Satsumadori – giống gà chọi tỉnh Kagoshima

Satsumadori – giống gà chọi tỉnh Kagoshima
Wanda Zwart - www.vechthoenders.com


Cặp gà satsumadori trong một tạp chí tiếng Nhật.

Lịch sử
Giống gà satsumadori 薩摩雞 bắt nguồn từ Nhật Bản. Theo Phòng thí nghiệm Lai tạo và Di truyền của đại học Hiroshima, giống gà xuất hiện từ thời Edo (1603-1867). Satsuma là tên gọi cũ của tỉnh Kagoshima. Vào thời đó, giống gà được gọi là ojidori (gà lớn). Tên gọi hiện tại (xuất hiện từ những năm 1920) đơn giản ám chỉ giống gà địa phương của tỉnh Satsuma. Đôi khi giống gà còn được gọi là gà chọi Kagoshima. Vào năm 1943, giống gà được chính thức công nhận và bảo vệ theo luật di sản của Bộ Văn Hóa Nhật Bản.

Giống gà satsumadori được phát triển bằng việc pha shamo với shoukoku (và một số giống gà địa phương khác) và là giống gà chọi thực sự, “gà cựa”. Những con gà chọi nhanh nhẹn này đá nhau bằng cựa sắt gắn vào hai chân. Có lẽ người Nhật học hỏi lối chọi gà và sử dụng cựa dao (slasher) từ người Philippine. Một thời gian sau giống gà được du nhập vào châu Âu nhờ dàn đuôi dài và hấp dẫn giống như gà sumatra và yokohama. Các nhà lai tạo Hà Lan và Bỉ đặc biệt ưa chuộng giống gà này, các nhà lai tạo Đức cũng nhanh chóng theo sau.


Con gà có tên Sakiyama, một con gà hảo hạng của ngài Uichiro Sakamoto, Nhật.


Một trong những con gà chuối tơ của tôi, không biết đuôi có xòe rộng được như con gà ở trên không.

Ngày nay, gà giống chất lượng rất khó kiếm ở Tây Âu. Ở Đức, giống gà phổ biến hơn. Thỉnh thoảng giống gà được khen ngợi trong các triển lãm. Số gà hiện đang ở Đức có lẽ bắt nguồn từ khoảng 14 cá thể được nhập khẩu từ miền Nam Nhật Bản từ những năm 1970.

Hiện tại, một nhà lai tạo cá nhân có thể thành công trong việc nhập khẩu trứng (hay đem trứng ra khỏi Nhật Bản). Về căn bản, không ngạc nhiên khi các nhà lai tạo phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng, chẳng hạn như đồng huyết. Do vậy, họ lai xa satsumadori với các giống gà khác; điều này dễ hiểu nhưng không may đó thường là những giống gà mang các đặc điểm trội rất khó loại bỏ. Chẳng hạn, một trong những giống này là kraienkoppe (gà twente). Thoạt nhìn, cả hai trông khá giống nhau nhưng kraienkoppe mang gien trội, do đó các đặc điểm điển hình của satsumadori bị biến mất. Nhờ vậy mà những cá thể gà satsumadori với màu sắc “châu Âu” mới xuất hiện.


Gà mái điều akazasa cùng với bầy con. Gà mái satsumadori nuôi con rất giỏi.


Gà mái chuối shirosasa.

Trọng lượng gà trống khoảng 3.5 kg và gà mái khoảng 2.5 kg. Tương tự như gà sumatra, gà satsumadori có đầu nhỏ và mồng dâu ba khía. Mồng càng nhỏ càng tốt, giống như ở những con gà chọi. Mồng lớn không được chuộng vì dễ bị cắn.

Tai màu đỏ. Chân màu vàng, trừ gà màu đen. Màu mắt vàng rực cũng được chuộng hơn.

Điểm đặc trưng của gà satsumadori là mạnh mẽ, chân xoạc rộng, lưng dài và đuôi xòe. Lông phụng dài rộng cũng là một đặc điểm chính. Đuôi phải bó gọn lúc bình thường, nhưng khi gà trong trạng thái kích thích thì ngay lập tức đuôi xòe ra.

Một đặc điểm nữa là gà tăng trưởng chậm. Độ tăng trưởng chỉ ngừng vào năm thứ hai; đặc biệt là khi gà trống trưởng thành. Một nhà lai tạo hay trọng tài phải cân nhắc đến yếu tố này.

Màu sắc theo thuật ngữ của Nhật Bản khác xa so với châu Âu. Màu là đặc điểm phụ, nhất là với gà chọi. Họ gọi theo màu của lông cổ. Màu sắc cũng khác chút so với gà châu Âu mặc dù vẫn là những màu cơ bản mà chúng ta biết.

Màu sắc
Shirozasa: nghĩa là “bờm trắng”. Shiro=trắng và zasa (hay sasa)=lông cổ. Đây là gà chuối, nhưng gà mái hơi khác một chút với ngực xám.


Akazasa: nghĩa là “bờm đỏ”. Gà mái cũng không có ngực nâu, hơi khác so với những gì mà chúng ta biết ở gà điều


Kizasa: nghĩa là “bờm vàng” (yellow hackled). Đây là gà chuối lửa với màu sẫm và cổ vàng.


Kinzasa: nghĩa là “bờm lửa” (golden hackled). Theo chỗ tôi hiểu thì đây là cũng là gà chuối lửa với cánh vàng (goldwing).

Taihaku: nghĩa là “thân trắng”. Đây là gà nhạn.


Shokoku: ám chỉ màu đen tuyền, gà ô. Mặc dù thuật ngữ để chỉ màu đen=kuro (chẳng hạn như giống gà kurogashiwa).


Tôi thấy bản dịch của một giáo sư Nhật về gien gia cầm; ông dịch shirozasa là “trắng ngực đen” (black breasted silver) và “bờm trắng” (silver hackled). Akazasa được dịch là “đỏ ngực đen” (black breasted red) và kinzasa là “vàng ngực đen” (black breasted golden).

Người Nhật lý tưởng hóa mọi thứ. Điều này cũng đúng với các giống gà nội địa. Gà satsumadori gốc có chân cao và thanh thoát, điều khiến chúng di chuyển rất nhanh. Khi trò chọi gà bị cấm ở Nhật Bản, những con gà nặng cân hơn được lai tạo với mục đích lấy thịt. Ngày nay, giống gà được coi như là “giống gà thịt thanh thoát”.

Nhà lai tạo người Nhật mà tôi có quan hệ (gia đình ông lai tạo giống gà satsumadori trên 90 năm) mong muốn rằng các nhà lai tạo châu Âu “hiểu rõ” về giống gà này.

Đấy là những thông tin về giống gà này cùng với nguồn gốc của chúng. Ở dưới là hình lấy từ một tạp chí tiếng Nhật cũ. Góc trên minh họa cách gắn cựa dao vào cựa thật của gà trước khi đem đá.


----------------------------------------------------