“Thuần” có tồn tại hay không? (Ed. Piper “Old Fulldrop”)

“Thuần” có tồn tại hay không?
Ed. Piper “Old Fulldrop” (Feathered Warrior Magazine 1942) – http://sabungero.trimp-media.com


Ở đây tôi xin bàn về chủ đề “thuần” (purity).

Tôi không biết “thuần” (purity) nghĩa là gì trong lãnh vực gà chọi, và trong cả ngàn bài viết đăng trên các tạp chí gà chọi liên quan đến chủ đề này mà tôi từng đọc cũng không hề định nghĩa về thuật ngữ “thuần”.

Các nhà hóa học biết rõ ô-xy, hy-dro và những nguyên tố “tinh khiết” (pure) khác là gì, và biết chính xác hoạt động cũng như phản ứng của chúng khi kết hợp với những nguyên tố khác. Mỗi lần kết hợp đều thu được kết quả như nhau… không có chuyện “hầu hết” hay “gần như”… mà ngàn lần như một.

Có lẽ nói như vầy là chính xác, hầu hết động vật hoang dã đều “thuần chủng” (pure). Chúng đồng nhất không chỉ riêng về các tính trạng thể chất hay tinh thần, mà là tổng hợp của tất cả. Điều này được hình thành thông qua hàng triệu lượt giao phối cho đến khi mỗi tính trạng đều được củng cố và làm thuần. Các tạp chí gà chọi ít nhiều đề cập đến các định luật di truyền Mendel.

Chúng đều đúng, nhưng vì một lẽ nào đó mà hầu hết các tác giả đều không đề cập đến một trong những phát hiện quan trọng và cơ bản nhất của Mendel, rằng mỗi tính trạng đều được di truyền một cách riêng biệt.

Bạn có bao giờ dừng lại và suy nghĩ xem có bao nhiêu tính trạng được tích hợp bên trong một cơ thể sống? Tôi dám chắc có nhiều tính trạng về thể chất và tinh thần … hơn số nợ của cả quốc gia.

Bạn có một chiến kê bị vẹo ngón thới (crooked prop-toe). Hãy coi như nó “thuần” về tính trạng đó. Bạn lai nó với một con mái cùng bầy (cũng vẹo thới), đấy là cách để làm thuần tính trạng vẹo thới, và nếu gà chỉ được lai nội bầy với nhau thì tất cả hậu duệ đều có tật vẹo thới. Xin nhắc lại, tôi đã nói ngay từ đầu rằng cả trống lẫn mái đều THUẦN về tính trạng vẹo thới, không hề pha tạp (hybrid). Không mấy chiến kê thuần về tính trạng dị tật này. Mà trên thực tế, đa số đều pha tạp, một số mang tính trạng này (lặn), một số không. Khi lai chúng với nhau, bạn sẽ thu được một số gà vẹo thới từ cặp cha mẹ bình thường, và rất nhiều gà bình thường từ cặp cha mẹ vẹo thới.

Điều tương tự có xảy ra với gà chọi? Chắc chắn, rất nhiều trường hợp gà râu quai (muff) xuất phát từ cặp cha mẹ bình thường và ngược lại, và có hàng ngàn tính trạng tương tự. Tại sao? Bởi vì một trong hai bố mẹ không thuần xét về tính trạng đó. Với cả hai bố mẹ thuần chẳng hạn như vẹo thới, râu quai hay bất kỳ tính trạng nào khác, thì bạn có thể tái lập tính trạng đó ở từng hậu duệ. Làm sao bạn có thể biết một chiến kê thuần hay pha tạp về một tính trạng nhất định? Bạn không thể nhìn bề ngoài. Điều này chỉ có thể xác định thông qua kết quả lai tạo. Hai chiến kê cùng bầy có thể trông giống hệt nhau, nhưng một con thuần còn con kia pha tạp về một tính trạng nào đó. Bạn có thể có bầy tổng cộng 15 con mà chỉ có một con thuần về tính trạng mong muốn. Tất cả 14 con còn lại đều pha tạp. Làm sao bạn xác định được con nào thuần? Chỉ bằng cách lai tạo với mái mà bạn biết chắc là thuần về tính trạng đó và kiểm tra kết quả bầy con. Gà pha tạp có chuyển giao các tính trạng mong muốn cho hậu duệ? Đương nhiên là có, thường là một số con, hiếm hơn là cả bầy. Nhưng một chiến kê thuần sẽ luôn chuyển giao tính trạng cho hậu duệ bất kể gà mái có thuần hay không.

Vậy giả sử rằng do tình cờ hoặc may mắn mà chúng ta kiếm được cả trống lẫn mái thuần về tính trạng vẹo thới. Từ cặp gà này và hậu duệ của chúng, chúng ta luôn tạo ra gà thuần về tính trạng này… Vậy thì sao nào? Liệu chúng có thuần với hàng triệu, hoặc hàng tỷ những tính trạng còn lại ở gà? Với một số tính trạng: có, với một số tính trạng khác: không. Chúng có thể không thuần về tính trạng màu lông, màu mắt hoặc thậm chí độ gan lỳ. Nhưng tất cả điều vẹo thới. Vậy chúng chỉ thuần về tính trạng vẹo thới. Chiến kê là một cơ chế siêu phức tạp. Chúng trở thành như ngày nay thông qua cả tỷ lần giao phối. May mắn thay, tự nhiên và một số nhà lai tạo ưu tú qua tuyển chọn gắt gao đã củng cố và làm thuần hầu hết các tính trạng của chúng, cả thể chất lẫn tinh thần. Không khó hay mất nhiều thời gian để củng cố hay làm thuần bất kỳ một tính trạng nhất định nào (nên nhớ là chỉ một tính trạng thôi nhé). Không mấy đặc điểm bao gồm cả trăm tính trạng. Một khi đã chọn được gà trống và gà mái, mà cả hai đều thuần về tính trạng mong muốn, bạn có thể lai tạo thoải mái theo tính trạng đó. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ làm sao kiếm cho ra gà giống thuần với MỌI tính trạng mong muốn. Chúng ta có thể kiếm được gà thuần về tính trạng lực nhưng lại pha tạp ở tính trạng lối đâm… Rồi khi chúng ta kiếm được trống như ý, làm sao kiếm được mái có chất lượng tương đương.

Phức tạp quá! Bạn có nghĩ rằng mình không sống đủ lâu để làm thuần mọi tính trạng mong muốn ở gà chọi? Đừng hão huyền. Bạn có sống lâu ngàn tuổi cũng không làm nổi. Tự nhiên quá phức tạp. Bạn có thể làm thuần nhiều tính trạng nhưng không thể làm tất cả. Ngày nay, không khó để lai được bầy 100% chân vàng hay đầu tròn (roundhead), hay râu quai nhưng cứ thử chỉ cho tôi bầy nào thuần mọi tính trạng từ thể chất cho đến tinh thần xem sao. Chúng không hề và không bao giờ tồn tại chừng nào mà con người còn can thiệp. Đây đó, một số nhà lai tai tạo phát triển những bầy gà rất đồng đều về hình lông và lối đá. Chúng ta gọi là “thuần” nhưng không phải vậy. Chúng dường như thuần ở nhiều tính trạng, nhưng pha tạp ở nhiều số khác. Khi lai tạo trong cùng bầy, chúng bắt đầu thể hiện những tính trạng riêng biệt. Tại sao? Đơn giản bởi vì một số tính trạng pha tạp không mong đợi vốn di truyền từ tổ tiên, nhưng bị lấn át và không thể hiện ra ngoài, đã gặp nhau, được củng cố và làm thuần (nên nhớ rằng việc củng cố hay làm thuần những tính trạng xấu cũng dễ dàng như tính trạng tốt), và chúng ta cho rằng những thứ đại loại như vậy hủy hoại dòng gà, thật vớ vẩn! Chẳng có dòng gà nào gọi là thuần, dẫu nó có nổi danh đến đâu hoặc thắng bao nhiêu trận ngoài trường đấu. Bầy gà vào một thời điểm nào đó có thể thuần với nhiều tính trạng nhưng không phải tất cả. Có lẽ trong một giai đoạn nhất định, bầy gà có rất ít tính trạng xấu. Nhưng đừng tự dối mình! Chúng luôn hiện diện ở đó, và khi lai tạo đủ lâu mới bắt đầu xuất hiện. Nhà lai tạo đáng thương sẽ làm gì? Ông lai xa hay pha, thu được một bầy đồng đều về lối đá và hình lông, gán cho chúng một cái tên, tán dương trên báo chí và quảng cáo, các cựu sư kê đăng đàn khen ngợi và cho vô… nhà lưu niệm. Nếu ông thử cận huyết chúng, rồi những tính trạng lặn không mong đợi sẽ trồi lên và trở nên rõ rệt đến mức mọi người lên án gà của ông bởi chúng không còn đá hay nữa. Nếu ông pha với gà khác, thì chúng không còn lối đá và hình lông cũ. Vậy phải làm sao? Cũng như bạn và tôi, tất cả những điều mà nhà lai tạo có thể làm là đánh giá cẩn trọng và theo dõi sát sao 365 ngày mỗi năm và ngoài trường đấu, hãy làm tốt nhất có thể. Tôi tin là có thể tìm cho bạn một cặp hải âu, cổ đỏ, thỏ, hay cá thu thuần chủng, nhưng còn gà chọi? Thuần với mọi tính trạng? Không thể và không bao giờ có. Không ai có thể làm được.

FULLDROP


------------------------------------------

Ghi chú

*Ngày nay, không mấy ai hiểu “thuần” theo một nghĩa lệch lạc là “tất cả mọi tính trạng”, thuần chỉ có ý nghĩa tương đối, là một tập hợp hay một số tính trạng quan trọng của gà chọi như lực, tốc độ, gan lỳ và lối đá. Ngoài ra, các nhà lai tạo còn ghép thêm một số tính trạng phụ như màu lông & màu chân.