Sưu tầm tài liệu cũ

Sưu tầm tài liệu cũ

Một số trang web nổi tiếng về cá la hán trước đây (2003-2008) nhưng nay đã bị đóng hoặc mất hình ảnh.

Để tái hiện một phần của lịch sử thú chơi và phục vụ việc tham khảo sau này, chúng tôi đã sưu tầm số nội dung dưới đây:

http://www.aclassflowerhorn.com


La hán sử lược
Cá la hán chiếm trọn trái tim của những người yêu thích cá cảnh, những người cảm nhận được vẻ đẹp của loài cá. Cá la hán, vốn được người Malaysia lai tạo một cách thành công, đem lại vẻ đẹp và sức sống cho thế giới thuỷ sinh và tràn vào thị trường Đông Nam Á như một cơn bão. Việc tạo ra cá la hán là một điều kỳ diệu, từ những loài vô danh trở thành loại cá mới với chất lượng và sự hấp dẫn không thể cưỡng lại. Trải qua trên bốn thế hệ cải thiện, với những đặc điểm xinh đẹp và nổi bật, thay thế những cá thể kém hấp dẫn trước đó. La hán bắt nguồn từ các loài cichlid Nam Mỹ vốn không mấy ai biết, hiện đang dẫn đầu thế giới thuỷ sinh và làm tăng số lượng người chơi cá lên hàng chục ngàn và cũng vực dậy nền công nghiệp cá cảnh vốn đang trong thời kỳ suy thoái.

Lịch sử cá la hán bắt đầu từ những năm 1993 khi người Malaysia hâm mộ loại cá có đầu to có tên “Karoi” ở Tây Malaysia và màu sắc không sáng bằng những con ở Sabah có tên “Sabah Karoi” và “Warship” (战船 chiến thuyền) ở Đài Loan. Những con cá này được lưu truyền trong cộng đồng người Hoa với mục đích đem lại vận may phong thuỷ. Vào năm 1994, cá hồng nhân diện (紅人面魚 Human Face Fish) tức Red Devil được nhập từ Đài Loan và năm 1995, nó được lai với cá hồng két 血鹦鹉 Blood Parrot vốn cũng được nhập từ Đài Loan; cá lai được đặt tên là ngũ sắc tài thần (五色财神 Five-Colours God of Fortune). Loại cá này có rất nhiều màu và được thị trường chấp nhận.

Vào năm 1998, loài “Seven-colour Blue Fiery Mouth” (七彩蓝火口 thất thái lam hỏa khẩu) nhập từ Nam Mỹ mà ở địa phương chúng có tên thanh kim hổ (青金虎 Greenish Gold Tiger Cichlasoma trimaculatus), được lai với kim cương anh vũ 金刚鹦鹉 Jin Gang Parrot (mà người Hoa còn gọi là La Hán 羅漢 “Buddha Warrior”) vốn được nhập từ Đài Loan và tạo ra thế hệ tuyệt diệu đầu tiên gọi là Hoa La Hán 花羅漢 (tức 花角 flowerhorn). Cá có giá trị cao và được người chơi cá săn lùng.


La hán thời kỳ đầu.

http://www.thegoldfishbowl.co.uk


Thế giới la hán đầy biến động (Barry Allday)
La hán, loại cá lai tạp mới và thú vị, ban đầu được lai tạo ở Ipoh, Malaysia vào năm 1995. Nghe nói, có nhiều loài cichlid Nam Mỹ góp phần vào quá trình lai tạp bao gồm Cichlasoma synspilum, Herichthys bifasciatus, Herichthys citrinellus, và Herichthys maculicauda. Nhưng người Hoa chỉ cho biết thế hệ la hán đầu tiên là kết quả lai giữa Qing Jin Hu (thanh kim hổ 青金虎 Cichlasoma trimaculatus) and Jin Gang Ying Wu (kim cương anh vũ 金刚鹦鹉). Các nhà lai tạo tâm huyết ở Malaysia tạo ra rất nhiều biến thể la hán khác nhau. Bởi vì cá la hán được cho là mang lại may mắn và tài lộc nên chúng trở nên rất phổ biến ở vùng Viễn Đông, nơi rất nhiều người hiện đang nuôi một hay nhiều con. Đôi khi chúng được gọi là cá phong thuỷ.



Nguồn gốc của sự phổ biến này dựa vào một truyền thuyết rằng nhà lai tạo, người phát triển những dòng cá hiện nay, kiếm được rất nhiều tiền nhờ đọc những con số chữ tàu xuất hiện trên mình cá, nhờ đó mà biết được xổ số sẽ ra con nào! Các phương tiện truyền thông khai thác câu chuyện này và phổ biến ra công chúng, khiến nhu cầu về cá la hán gia tăng một cách đột biến. Hiện nay, theo dự đoán có khoảng 2000 nhà lai tạo la hán chỉ riêng ở Malaysia, điều khiến cho ngành công nghiệp ngày một phát triển. Những loài cá từng dẫn đầu thị trường cá cảnh châu Á như cá rồng và cá dĩa hiện chỉ đóng vai trò “thứ yếu” so với loại cá mới đầy ấn tượng này. Ảnh hưởng mạnh đến nỗi một số nhà lai tạo cá dĩa ở Penang đã chuyển qua lai tạo loại cá mới, điều khiến cho cá dĩa ngày nay bỗng trở nên khan hiếm!



Thách thức hiện nay của các nhà lai tạo là tạo ra cá với màu sắc và đốm đen đẹp hơn, đầu phát triển tốt hơn và hình dáng khác biệt. Goldfish Bowl mua cá từ trại cá nổi tiếng Meng Aquarium Centre ở Subang Jaya. Một vài biến thể đặc biệt mà họ có bao gồm: Absolute Wonder, Quantum Grace, Coronation Link, Exotic Marvel, Golden Charm, Deer Hunter, Royal Degree, Scarlet Passion, Desert Kingdom, Marble Head, Hibiscus, Creative Measure, Tornado Effect, và Fame Monkey Face. Những cái tên ấn tượng này được đặt để diễn tả vẻ đẹp tuyệt vời của chúng.



Nhà lai tạo danh tiếng, ông Terrence Jiam, sản xuất loại cá này ở cấp độ thương mại cùng với đối tác của mình, ông Ng Chee Chai, nhưng họ gặp rất nhiều khó khăn trong việc tạo ra dòng cá mong muốn. Họ từng gặp vấn đề và kinh nghiệm tương tự khi lai tạo thành công cá kim long và thanh long nhưng không nản lòng trước khó khăn. Ngày nay, các biến thể màu của cá la hán khiến chúng trở thành một trong những loại cá được sản xuất nhiều nhất trên toàn thế giới. Người ta giải thích rằng cái tên “The Flower Horn” ra đời vì phát âm gần giống với thành ngữ Trung Hoa “Hua Luo Han” (hoa la hán). Màu sắc cũng được cho là tượng trưng cho flower (hoa). “Flower Horn” cũng được so sánh với loài chim nổi tiếng ở Malaysia, Hornbill. So sánh này liên hệ cái “gù” hay “sừng”, một đặc điểm nổi bật của loài chim với gù trên đầu cá la hán.



Trong chuyến viếng thăm đến Malaysia gần đây, tôi may mắn được tham dự các Triển Lãm La Hán diễn ra vào tháng 11. Một tại Plaza Metro ở Kajang trưng bày 2000 con cá với hơn hơn 10.000 khách tham quan. Giá trị cá triển lãm đạt trên 2 triệu ringgit (khoảng £333,334), và giải thưởng giá trị hơn 40 ngàn ringgit (khoảng £6,667) trao cho cá đạt thứ hạng ở các thể loại: dáng đẹp nhất, đầu to nhất và cá to nhất. Triển lãm khác, có tên Aquatex '02 Malaysia Flower Horn Competition được tổ chức tại một địa điểm nổi tiếng Malaysian World Trade Centre ở thủ đô Kuala Lumpur. Có những con cá giá trị hơn £5000!

Cá la hán có lẽ là loại cá cảnh mắc tiền nhất, có con lên đến nhiều ngàn ringgit, nhưng chúng cũng trở thành món ăn tuyệt vời ở Viễn Đông. Nhưng chỉ những con kém chất lượng và không đẹp được lai tạo trong một trang trại ở Tanjung Tualang, nơi chúng nhanh chóng sinh sôi đến số lượng quá nhiều trong hồ, vì vậy người địa phương thử chế biến món ăn và họ vô cùng ngạc nhiên với kết quả thu được. Cá thường được hấp hay chiên với hành tây, gừng và nước tương, thêm ngò và cà rốt xắt lát. Thịt rất dai và ngon, ngọt hơn những loài cá tương tự khác.



“La hán” và “châu la hán” được phân biệt như sau: la hán có thân hình mập mạp, đuôi rộng và màu mắt từ đỏ, trắng đến vàng. Đốm đen trên đầu không hiện rõ. Đây là thế hệ đầu tiên. “Châu la hán” là thế hệ thứ hai. Người Hoa gọi là Qing Ji Hut Hua He Shang và nó được lai tạo từ thanh kim hổ (青金虎 Qing Jin Hu) với Hang Chai Sou. Nó có thân dài, khoảng cách giữa đuôi với vây lưng và vậy hậu môn rộng hơn. Đuôi tròn và mắt thường màu đỏ. Đốm đen trên đầu nổi rất rõ.

Biến thể la hán mới tiếp tục được phát triển bằng cách lai xa với hồng két, Cichlasoma carpintis, Aequidens rivulatus, Herichthys festae, Herichthys labiatus, Herichthys meeki. Những loài cichlid thuần chủng khác cũng có thể được dùng để cải thiện màu sắc và những loài như Herichthys salvini, Herichthys octofasciatus, và Herichthys managuense nằm trong diện này. Lai tạo cá la hán tương đối dễ nhưng việc lựa chọn cá đẹp nhất để nuôi tiếp cần phải có kỹ năng. Khi lựa cá, điều quan trọng nhất là ấn tượng chung bởi vì không có hướng dẫn cụ thể nào cho việc đánh giá cá. Nhưng có một yếu tố rất quan trọng cần phải tìm kiếm đó là tiềm năng lên gù, đặc điểm ấn tượng nhất. Đầu cá phải tròn, nhô ra phía trước nhiều. Tuy nhiên, không phải dòng la hán nào cũng lên đầu, điều này phụ thuộc vào loài cichlid mà nó lai với.



Châu trên mình cá trở nên rất phổ biến và chúng phải phân bố đều toàn thân, ngoại trừ phần bụng, nơi rất hiếm khi có châu. Một số cá có đốm đỏ trên mặt và đầu, và đây được coi là đặc điểm tốt. Vây rất biến thiên, tuỳ vào mỗi biến thể. Thông thường, vây đẹp thường có chóp vây lưng và vây hậu môn kéo dài nhưng phải tỷ lệ với phần còn lại của thân. Châu trên vây phải có màu đẹp và hình nan quạt. Đuôi xụp nên tránh vì nó khiến cá trông mất cân đối. Màu được đa số người chơi săn tìm là đỏ, với chất lượng cao. Những màu còn lại chẳng hạn như bạc, cam, vàng, lục, lam hay đen. Màu và châu nên cân bằng và đối xứng ở hai bên thân nhưng không nhất thiết phải toàn thân. Phần quan trọng nhất là thân trước. Mắt cá nên có màu đỏ bởi vì người Hoa ở Malaysia tin rằng màu đỏ có khả năng xua đuổi tà ma.

Kích thước tối đa của cá trưởng thành hiếm khi nào vượt quá 30 cm, nhưng cần hết sức quan tâm đến tỷ lệ cân đối của thân. Thông thường, cá đực có đầu gù, nhô hẳn ra phía trước. Ở 80% cá cái, phần trước vây lưng bị lem đen.



Hồ nuôi cá la hán phải có kích thước tối thiểu là 1 m và chỉ nuôi một con. Nếu nuôi nhiều hơn thì cần lắp tấm ngăn bởi nếu không cá sẽ đánh nhau khiến một trong hai thậm chí cả hai bị chết. Hồ không nên trang trí gì vì cá sẽ quậy tung cát và sỏi khiến hồ trông rất lộn xộn. Nhiệt độ nước phải trên 27 độ C, và độ pH cỡ 7. Nước nên mềm. Bộ lọc phải hiệu quả vì cá ăn và thải nhiều. Tốt nhất nên dùng bộ lọc ngoài. Chiếu sáng khoảng 12 tiếng mỗi ngày giả lập môi trường tự nhiên vùng nhiệt đới. Phổ ánh sáng tăng cường các màu đỏ và xanh để có hiệu quả đặc biệt. Thay nước rất cần thiết và nên thay tối thiểu 20% nước mỗi tuần. Cẩn thận khi cho ăn. Khi cá đã quen hồ, chúng ăn vô độ và cần tránh không để chúng ăn quá nhiều. Cho ăn quá nhiều khiến nước mau dơ và cá dễ bị bệnh. Cá non có thể được cho ăn 4 lần mỗi ngày, nhưng khi cá trưởng thành, chế độ ăn có thể giảm dần xuống 1 lần mỗi ngày. Thức ăn yêu thích của cá gồm trùng huyết, tép krill, và viên kích màu.



Không nên nuôi cá la hán chung với bất kỳ loài cá nào khác bởi bản tính cực kỳ hung dữ của chúng. Khi lai tạo, tốt nhất nên dùng tấm ngăn trong suốt để chúng không tấn công lẫn nhau. Chuẩn bị giá thể để cá đẻ. Khi cá cái chuẩn bị đẻ trứng, màu sắc của nó biến đổi và cá đực đào một lỗ. Huyệt cá cái lộ rõ hình chữ U và cá đực hình chữ V. Lúc này có thể lấy tấm ngăn ra. Cá cái bắt đầu đẻ, thường trong lỗ do cá đực chuẩn bị trước. Trứng được đẻ theo hàng khoảng từ 5 đến 15 trái mỗi lần và cá đực theo sau để thụ tinh. Toàn bộ quá trình kéo dài khoảng 2-3 giờ. Sau đó cá đực bắt đầu canh trứng nhưng nếu nó tấn công cá cái thì tốt nhất nên bắt qua hồ khác.

Một hay hai cá cha mẹ chăm sóc trứng và dọn sạch trứng hư. Chúng sẽ chăm sóc cá bột cho đến khi bơi tự do, sau đó bắt cá cha mẹ ra. Việc nuôi cá bột không khó khăn vì chúng ăn ngay sau khi tiêu thụ hết noãn hoàng. Thực phẩm thích hợp trong 5 ngày đầu là “Liquifry”. Sau đó bắt đầu cho ăn ấu trùng artemia và thức ăn khô dạng tấm, nhưng để ý không cho ăn quá nhiều làm nước bị ô nhiễm.



Nếu cá bỏ ăn hay sa xuống đáy hồ thì đó có thể là dấu hiệu chất lượng nước không tốt hay cá bị nhiễm bệnh. Những bệnh thông thường bao gồm nấm trắng, lủng đầu, thối vây, đường ruột và viêm mang.

Tôi hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn thưởng thức thế giới la hán kỳ diệu và đầy biến động, và tất cả chúng ta đều háo hức chờ đón những biến thể mới được lai tạo bởi các nhà lai tạo tâm huyết ở Malaysia.

http://flowerhornxport.com


La hán: thực tế và đồn thổi
La hán là cá cichlid thuộc chi Cichlasoma xuất xứ từ Nam Mỹ. Trong vòng vài năm, nó làm bùng phát một xu hướng mới trong thị trường cá cảnh nhiệt đới ở toàn châu Á và lan qua cả các nước phương Tây.



Tương tự như cá hồng két, cá la hán là kết quả của việc lai tạp một cách có chọn lọc. Loại cá xinh đẹp này được được lai tạp giữa Cichlasoma trimaculatus, Cichlasoma festae và hồng két. Nhưng ngày nay, nhiều chủng loại la hán chất lượng cao được sản xuất nhờ vô số những nhà lai tạo tâm huyết, kết quả tạo ra rất nhiều dòng la hán khác nhau như kim hoa (kamfa), golden mercury, coronation link… Đặc điểm nổi bật nhất ở cá la hán đó là cái đầu gù và hình dáng độc đáo.



Cá la hán thích nghi tốt và dễ nuôi. Nhìn chung, chúng tương đối dễ nuôi và phù hợp đối với người chơi, những người vốn chưa từng nuôi cá cảnh trước đó. Như bất kỳ sinh vật sống nào, la hán sẽ phô bày hết mức vẻ đẹp và màu sắc của chúng khi được nuôi trong môi trường thích hợp. Cách lựa chọn cá la hán đẹp và khoẻ mạnh được trình bày trong phần Tiêu chuẩn cá la hán.

Một số người tuyên bố rằng họ có thể chơi với cá la hán. Vì bắt nguồn từ cichlid Nam Mỹ nên bản tính tự nhiên của la hán là bảo vệ lãnh thổ cao độ. Trên thực tế, cá la hán sẽ tìm mọi cách loại bỏ những kẻ xâm nhập; dù là cái que hay bàn tay. Nhờ bản tính hung dữ, cá la hán được cho là thú vị và sống động hơn, so với những loài cá cảnh khác vốn nhút nhát trong cùng điều kiện.



Về khía cạnh “phong thuỷ”, cá la hán với gù phát triển hết cỡ tượng trưng cho sự thịnh vượng, may mắn và trường thọ. Người ta tin rằng đầu gù giúp cải thiện phong thuỷ cho chủ nhân. Do vậy, người ta thường nói “càng to càng tốt”!



Một đặc điểm thú vị nữa của cá la hán là hàng chấm đen hay còn gọi là “hoa”. Một số trông tương tự như chữ tàu và điều này khiến người chơi phải trả giá cao để mua cá. Thêm nữa, nghe đồn trước đây có người chơi cá la hán từng trúng vé số nhờ vào những con số xuất hiện trên hàng chấm đen hay “hoa” này. Điều này khiến người ta tin rằng cá la hán đem lại thịnh vượng, may mắn và trường thọ.

Trên tất cả, hình dáng độc đáo của la hán là lý do chính khiến mọi người thích thú và quan tâm. Đây hiển nhiên là một trong những nguyên nhân khiến cho cá la hán trở nên phổ biến trong một thời gian ngắn.

Tiêu chuẩn cá la hán
1) Thân: phải dày và hình ovan. Một số dòng cá mới hầu như tròn vo. Bụng phải căng và không được teo tóp.
2) Màu: ở hầu hết la hán, màu đỏ thường xuất hiện ở vùng cằm và bụng. Tuy nhiên, màu nền phải hỗ trợ cho màu đỏ.
3) Châu: hầu hết các dòng cá mới đều có vảy ánh kim trên thân.
4) Hàng chấm đen: phải đậm và rõ, tuy nhiên không phải con la hán nào cũng đạt tiêu chuẩn này.
5) Đầu: dẫu hình dáng, kích thước và màu sắc như thế nào thì gù vẫn luôn phải to. Lý tưởng nhất khi gù tỷ lệ với kích thước và hình dạng của cá.
6) Mắt: nằm hai bên đầu, tròng mắt và con ngươi phải linh động và tách biệt rõ ràng.
7) Đuôi và vây: phải luôn căng.




http://www.flowerfish.com


La hán được người Hoa coi là cá phong thuỷ có nguồn gốc lai tạp (điều khiến nhiều người phương Tây phản đối). Dĩ nhiên, các đặc điểm của nó đều đem lai các yếu tố thịnh vượng, sức khoẻ và của cải cho chủ nhân! Đầu gù, màu sắc, sự hung dữ, “châu”… là các đặc điểm được săn lùng nhất. Tất cả đều trực tiếp đem lại lợi ích cho chủ nhân. Vậy, làm thế nào để lựa chọn con cá tốt nhất?

Gù
Gù ở cá la hán là tiêu điểm thu hút mọi sự quan tâm và săn đón. Sau hết, nguyên nhân chính (cùng với những nguyên nhân khác) khiến loại cá này trở nên phổ biến là nhờ ở đặc điểm độc đáo: đầu gù!

Một đầu gù phát triển tối đa, tròn và căng, tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng, trường thọ và hạnh phúc. Nó đem lại tự hào cho chủ nhân. Cần ưu tiên lựa chọn cá có đầu gù to, đẹp và hài hoà với thân.

Một số người thậm chí còn tin rằng gù càng phát triển thì sự thịnh vượng của chủ nhân càng tăng! Đầu gù phát triển tối đa cùng với những đốm đỏ trải đều được chuộng hơn. Loại đầu như vậy được gọi là đầu “trái vải” vì trông giống với loại trái cây quý ở Trung Hoa: lệ chi (lychee - cây vải)!



Màu
Màu của cá nên đậm một cách tự nhiên đủ để mang lại sự thú vị. Màu càng đa dạng và đậm thì cá càng đẹp. Màu nền của cá không được mờ và nhợt nhạt.

Ngày nay, cá la hán sở hữu nhiều vảy ánh kim gọi là “châu”. Thường có 2 loại châu: dương và lục. Một số “châu” dạng vảy như áo giáp còn một số dạng hạt như sao trên trời. Châu bổ sung màu sắc cũng như độ sáng cho cá và là một yếu tố “bắt buộc” ở những dòng la hán sau này. Loại đá quý nhất đối với nhiều thế hệ người Trung Hoa là trân châu, vì vậy, cá càng có nhiều “châu” càng tốt!



Đáp ứng hay ấn tượng ban đầu
Trong vô số dòng cá la hán, dòng nào càng linh động hay đáp ứng thì càng được mọi người ưa chuộng.

Cá la hán là loại cá hung dữ và bảo vệ lãnh thổ, và xua đuổi bất kỳ kẻ thâm nhập nào. Vì bản năng tự nhiên này, người nuôi trước đây thường “chơi đùa” với cá bằng cách huấn luyện chúng chạy tay. Điều này được thực hiện bằng cách nhẹ nhàng vẫy tay BÊN NGOÀI hồ và để cá đuổi theo ngón tay. Nếu thực hiện đúng, cá sẽ học được cách “lộn vòng” hay “bơi ngửa”.

Một con cá mạnh khoẻ sẽ xua đuổi bất kỳ kẻ xâm nhập lãnh thổ nào và cá càng linh động thì việc “chơi đùa” càng thú vị, do đó mức độ đáp ứng càng cao.



Hàng đốm đen hay “hoa”
Một trong nhiều đặc điểm thú vị của cá la hán là hàng đốm đen trên thân. Nhiều người chơi la hán thời kỳ đầu đã trúng sổ xố nhờ đánh những con số hiện lên trên hàng đốm. Những may mắn hình thành từ sự tưởng tượng (giống như tưởng tượng ra con vật từ hình đám mây) dẫn đến niềm tin rằng cá la hán đem lại may mắn cho chủ nhân. Một số đốm đen thậm chí trông tương tự như chữ tàu và điều này khiến người chơi phải trả giá cao để mua cá!

Niềm tin này vẫn tồn tại cho đến tận ngày nay, vì vậy hầu hết người chơi cá đều cho rằng càng nhiều đốm đen càng tốt. Theo quan niệm chung, nếu đốm đen phát triển từ gốc đuôi cho đến giữa thân, đó là cá loại A. Nếu phát triển ngắn hơn thì xếp vào loại B hay C. Nếu hàng đốm đen phát triển đến nắp mang thì cá được xếp vào loại AA. Đôi khi cá có thêm hàng đốm chạy song song gần vây lưng được gọi là “hoa đôi” (double-row). Một số người không thích đặc điểm này bởi vì theo họ, màu sắc của cá bị tối hay “lem”.

Dẫu vậy, hầu như không thể kiếm ra con cá hoàn hảo với hoa đôi loại AA cùng với màu sắc đẹp và gù to. Cá như vậy được coi là hàng trưng bày và rất khó kiếm. Trong đa số trường hợp, nếu đầu và màu tốt thì “hoa” cũng không nhất định phải hoàn hảo.

 

http://www.kamfamalau.com


Trân châu





Kamfa





Kamalau





Kamfa-malau