Tóm tắt về các lớp màu ở cá betta

Tóm tắt về các lớp màu ở cá betta

1. Tế bào sắc tố là gì và có bao nhiêu loại?
Tế bào sắc tố (chromatophores) nằm ở lớp da bên ngoài và tạo nên màu sắc của cá. Có hai loại tế bào sắc tố là tế bào sinh học (biochromes) và tế bào cấu trúc (schemachromes).

Tế bào sinh học bao gồm tế bào đen/nâu (melanophores), tế bào đỏ/cam (erythophores), tế bào vàng (xanthophores) và tế bào xanh/tím (cyanophores, loại này chỉ tồn tại ở một số loài cá biển và bò sát, thông tin về chúng rất ít).

Tế bào cấu trúc bao gồm tế bào ánh kim xanh (iridophores) và tế bào ánh kim trắng (leucophore).

2. Bản chất tạo màu của các loại tế bào màu?
Các tế bào sinh học chứa sắc tố (pigment) tương ứng với nó. Sắc tố phản xạ với một loại màu nhất định và hấp thu tất cả những màu còn lại. Chẳng hạn, tế bào đỏ/cam có chứa sắc tố carotene (và các dẫn xuất khác của nó như astaxanthin, cathaxanthin), chất này phản xạ ánh sáng đỏ/cam và hấp thu tất cả các màu còn lại nên chúng ta thấy cá có màu đỏ/cam.

Các tế bào cấu trúc không chứa sắc tố mà là tinh thể trong suốt (crystal). Vì trong suốt nên ánh sáng đi xuyên qua nó chứ không bị hấp thu như ở sắc tố (mà được hấp thu ở lớp hạ bì). Màu mà chúng ta nhìn thấy là bước sóng ánh sáng phản xạ từ bề mặt tinh thể.

3. Màu ánh kim (hay màu cấu trúc) ở cá betta gồm những loại màu gì?
Màu ánh kim ở cá betta bao gồm:
- Các loại màu truyền thống như xanh dương, xanh thép và xanh lục.
- Copper và những màu xuất phát từ nó như metallic.

4. Sự khác nhau giữa các loại màu ánh kim ở cá betta?
Đó là sự lấp lánh. Các màu mới như copper, metallic có độ lấp lánh nhất định so với các màu ánh kim truyền thống. Để hiểu rõ nguyên nhân, chúng ta hãy tìm hiểu cấu tạo của tế bào ánh kim của mỗi loại màu:

- Ở những màu ánh kim truyền thống như xanh dương, xanh thép và xanh lục, cấu tạo của tế bào ánh kim bao gồm nhiều tấm hay đĩa tinh thể với kích thước và khoảng cách đồng nhất nên chúng phản xạ ánh sáng hầu như ở một bước sóng (ở mọi góc phản xạ), cho nên chúng ta chỉ thấy cá có một màu nhất định.

- Ngược lại, ở những màu mới như copper và metallic, các tấm tinh thể có độ dày khác nhau và khoảng cách giữa các tấm cũng khác nhau, cho nên chúng phản xạ ánh sáng theo một dải sóng (các bước sóng khác nhau ở từng góc phản xạ) vì vậy chúng ta thấy cá lấp lánh mỗi khi chúng chuyển động hay khi chúng ta thay đổi góc nhìn!

5. Các lớp màu ở cá betta?
Các lớp màu ở cá betta theo thứ tự từ ngoài vào trong gồm:
1/ ánh kim (iridophores): xanh dương, xanh lục, xanh thép và metallic.
2/ đỏ
3/ đen
4/ vàng/cam

Ở betta đen red-loss (cẩm thạch), lớp đen nằm trên lớp đỏ!

6. Bản chất của màu trắng và bạch tạng ở cá betta?
Màu trắng: ở cá betta hình thành nhờ sự tích lũy của guanine dưới dạng hạt (granular) hay bột phấn lên lớp ánh kim. Một số cá thể Opaque bị khiếm khuyết gien kiểm soát tích nạp và không thể ngưng việc tích lũy này. Guanine được tích lũy ngày càng dày, thậm chí lên cả nhãn cầu làm mắt cá bị sùi lên. Những con Opaque như vậy thường bị lòa dần khi về già nên chúng ta phải cho chúng sinh sản càng sớm càng tốt.

Bạch tạng: theo định nghĩa, bạch tạng là khiếm khuyết hắc tố tức không tồn tại lớp đen.
*Màu bạch tạng ở thân là tất cả các thể loại cá nền nhạt (light-bodied). Trường hợp khiếm khuyết toàn sắc, khi tất cả các màu đều không hiện diện như ở cá Cambodian hay Cellophane (Clear), thì màu mà chúng ta thấy là màu thịt ở hạ bì.
*Màu bạch tạng ở mắt là màu đỏ (khi hắc tố không tồn tại thì màu mà chúng ta thấy là màu đỏ của mạch máu).
*Hiện chưa rõ cấu tạo của các lớp màu ở vây. Theo suy đoán, màu bạch tạng ở vây là màu mà chúng ta cảm nhận được "trong suốt" hay "xuyên thấu", chẳng hạn như ở cá Cellophane (Clear) hay viền vây của một số cá thể Opaque/Pastel.

7. Màu sắc và cách phối màu
Sau đây là cách phối màu dựa trên các màu cơ bản. Việc lai tạo màu sắc ở cá betta không đơn giản như việc trộn màu tuy nhiên nó là gợi ý tốt để chúng ta chuẩn bị các màu tương ứng để lai tạo. Chẳng hạn, khi lai tạo cá betta tím, người ta liên tưởng đến cặp cá giống xanh - đỏ.

Các màu cơ bản
Có tổng cộng 6 màu cơ bản như sau:
- Trắng
- Đen
- Vàng
- Đỏ
- Xanh dương
- Xanh lục

Các màu phối hợp
Là kết hợp giữa các màu cơ bản, chẳng hạn:
- Cam = Đỏ + Vàng
- Tím = Đỏ + Xanh
- Hồng = Đỏ + Trắng
- Nâu = Đỏ + Đen
- Xám = Đen + Trắng
- Xanh lá mạ = Xanh lục + Vàng
- Xanh ngọc = Xanh lục + Xanh dương

 

Vấn đề của Red
Red thường dính đen hay ánh kim nên người ta phải cản với Cambodian để xóa bớt. Nhưng Cambodian làm mất lớp đen khiến màu đỏ nhạt nhòa. Blond hạn chế hắc tố nhưng không xóa hẳn, rất thích hợp với Red.

Để duy trì Red, người ta pha chúng với dòng Red chất lượng khác hay Yellow/Orange.

Vấn đề của Yellow/Orange
Cận huyết Yellow/Orange mãi sẽ khiến màu vàng/cam nhạt dần (không rõ tại sao).

Red (NrNr) là đối tượng cản ra và tái tạo màu sắc. Cản Yellow (nrnr) với Red (NrNr) để thu được 100% Red geno (Nrnr) rồi cận huyết F1 để thu được 1/4 Yellow(nrnr).

Yellow cũng bị dính ánh kim và đen nên cần cản qua Cambodian để xóa bớt. Có ý kiến cho rằng cản Yellow với Cambodian là cách tốt nhất để duy trì dòng vàng.

Vấn đề của Gold
Bởi Gold là Copper trên nền vàng (non-red) nên cũng gặp vấn đề tương tự như Yellow: cá nhạt dần khi cận huyết!

Copper (NrNrblbl++) là đối tượng cản ra và tái tạo màu sắc. Cản Gold (nrnr) với Copper (NrNr) để thu được 100% Red Gold (Nrnr) rồi cận huyết F1 để thu được 1/4 Gold (nrnr).

Vấn đề của Opaque
Ngược lại với Yellow/Gold, việc cận huyết Opaque sẽ khiến sự tích hợp bột phấn trở nên mất kiểm soát, mắt kéo màng và mù, thậm chí trong một số trường hợp: xuất hiện các khối u sắc tố!

Steel (opop) là đối tượng cản ra và tái kiểm soát tích nạp bột phấn. Cản Opaque (OpOp) với Steel (opop) để thu được 100% Half-Opaque (Opop) rồi cận huyết F1 để thu được 1/4 Opaque (OpOp).