Sổ Tay Trọng Tài - Chương 5: Phụ Lục - Tiêu Chuẩn Plakat

Chương 5: Phụ Lục - Tiêu Chuẩn Plakat
Cập nhật 15/07/2012

Plakat là loại Betta thuần dưỡng lâu đời nhất và bắt nguồn từ những con được lai tạo để đá. Plakat cảnh (show plakat) mang những đặc điểm khác biệt nhất định phản ánh tổ tiên này. Tất cả plakat đều là cá đuôi ngắn được thiết kế để bơi thật nhanh. Một cách chính xác, vây lưng và vây hậu môn không vượt quá độ rộng thân (body width), và đuôi không vượt quá 1/3 chiều dài thân (body length). So với Betta cảnh khác, thân plakat to mập và cơ bắp hơn nhiều. Plakat được mong đợi là hung dữ hơn Betta cảnh, để có hành vi của chó pit bulldog, và không ngừng cảnh giác những kẻ xâm nhập.


Ảnh bởi Sarawut Angkunanuwat

Các lớp plakat được định nghĩa dựa trên sự khác biệt về dạng thân và vây cũng như màu sắc, như được đăng chi tiết trong các tiêu chuẩn ở dưới. Có hai dạng plakat là plakat truyền thống và plakat cảnh. Cả hai đều có thể tham gia vào các lớp chính thức (regular) và lớp Nhà Lai Tạo Mới (New Breeder). Ở đây, chúng được đánh giá không chỉ tương đối với nhau, mà còn vào mức độ mà theo đó chúng là phiên bản trung thực ở lớp của mình.

Plakat truyền thống có thể được trưng bày ở bất kỳ màu sắc nào.

Việc đánh giá theo tiêu chí màu sắc (color criteria) được thực hiện dựa trên hệ thống phân loại tương ứng được quy định ở Chương 6 và phải phù hợp với những tiêu chuẩn đặc biệt ở Chương 7. Bên cạnh những màu này, một màu bổ sung – loại hoang dã (wild type) – là có sẵn cho riêng plakat và cá màu này có thể được trưng bày ở lớp plakat truyền thống hay plakat cảnh thích hợp. Thân hoang dã màu nâu sẫm với nhiều hàng đốm ánh kim, chủ yếu ở phần thân trên. Các vảy viền đen. Đầu sẫm bên trên, nhạt hơn bên dưới, với rất ít hoặc không ánh kim. Mắt sẫm với các vệt (flecks) ánh kim. Vây lưng màu ánh kim lục-gold, với những tia đen, và những vạch chéo đen không đều. Đuôi thể hiện một viền đen, và cả đỏ lẫn ánh kim lục theo mẫu không khác biệt. Vây hậu môn có màu tương tự nhưng chóp dưới màu đỏ. Vây ngực không màu hay viền-đen, và vây bụng màu đỏ, đen và/hay ánh kim với chóp trắng.

Phạm vi của những tiêu chuẩn này áp dụng cho plakat đực đuôi đơn. Plakat cái đuôi kép phải tham gia vào các lớp màu đuôi kép bình thường cho cá cái.

TIÊU CHÍ DẠNG (FORM CRITERIA)

PLAKAT TRUYỀN THỐNG

Plakat truyền thống là loại cá hung dữ, thân mập, dày với bộ vây đặc trưng (distinctive).

Vây lưng – Vây lưng có thể tròn liền lạc hay có chóp nhọn (xem hình dưới).


Ảnh bởi Chris Yew

Vây hậu môn – có dạng hình thang (trapezoid) với cạnh trước (phần trước) ngắn hơn cạnh sau (phần sau). Chóp sau phải nhọn (xem hình dưới). Khi sừng, cạnh sau của vây hậu môn phải xếp chồng lên phần dưới của đuôi.


Ảnh bởi Chris Yew

Đuôi – Đuôi có thể dạng át bích (xem hình) hay tròn. Nếu dạng át bích, chóp phải ở điểm giữa đuôi. Góc xòe đuôi 180 độ được chuộng, nhưng khác về yêu cầu với các lớp Betta cảnh và plakat khác ở hai điểm. Thứ nhất, cạnh đuôi được mong đợi là tròn, thay vì có hình chữ D (xem hình dưới). Thứ nhì, đuôi 180 độ không đạt được bằng phân nhánh tia vây vượt quá sơ cấp hay nhị cấp. Do đó, góc xòe đuôi ở plakat truyền thống đạt được nhờ sự gia tăng ở kích thước mô vây (volume of tissue) giữa các tia, thay vì nhờ sự gia tăng của phân nhánh tia vây.


Ảnh bởi Chris Yew

Vây bụng [kỳ] – Vây bụng có thể đầy đặn hay mỏng, nhưng được mong đợi dài hơn Betta cảnh khác, 2/3 chiều dài thân (đo từ gốc vây bụng đến gốc đuôi) hay dài hơn (xem hình dưới).


Ảnh bởi Chris Yew

Vây ngực – Như các loại Betta cảnh khác.



CÁC LỖI DẠNG VÀ VÂY – PLAKAT TRUYỀN THỐNG
1. Thân quá mập và dày (lỗi sơ)
2. Vây lưng hẹp (lỗi nhẹ)
3. Vây bụng ngắn hơn 2/3 chiều dài thân (lỗi nhẹ)
4. Góc xòe đuôi>165 độ nhưng <180 độ (lỗi nhẹ)
5. Phân nhánh tia đuôi lớn hơn nhị cấp (lỗi nhẹ)
6. Vây hậu môn không thể hiện chóp nhọn (lỗi nặng)
7. Góc xòe đuôi <165 độ (lỗi nặng)
8. Vây bụng bằng hay nhỏ hơn 1/2 chiều dài thân (lỗi nặng)
9. Thân cực kỳ mảnh mai như một số loài Betta khác (lỗi nặng).

TẤT CẢ NHỮNG LỖI CHUNG PHÙ HỢP KHÁC ĐỀU ÁP DỤNG

PLAKAT CẢNH

Đây là dạng plakat thông dụng nhất được lai tạo ngày nay, kết hợp các tính trạng của plakat truyền thống và Betta cảnh. Giống như cá truyền thống, hình dạng là bất đối xứng. Tiêu chuẩn plakat cảnh tương tự về mọi phương diện với plakat truyền thống, với hai ngoại lệ quan trọng:


Ảnh bởi Charnwit Saelai

Vây lưng: Vây lưng phải là hình bán nguyệt và xòe một cách thích hợp như quạt. Trường hợp lý tưởng nhất, vây lưng xếp chồng lên phần trên của đuôi. Cạnh trước có thể sắc hoặc hơi tròn. Khả năng vây xòe theo cách này đạt được không bởi sự gia tăng về kích thước (volume), mà nhờ sự gia tăng về phân nhánh tia vây và có lẽ cả sự tăng nhẹ về số lượng tia. Việc xếp chồng của vây lưng lên thân là không mong đợi.

Đuôi: Khác với plakat truyền thống, đuôi tương tự như các loại Betta cảnh chuẩn mực. Góc xòe đuôi 180 độ, có tia thẳng, cạnh sắc và hình bán nguyệt (chữ-D), không dài hơn 1/3 chiều dài thân. Phân nhánh tia vây phải phân bố đều với phân nhánh nhị cấp (4-tia) hay nhiều hơn mà không trở nên quá mức. Một góc xòe > 180 độ (overhalfmoon, oHM) không được ưu tiên hơn góc xòe 180 độ.

Vây hậu môn: Vây hậu môn có dạng hình thang (trapezoid) với các tia trước (phần trước) ngắn hơn các tia sau (phần sau). Từ trước ra sau, vây hậu môn hơi lài, tiến đến một chóp nhọn. Một cách lý tưởng, tia dài nhất của vây hậu môn phải gấp đôi hay hơn (ưu tiên) chiều dài của tia đuôi ngoài cùng. Khi sừng, phần trước phải hơi hướng về trước và phần sau phải hơi xếp chồng lên phần dưới của đuôi.

Vây bụng: Hình dạng vây bụng [kỳ] mô phỏng một con dao với lưỡi hướng về phía sau. Vây bụng có ngoại hình đầy đặn, dài đều và không được bắt chéo. Chiều dài của vây bụng tối thiểu phải bằng tia dài nhất của vây hậu môn.

Vây ngực: Như những loại Betta cảnh khác.




Ảnh bởi Lucie Tourneur


Ảnh bởi Sieg Illig

CÁC LỖI DẠNG VÀ VÂY – PLAKAT CẢNH
1. Vây bụng hơi ngắn hơn 2/3 chiều dài thân (lỗi sơ)
2. Vây bụng – một chóp được ưu tiên, hai chóp (double tips) (lỗi sơ)
3. Tia đuôi – những tia đuôi ngoài cùng (tia “cạnh”) ngắn hơn những tia đuôi khác (cái-gọi-là “cạnh tròn”) (lỗi nhẹ)
4. Vây lưng không có phân nhánh sơ cấp (lỗi nhẹ)
5. Vây bụng bằng hay ngắn hơn 1/2 chiều dài thân (lỗi nhẹ)
6. Phân nhánh ở đuôi < tam cấp (lỗi nhẹ)
7. Vây hậu môn lài mạnh từ trước ra sau (lỗi nặng)
8. Vây hậu môn tròn và không tiến đến một chóp (lỗi nặng)
9. Góc xòe đuôi <180 độ (lỗi nặng)

TẤT CẢ NHỮNG LỖI CHUNG PHÙ HỢP KHÁC ĐỀU ÁP DỤNG

PLAKAT TRUYỀN THỐNG VÀ PLAKAT CẢNH MÁI

Plakat Truyền Thống và Plakat Cảnh Mái có hình dạng tương tự các trống đồng loại (counterparts) của chúng, nhưng vây ngắn hơn và thân rộng (broader) hơn.

Trong lớp này, IBC khuyến khích dạng Plakat mái khác biệt. Plakat mái khác biệt một cách đáng kể với cá trống ở nhiều phương diện và phải luôn có bề ngoài “nữ tính”.

Cá mái nhìn chung được mong đợi phần nào nhỏ hơn về tổng thể. Chúng thường tròn trĩnh (rounded) hơn ở vùng bụng so với trống. Vây cá mái không được mong đợi đạt cùng kích thước hay tỷ lệ với bộ vây cá đực.

Đặc điểm chung

1. Plakat mái không được mong đợi có bộ vây của đồng loại mái vây dài của chúng. Vây lưng được mong đợi nhỏ hơn.

2. Vây lưng của plakat mái có thể xòe như quạt như ở cá đực.

3. Vây hậu môn sẽ ngắn hơn; với phía trước hơi tròn và sẽ thể hiện một chóp nhọn ở cuối vây.

4. Cá cái được mong đợi thể hiện một đốm trứng (egg spot).

5. Cá mái phải hung dữ hơn về hành vi (deportment) so với đồng loại mái vây dài của chúng.

PLAKAT TRUYỀN THỐNG MÁI

Plakat truyền thống mái sẽ có cùng đặc điểm đuôi của cá đực đồng loại (counterpart) của chúng. Cạnh đuôi được mong đợi tròn thay vì hình bán nguyệt (chữ “D”). Vây lưng sẽ nhỏ hơn. Vây hậu môn có dạng hình thang với cạnh trước (phần trước) ngắn hơn cạnh sau (phần sau).

CÁC LỖI DẠNG VÀ VÂY – PLAKAT TRUYỀN THỐNG MÁI
1. Thân quá mập và dày (lỗi sơ)
2. Vây lưng hẹp (lỗi nhẹ)
3. Góc xòe đuôi >165 độ, nhưng <180 độ (lỗi nhẹ)
4. Phân nhánh tia đuôi > nhị cấp (lỗi nhẹ)
5. Vây hậu môn không thể hiện chóp nhọn kéo dài (lỗi nặng)
6. Góc xòe đuôi <165 độ (lỗi nặng)

TẤT CẢ NHỮNG LỖI CHUNG PHÙ HỢP KHÁC ĐỀU ÁP DỤNG

PLAKAT CẢNH MÁI

Plakat cảnh mái sẽ có cùng đặc điểm với plakat truyền thống mái ngoại trừ góc xòe đuôi là 180 độ, có tia thẳng, cạnh sắc và hình bán nguyệt (chữ “D”).

CÁC LỖI DẠNG VÀ VÂY – PLAKAT CẢNH MÁI
1. Thân quá mập và dày (lỗi sơ)
2. Vây lưng hẹp (lỗi nhẹ)
3. Tia đuôi – những tia đuôi ngoài cùng (tia “cạnh”) ngắn hơn những tia đuôi khác (cái-gọi-là “cạnh tròn”) (lỗi nhẹ)
4. Phân nhánh ở đuôi < tam cấp (lỗi nhẹ)
5. Vây hậu môn không lài mạnh từ phần trước ra phần sau (lỗi nặng)
6. Vây hậu môn tròn và không tiến đến một chóp (lỗi nặng)
7. Góc xòe đuôi <180 độ (lỗi nặng)

TẤT CẢ NHỮNG LỖI CHUNG PHÙ HỢP KHÁC ĐỀU ÁP DỤNG


Plakat cảnh mái – Plakat truyền thống mái.

HALFMOON VÂY NGẮN

Tiêu chuẩn: HM vây ngắn (shortfin HM) là phiên bản vây-ngắn của betta cảnh đối xứng vây dài. Halfmoon vây ngắn có thể được trưng bày ở bất kỳ màu sắc nào và được đánh giá màu sắc theo sự tuân thủ (adherence) với cá lý tưởng của màu đó. Ở tất cả những phương diện khác, HM vây ngắn phải phản ánh tiêu chuẩn Betta cảnh về cấu trúc (conformation) và màu (color). Đặc biệt:


Ảnh bởi Sieg Illig

Vây hậu môn: Vây hậu môn được mong đợi có dạng vuông vức (rectangular) thay vì lài (sloping) thành chóp nhọn. Tia cuối cùng của vây hậu môn không được dài hơn những tia còn lại. Hơn nữa, chiều rộng [từ tia giữa đến viền ngoài] của vây hậu môn phải tương đương (equivalent) với đuôi và vây lưng để đảm bảo dạng ô-van liền lạc, vừa vặn. Tuy nhiên, vây hơi dài hơn (1/16”) được coi là hợp với chiều dài vây lưng, khi nhấn mạnh đến viền ngoài (outline) vuông vức.

Vây bụng: Vây bụng phải cân đối với chiều dài của các vây lẻ còn lại để đảm bảo tính đối xứng. Vây bụng không được mong đợi có chiều dài tương đương với thân. Chiều dài phải gấp đôi chiều cao (height) của vây hậu môn.

Vây lưng: Vây lưng có thể là hình dạng bất kỳ. Vây lớn, phù hợp hơn với vây hậu môn, được ưu tiên hơn vây nhỏ, miễn kích thước không làm mất tính đối xứng của cá. Giống như vây hậu môn, vây hơi dài hơn (1/16”) được chấp nhận. Một cách điển hình, hiệu ứng mong đợi đạt được bằng việc gia tăng số lượng tia vây.

Đuôi: Góc xòe đuôi 180 độ, có tia thẳng, cạnh sắc và hình bán nguyệt (chữ-D), không dài hơn 1/3 chiều dài thân. Các tia phải phân bố đều ở trên và dưới đường giữa (centerline) của cá với phân nhánh nhị cấp (4-tia) hay nhiều hơn mà không trở nên quá mức (excessive). Một góc xòe > 180 độ không được ưu tiên hơn góc xòe 180 độ.

Vây ngực: Như những loại Betta cảnh khác.



CÁC LỖI DẠNG VÀ VÂY – HALFMOON VÂY NGẮN
1. Vây hậu môn hơi lài (slightly slopes) từ trước ra sau (lỗi sơ)
2. Vây bụng – một chóp được ưu tiên, hai chóp (double tips) (lỗi sơ)
3. Vây bụng quá dài (lỗi nhẹ)
4. Tia đuôi – những tia đuôi ngoài cùng ngắn hơn những tia đuôi khác (cái-gọi-là “cạnh tròn”) (lỗi nhẹ)
4. Thiếu phân nhánh sơ cấp ở vây lưng (lỗi nhẹ)
5. Vây lưng không đầy đặn và/hay thiếu gốc rộng (lỗi nhẹ)
6. Vây hậu môn lài đáng kể từ trước ra sau và/hay cạnh sau kéo dài đáng kể, (hơn 1/16”) dưới gốc đuôi (lỗi nặng)
7. Góc xòe của đuôi <180 độ (lỗi nặng).

TẤT CẢ NHỮNG LỖI CHUNG PHÙ HỢP KHÁC ĐỀU ÁP DỤNG

 

Về lý thuyết thì đúng là như vậy, ban đầu người tai phải lai HM với PK để tạo ra HMPK nhưng phải mất đến mấy năm. Nếu mình làm giống như vậy cũng được nhưng mất thời gian, kiếm mua cá có sẵn nhanh hơn nhiều.

 

Cá HMPK hiện tại cũng thông dụng lắm rùi bác, mình thấy bên doubletail bán nhiều con HMPK đa sắc với vây đạt chuẩn (cạnh đuôi thẳng, sắc, xòe đủ 180 độ và tia vây phân đến... 8 nhánh).