hết mái SDT. Những cá mái này thường có thể là con giống tương đối và xuất sắc, nhất là khi khi dùng với một cá đực đuôi hoa (Rosetail) hay OHM.

Hơi kém hơn về mức độ xòe (spread) so với Super Delta là MÁI DELTA:

Mái Đuôi Delta

Cá mái Đuôi Delta đích thực có một số phân nhánh và sở hữu cạnh đuôi thẳng; tuy nhiên, ở những trường hợp này góc xòe (spread) thường dưới 150 độ. Bề ngoài của nó được định nghĩa theo cùng cách thức như cá bảy màu đuôi-delta; đó là, cái đuôi có dạng gần như tam giác với một đáy tù.

Điều thực sự không thể chối cãi rằng loại đuôi cá mái phổ biến nhất dưới dạng hiện đại là MÁI ĐUÔI ĐƠN bình thường (plain-Jane):

Mái đuôi đơn nhị sắc

Cá mái Đuôi Đơn về cơ bản là bất kỳ con betta vây dài (longfinned), không-tưa (non fringe-finne) nào vốn KHÔNG phải là đuôi kép (doubletail), bao gồm đuôi delta, đuôi super delta hay halfmoon. Trên thực tế, thuật ngữ có thể được áp dụng cho bất kỳ cá mái nào vốn sở hữu một đuôi (đối lập với hai đuôi của DT) và là thuật ngữ đúng cho những mái này mà không cần phân biệt giữa loại cá cảnh hiện đại (modern show) với truyền thống (traditional). Tuy nhiên, mặc dù thuật ngữ là đa dụng và có thể được dùng một cách bao hàm, sẽ bớt nhầm lẫn nếu mô tả ngắn gọn hơn: CROWNTAIL STF [mái đuôi tưa], PLAKAT STF [mái plakat] v.v. Sự khác nhau giữa một mái đuôi đơn từ các dòng HM với một mái delta, super delta hay HM đó là ba loại sau có cạnh đuôi thẳng và góc đuôi (corner) sắc hơn. Mái đuôi đơn bình thường có bề ngoài tròn trĩnh ở đuôi của chúng.

Đây là một số ví dụ về mái Đuôi Đơn:

Các ví dụ về Mái Đuôi Đơn

Không nghi ngờ gì, loại cá mái dễ xác định nhất là MÁI DOUBLETAIL:


Giống như trống DT (DTM), mái DT (DTF) có hai thùy đuôi (lobe) thay vì một và một vây lưng mở rộng. Một DTF được gọi là như vậy -- mái doubletail -- bất kể chất lượng hay lai tạo, miễn là nó sở hữu hai thùy đuôi riêng biệt. Mái doubletail mang lại những tính trạng tuyệt vời, khi cản nó vào một dòng ST, chẳng hạn như độ rộng vây lưng và kích cỡ vây gia tăng, tuy nhiên vì chúng xuất hiện ở mọi nơi từ đuôi voan (veiltail) cho đến plakat, nên bạn cần đảm bảo rằng DTF của bạn xuất phát từ một dòng HM trước khi cản nó vào dòng HM của mình. Tương tự, nếu mục tiêu của bạn là DT plakat, bạn nên đảm bảo rằng DTF của mình là mái plakat chứ không phải là mái đuôi dài.

Thêm những ví dụ về mái Doubletail:

Ví dụ về mái Doubletail

Mặc dù cá trống Crowntail hoàn toàn dễ phân biệt với cá trống không-tưa (non fringe-finned), nhưng đôi khi việc xác định MÁI CROWNTAIL có thể khó khăn. Tính trạng rõ ràng để nhìn vào là độ giãn tia (ray extensions), tuy nhiên bởi vì một số cá mái không-tưa cũng có chút độ giãn tia (đó là một tính trạng tự nhiên vốn có thể lai tuyển chọn thành loại vây Crowntail), đó có thể là một quan niệm không hoàn hảo. Mái Crowntail tốt sẽ thực sự có hiệu ứng vây-tưa với triệt thoái màng vây (reduced webbing) ở cả ba vây lẻ. Bề ngoài được so sánh với lông mi (eyelashes):

Mái Crowntail

Việc phân biệt MÁI PLAKAT với một mái đuôi dài thuộc bất kỳ biến thể nào là công việc đáng được thưởng huân chương. Thậm chí những người vốn chơi cá betta năm này qua năm nọ cũng đôi khi gặp khó khăn với loại này, và tôi không ra vẻ có bất kỳ bí quyết kỳ diệu nào để luôn xác định được loại này một cách chính xác. Luôn phải suy đoán, nhưng với một ít thông tin thì việc suy đoán có thể khá chính xác.

Mái plakat

Trước hết, tôi đề nghị tránh suy đoán loại này cho đến khi cá trưởng thành. Nếu bạn sử dụng plakat để giúp củng cố tia vây cho các dòng đuôi dài của mình, như tôi vẫn làm, thì bạn sắp sửa có vài bầy pha trộn giữa đuôi dài và plakat và phải cố để phân biệt mái. Chẳng may, tất cả mái đều trông như nhau khi chúng chỉ dài độ một inch [2.5 cm] hay hơn. Tuy nhiên, khi chúng hoàn toàn trưởng thành thì một chút khác biệt xuất hiện. Mái đuôi dài có vây dài, nhọn hơn so với chị em plakat của chúng, vốn thân tròn, ngắn hơn và có xu hướng bớt hung dữ hơn. Nhìn vào các hình ở trên và so sánh chúng với các hình của mái không phải plakat, bạn có thể thấy thân hình thuôn hơn và vây ngắn, khỏe hơn của mái plakat. Mặc dù điều này có lẽ chẳng giúp gì cho bạn bởi đã quá trễ, mái plakat cũng nổi tiếng là khó nuôi trong lọ. Chúng thuộc số những loại nhảy dữ nhất trong thú chơi!

Sau cùng nhưng không kém rắc rối là loại cá mái vốn gây ra hầu hết hy vọng hão… MÁI VEILTAIL:

Mái Veiltail

Tại sao “hy vọng hão”? Bởi vì tôi nhận được vô số email từ người khác trong thú chơi, thường là người mới, những người nói với tôi rằng họ nghĩ mình đã phát hiện một con mái HM tại tiệm cá địa phương bởi vì con cá có thể xòe đến 180 độ khi sừng tối đa. Tôi thấy mình ở vào tình thế phải dập tắt đam mê của họ hết lần này đến lần khác bằng việc giải thích rằng trở ngại ở chỗ cá cái là loại đuôi voan (veiltail) cho dù góc xòe đuôi của nó rộng. Vậy tại sao chúng không được coi là Halfmoon?

Góc xòe 180 độ là một hiện tượng tự nhiên khác ở cá betta hoang dã, và ở plakat truyền thống nó được coi là lý tưởng. Điểm khác biệt giữa HM đích thực và betta đuôi ngắn (như plakat hay cá mái) với góc xòe 180 độ là ở đây: Một HM đích thực có thể giữ nguyên hình dạng khi các vây dài ra, thường là nhờ sự kết hợp của các tia vây, sự huấn luyện và hình dạng di truyền của đuôi. Vây của betta hoang dã, plakat truyền thống hay mái veiltail thường rũ xuống thành dạng “voan” điển hình nếu các vây dài ra, và dường như chỉ giữ nguyên dạng chừng nào mà vây còn ngắn. Mặc dù chúng có thể khó phân biệt với các loại mái khác, mái veiltail không bao giờ có nhiều hơn phân nhánh nhị cấp ở đuôi. Chẳng hạn, mái đuôi tròn (roundtails) và mái đuôi voan (veiltails) có thể trông hầu như giống nhau! Điều quan trọng là biết về di truyền của cá bạn trước khi sử dụng nó vào các dòng cá của mình.

Đây là một số ví dụ về mái veiltail mà thậm chí một cựu binh cũng khó mà xác định được:


Đây là một con mái veiltail thật đẹp mà một người có thể bị cám dỗ để sử dụng vào chương trình lai tạo của mình. Nhưng coi chừng! Veiltail là tính trạng trội, và cô nàng bé nhỏ này có thể kéo bạn thụt lùi hàng trăm bước:


Do vậy hy vọng bài này giúp bạn xác định, không chỉ cá mái của chính mình, mà còn của những ai mà bạn dự định mua. Tôi từng thấy những nhà lai tạo kinh nghiệm và nổi tiếng mắc sai lầm trong việc pha một cá mái không thích hợp với một trống thật tốt và tự hỏi có điều gì không ổn với bầy cá, vì vậy đừng ngại nếu phải thực hành đôi chút để xác định loại đuôi bằng mắt. Đừng tin vào mỗi bài rao bán mà bạn đọc, và khi nào có thể, hãy cố mua trực tiếp từ nhà lai tạo. Nó sẽ giúp tránh cả đống rắc rối về sau!

 

@colavn: bạn xem hình này nha


@sircam: hình ok rùi bạn