Trước đây có người hỏi mình cách lai tạo gà ô chân trắng. Mình đoán rằng anh bạn này muốn cản “thần kê” đây bởi dân gian có câu “Gà ô chân trắng, mẹ mắng cũng mua” hay “Gà ô chân trắng mỏ ngà, Đá đâu thắng đó gọi là thần kê”. Màu lông & chân như thế này là hợp cách màu mạng bởi “kim sinh thủy”. Hồi đó mình chưa biết gì về di truyền của màu chân nên khuyên cứ cản gà ô chân trắng với nhau rồi hy vọng sẽ có bầy con như vậy chứ gì! Tào lao thiệt, khuyên như vậy khác gì thầy bói mù xem voi. Kết hợp “ô-chân trắng” này có lẽ hiếm, thường người ta chỉ kiếm được một con trống hoặc mái thôi và phải cản với con gà khác màu chân hay lông. Ô là màu thuần, rất dễ cản, cứ cản ô với ô là sẽ thu được 100% gà ô. Bằng không thì có thể cản ô với xám tro thì sẽ thu được 50% ô. Nếu không có con ô nào thì cản xám với xám cũng thu được 25% ô. Bàn ngoài lề một chút, màu xám tro không phải là màu thuần mà là sự kết hợp giữa ô và tóe (splash). Nhiều người không nhận biết “tóe” là một màu riêng biệt mà gọi đổ đồng là xám hoặc “xám bùn” vì có lẫn sắc đen lốm đốm. Đây là nguyên nhân khiến một số người cảm thấy khó khăn trong việc cản gà xám. Trong một clip nói về màu mạng, có sư kê nói rằng anh đổ hai mùa mới ra được một con xám chuối (thân xám-bờm chuối) vì màu này khó đổ lắm. Việc này không rõ thực hư ra sao nhưng nếu lấy con gà tóe cản với con gà chuối (thân ô - bờm chuối) thì hy vọng bạn sẽ thu được một số xám chuối. Tha hồ mà đá theo sở thích. Bây giờ chúng ta sẽ xét đến di truyền của màu chân theo bảng dưới đây: *Có bốn loại màu chân cơ bản: 1- trắng (white), 2- vàng (yellow), 3- xanh lục (green) hay xanh liễu (willow) và 4- xanh dương (blue) hay chì (slate) (có người còn gọi là đen hay cẩm thạch). Chân xanh dương hay chân chì về mặt di truyền là một, bởi vậy chúng ta thường thấy chân chì luôn ửng màu xanh ở một cấp độ nhất định. Từ nay bạn sẽ trở thành gã rắc rối bởi cái câu “gà chân xanh” bỗng dưng trở nên kém rõ ràng! *Màu chân được quy định bởi hai tính trạng bao gồm: màu của lớp hạ bì (tức da trong) và màu của lớp biểu bì (tức da ngoài). Khi làm gà (tuốt chân) bạn sẽ phân biệt được các lớp này: *Hạ bì: gien Id không tạo màu đen, là gien trội. Gien id+ tạo ra màu đen, là gien lặn. Biểu bì: gien W+ tạo ra màu trắng, là gien trội. Gien w tạo ra màu vàng, là gien lặn. Chân xanh lục bao gồm toàn gien lặn, bởi vậy một khi xuất hiện thì nó là màu thuần. Công nhận các bà nội trợ giỏi ghê, khi làm gà để cúng các bà luôn chọn gà chân trắng hoặc chân vàng, như vậy sau khi tuốt bỏ lớp da ngoài (biểu bì) thì cẳng chân sẽ trắng trẻo (hạ bì), và như vậy mới đẹp mắt, “hợp cách“ gà cúng. *Ở trên không xét đến các khả năng dị hợp cho khỏi rối, các bạn có thể tự suy luận ra. Chẳng hạn Id/id+,W+/w vẫn có chân trắng. *Gien hạ bì id+ là gien liên kết giới tính (sex-linked Z). Trống cha chuyển giao gien này cho các con của nó. Trong khi mái mẹ chỉ chuyển giao gien này cho trống con của nó. *Thức ăn và nhất là màu lông ảnh hưởng mạnh đến màu chân bởi vậy nên chúng ta mới thấy đủ kiểu màu chân khác nhau trên thực tế. Đại loại như con gà khét, bản thân nó bị khiếm khuyết hắc tố rồi (thể hiện ra màu khét) nên với kiểu gien chân xanh dương/chì sẽ có kiểu hình chân xanh dương. Nhưng với gà ô thì kiểu hình sẽ là chân chì đen thui. Còn vô số ảnh hưởng khác nữa, vấn đề này rất nhức đầu, vì không hiểu tường tận nên chẳng dám bàn sâu. Các bạn có thể tham khảo ở đây: http://chickengenetics.edelras.nl/ Bây giờ trở lại vấn đề làm sao để cản thần kê ô-chân trắng. Màu lông đã nói ở trên. Nếu có sẵn một con chân trắng rồi thì bạn có thể cản với bất kỳ màu chân nào khác đều thu được một tỷ lệ chân trắng nhất định. Nếu không có gà chân trắng thì bạn nên cản chân vàng với chân xanh dương (chân chì) thì cũng thu được một ít chân trắng! (theo mình tính thì ít nhất là 25%). Đừng cản chân xanh lục với chân xanh dương (chân chì) hoặc chân xanh lục với chân vàng bởi bạn sẽ không thu được con chân trắng nào. Chúc các bạn thành công! ≠=============================== Một số hình ảnh về màu chân sưu tầm trên mạng. Chân xanh dương (cẩm thạch) (ở trên) và chân chì (ở dưới) về mặt di truyền là một id+/id+, W+/*: Vì id+ liên kết với Z nên kiểu hình này id+/id+ chỉ xuất hiện khi đồng hợp ZZ, tức chỉ thấy ở gà trống! Chân xanh lục id+/id+,w/w: tương tự kiểu hình này chỉ xuất hiện ở gà trống, chân gà mái cùng bầy sẽ vàng hay trắng! Chân vàng Id/*,w/w: Chân trắng Id/*,W+/*:
