Giải phẫu thực vật: Phần 3 - Rễ

Giải phẫu thực vật: Phần 3 - Rễ
Freemann - www.aquascapingworld.com

Mặc dù rễ có cấu trúc hình trục, nó không có lá mọc xung quanh. Nói chung, rễ phát triển trong đất nhưng cũng có thể mọc trong nước và không khí. Rễ không chỉ hút nước và chất khoáng; mà còn giúp cây bám chắc và đất. Đôi khi rễ còn có chức năng dự trữ chất dinh dưỡng.

Khi hạt nảy mầm, rễ mầm (radicle) (nằm sẵn trong phôi) phát triển trước tiên. Ở một số cây hai lá mầm, rễ mầm nảy nhánh; những nhánh này trở nên dày đặc và tạo thành bộ rễ. Những cây hai lá mầm khác phát triển rễ phụ xung quanh trục thân. Hầu hết cây thủy sinh thuộc về loại sau. Rễ mầm thường chết đi sau đó. Ở cây một lá mầm, rễ mầm luôn có đời sống ngắn ngủi và bị rễ phụ thay thế. Cây dương xỉ chỉ có rễ phụ.

Với người chơi thủy sinh, đặc tính tạo rễ phụ của cây rất có giá trị. Nhờ vậy mà họ có thể áp dụng các phương pháp sinh sản vô tính, chẳng hạn như cắt cắm. Những thân củ hay mắt mới trồng đều mọc rễ phụ. Mầm hình thành từ rễ của một số loài cây, chẳng hạn như Microsorium và có thể phát triển thành rễ phụ.



Rễ mọc nhờ phần ngọn được bảo vệ đặc biệt – chóp rễ (hình 1). Phần non của rễ được bao bọc bởi một lớp căn bì (rhizodermis). Khác với lớp biểu bì ở thân và lá, nó rất mỏng và thiếu lớp cutin cũng như bất khì lỗ khí (stomata) nào. Hơi xa phía sau so với chóp rễ là lông rễ; chúng tỏa vào lớp đất xung quanh để hút nước và chất khoáng. Căn bì và lông rễ sau đó chết đi và được thay thế bằng một lớp vỏ hình thành từ các tế bào trở nên sần sùi (suberose). Lớp vỏ bao gồm những mô nền trước đây; ở cây thủy sinh và đầm lầy nó có thể được xen thêm các ống thoát khí (hình 2).

Lớp ngoài của rễ hô hấp mọc thẳng đứng của nhiều loài Ludwigia được tạo ra gần như hoàn toàn bằng mô xốp (hình 4). Thêm nữa, trụ lõi nằm ngay bên dưới lớp biểu bì của rễ. Rễ nhánh hình thành từ lớp tế bào ngoài cùng của trụ lõi. Từ đó, chúng phát triển theo hướng ngược với cành cây, rễ nhánh phải tự đâm qua lớp biểu bì của rễ (hình 1). Trụ lõi chủ yếu bao gồm bó mạch của hệ thống rễ. Nó có thể rất đơn giản ở những loài cây sống chủ yếu ở địa bàn thủy sinh (hình 1).

Một số loài cây thủy sinh không có rễ, chẳng hạn như Ceratophyllum, Utricularia và Wolffia.

Thuật ngữ
*Rễ mầm (radicle): phần đầu tiên của mầm nhú ra khỏi hạt trong quá trình nảy mầm. Rễ mầm là rễ sơ khai của cây mọc trong đất.

*Rễ phụ/rễ bất định (adventitious root): rễ mọc từ những phần khác của cây ngoài rễ chính, chẳng hạn, rễ mọc từ cành hay lá.

*Lớp cutin (cuticular layer): lớp sáp phủ bên ngoài các tế bào biểu bì của lá, chồi non và tất cả các bộ phận khác của cây.

*Sần sùi (suberose)

*Thân củ (rhizome): phần thân nằm ngang ngầm trong đất của cây mà từ đó rễ và chồi mọc ra từ mắt.

*Phụ (adventitious): mọc ra từ phần bất thường của cây.

-------------------------------------------

Giải phẫu thực vật: Phần 1 - Thân
Giải phẫu thực vật: Phần 2 - Lá