Gien sọc vằn ở gà cú

Gien sọc vằn ở gà cú
Mugumby Pickins & Jon Alden - http://www.diyseattle.com/chickens/barred-gene-use-in-chickens

Vằn cú là màu lông mà hầu hết những người chăn nuôi gà đều đã từng thấy qua. Barred Rock, Crele và nhiều giống gà khác đều có sọc vằn trên lông. Gien sọc vằn (barring gene) gây ra sự khiếm khuyết màu sắc trên lông. Nó tạo ra sọc vằn trắng trên nền lông sẫm. Gien này được sử dụng để tạo ra màu lông mới và tạo ra những giống gà có màu lông khác biệt tùy giới tính.

Việc dùng gien sọc vằn để tạo ra gà với hai màu khác biệt [tùy giới tính] giúp xác định đâu là trống đâu là mái ngay khi gà con mới nở. Điều này sẽ khiến việc phân loại gà đẻ và gà thịt dễ dàng hơn rất nhiều. Bạn có thể bắt đầu cho chúng ăn theo chương trình thích hợp ngay lập tức, giữ lại những con mà bạn cần và bán hết số còn lại.

Gien sọc vằn là gien liên kết giới tính trội mà nó bị ảnh hưởng bởi gien liên kết mọc lông. Gien sọc vằn có thể thấy ở cú vằn Cuckoo [đen trắng] và cú màu Crele. Khi gien sọc vằn đi đôi với một gien mọc lông chậm thì bạn sẽ có sọc vằn sắc nét (crisp) bằng không bạn sẽ có sọc vằn mờ (blurred).

Gien sọc vằn có thể dùng để tạo ra cả giống gà liên kết giới tính (sex-link) lẫn giống gà biệt giới (autosexing). “Black sex-link” có thể được tạo ra bằng cách cản trống màu với mái cú vằn (Cuckoo), bầy con có thể được phân biệt giới tính từ khi mới nở bởi gà trống sẽ có màu trắng trên lông trong khi toàn bộ gà mái màu ô tuyền. Tất cả các giống gà biệt giới đều sử dụng gien sọc vằn vào mục đích này. Một vài giống gà áp dụng dụng gien sọc vằn là dạng liên kết giới tính phổ biến chẳng hạn như “black sex-link” tức lấy mái cú vằn cản với trống màu đơn sắc. Những giống gà thường áp dụng cách ghép cặp này là trống Rhode Island Red hay New Hampshire cản với mái cú vằn Barred Plymouth Rock. Điều này khiến cho toàn bộ gà con đều có chung một màu, tuy nhiên gà trống có đốm trắng trên đầu lúc mới nở.

Sự khác nhau giữa liên kết giới tính với biệt giới ở chỗ biệt giới là giống gà thuần. Liên kết giới tính xuất phát từ bầy pha giữa hai giống gà khác nhau. Cambar là giống gà biệt giới đầu tiên được lai tạo. Không có nhiều giống gà biệt giới vì một số nguyên nhân. Ở Mỹ thậm chí còn ít hơn. Jaerhon thỉnh thoảng còn xuất hiện nhưng Legbar thì không hề phổ biến chút nào. Hầu hết những gì tồn tại ở Mỹ đều là phân biệt giới tính.

Cambar được phát triển từ trống Gold Campine và mái cú vằn Barred Rock. Nhiều giống gà biệt giới được đặt tên bằng cách pha trộn tên của hai giống gà gốc. Gà biệt giới không phải gà pha. Chúng lai thuần (breed true) khi được cản với nhau, khác với pha, vốn tạo ra đủ loại kết quả di truyền. Biệt giới là một giống gà thực sự mà bầy con sẽ giống hệt như cha mẹ chúng.

Sọc vằn cũng là gien tuyệt vời để tạo ra màu lông mới ở gà. Như chúng ta đã biết, gien sọc màu (crele gene) có quan hệ gần với gien sọc vằn. Biến thể cú màu Crele tồn tại ở rất nhiều giống gà khác nhau. Người ta có thể dùng gien sọc vằn để tạo ra màu cú ở những giống gà vốn không có màu cú vằn hay cú màu.

Cú màu xuất hiện khi bạn lấy màu điều (Black Breasted Red) hay nâu viền (Partridge) và bổ sung gien sọc vằn vào đó, màu phổ biến nhất ở Mỹ là “điều cú” (Black Breasted Red Crele). Cách làm như sau, bạn lấy trống cú vằn Barred Plymouth Rock và pha với mái điều hay mái nâu viền.

Đây là thông tin tuyệt vời nhưng nó hoạt động như thế nào? Mái cú chỉ mang một phiên bản (copy) gien sọc vằn. Trống cú mang hai phiên bản gien này, vì vậy mái cú chỉ có thể là một màu. Trống cú có hai phiên bản nên nó có thể giống như mái hoặc nhiều màu hơn so với một phiên bản gien. Nếu điều này khó hiểu, hãy đọc tiếp.

Trống cú vằn mang một phiên bản gien sọc vằn khi cản với mái cú vằn sẽ cho ra [bầy con với] khoảng 50% trống cú. Một nửa trong số này chỉ mang một phiên bản gien sọc vằn. Nửa còn lại có đủ hai phiên bản gien sọc vằn. Số còn lại là 25% mái cú và 25% mái thường.

Lấy trống cú với một phiên bản gien sọc vằn cản với mái đơn sắc bình thường sẽ tạo ra 25% trống cú với một phiên bản gien sọc vằn và 25% mái cú. 50% số gà còn lại sẽ có màu bình thường.

Bây giờ dùng trống cú mang hai phiên bản gien sọc vằn. Nếu bạn lấy trống này cản với mái cú vằn thì bạn sẽ thu được 50% trống cú với hai phiên bản gien sọc rằn. 50% còn lại sẽ là mái cú.

Cản trống cú mang hai phiên bản gien sọc vằn với mái đơn sắc bình thường thì bạn sẽ thu được 50% trống cú với một phiên bản gien sọc rằn. Nửa còn lại sẽ là mái cú. Việc cản trống cú với hai phiên bản gien sọc vằn sẽ cho ra nhiều nhiều màu cú nhất. Hãy sử dụng những con giống tốt nhất mà bạn kiếm được ở cả hai bên cha mẹ thì bạn sẽ thu được kết quả tốt nhất.

Sau cùng nhưng cũng không kém phần quan trọng, khi cản trống bình thường với mái cú sẽ thu được 50% trống cú với một phiên bản gien sọc vằn và nửa còn lại là mái bình thường.

Hãy ghi chú cẩn trọng và cản từ những con giống thuần tốt nhất mà bạn kiếm được để có kết quả tốt nhất. Ghi chú rất hiệu quả. Nếu bạn ghi chú cặn kẽ huyết thống dòng gà của mình, thì bạn có thể dự đoán được những gì mình sắp cản ra.

Trống cú mang hai phiên bản gien sọc vằn được ký hiệu (B/B). Trống cú mang một phiên bản gien sọc vằn ký hiệu là (B/b+). Mái cú vằn được ký hiệu là (B/-).

Nói hơi xa chủ đề ở đây nhưng nếu bạn dự định lai tạo gà cú thì hãy chọn con tốt nhất và bắt đầu từ đó. Gien sọc vằn rất hữu dụng trong việc tạo ra giống gà biệt giới cũng như màu mới. Ở Anh các nhà lai tạo đang tạo ra các màu mới. Ở Mỹ, đây không phải là thú vui hay trò thể thao như ở các nước khác trên thế giới.

Nói một cách đơn giản, bạn không cần phải là nhà di truyền học mới tạo ra được giống gà mới hay màu mới từ một giống sẵn có. Bạn chỉ cần hiểu biết một chút di truyền, và có khả năng tuyển chọn gà giống của mình một cách cẩn trọng. Việc loại bỏ những con không cần thiết cho dự án của bạn là rất quan trọng. Chỉ sử dụng những con tốt nhất và việc ghi chú đầy đủ sẽ giúp ích rất nhiều. Các nhà lai tạo ở Anh làm điều này rất thường xuyên.

Thật tuyệt vời khi thấy màu lông mới được tạo ra ở đây, nước Mỹ. Hãy thoát ra khỏi lối mòn và suy nghĩ về giống gà mới. Bạn có thể lai tạo giống gà biệt giới hay màu mới nhờ gien sọc vằn. Nó không quá khó và bạn còn có thể lấy tên mình để đặt cho giống gà mới nữa.


===========================================


*Phương pháp xác định giới tính gà bằng cách xem huyệt (Dr. Tommy Nakayama)

*Xác định giới tính gà con (Don Schrider)

*Sơ đồ lai tạo giống gà biệt giới Legbar: