Bức tranh “Độ gà của đại tá Mordaunt”

Bức tranh “Độ gà của đại tá Mordaunt”
http://en.wikipedia.org/wiki/Colonel_Mordaunt's_Cock_Match

Bức tranh “Độ gà của đại tá Mordaunt” (Colonel Mordaunt's Cock Match, đôi khi còn được gọi là Colonel Mordaunt's Cock Fight), được vẽ bởi Johann Zoffany. Bức tranh phản ánh đời sống thuộc địa Anh tại vương triều Ấn Độ Asaf-Ud-Dowlah. Nó được hoàn thành vào tháng 2 năm 1788, bốn năm sau khi sự kiện này xảy ra. Lần phục chế gần đây làm hé lộ màu sắc gốc và sự sống động ở trung tâm bức tranh.



Lịch sử
Johann Zoffany vốn gốc Đức, người trở thành một họa sĩ vẽ tranh chân dung thành công ở London. Một trong số những chủ đề chính của ông là hoàng gia. Hoàng hậu Charlotte gửi Zoffany đến Florence nơi ông thỏa thuận vẽ bức “The Tribuna of the Uffizi” (Phòng trưng bày của bảo tàng nghệ thuật Uffizi). Giá thỏa thuận rất cao và ông được trả đến £300 một năm. Zoffany ở đó 7 năm. Khi trở về, ông mang cho hoàng hậu Charlotte bức “The Tribuna of the Uffizi” mà nó minh họa một số người Anh sinh sống ở Florence. Bức họa được đón nhận một cách lạnh nhạt bởi vì nó đưa vào những người vốn không thích hợp hay không được mong đợi. Trái lại với lời khuyên, Zoffany đưa vào những nhân vật như Sir Horace Mann, nam tước thứ nhất, lãnh sự Anh ở Frorence, và họa sĩ Thomas Patch. Patch bị trục xuất khỏi Rome vì hành vi đồng tính; vào thời đó đồng tính là phạm pháp theo quan điểm của cả chính quyền lẫn giáo hội. Một nhân vật được coi là chấp nhận được là George Nassau Clavering-Cowper, bá tước Cowper thứ ba, người đứng ở bên trái thưởng thức bức “Niccolini-Cowper Madonna” – mà sau đó Zoffany bán cho ông (Zoffany sở hữu bức tranh này của họa sĩ Rafael).

Zoffany phải rời khỏi nước Anh bởi tất cả những chủ đề quen thuộc của ông không được tài trợ nữa. Ông không được hoàng gia đặt vẽ thêm lần nào. Ông từng hy vọng được ra khơi cùng thuyền trưởng Cook, nhưng ông chọn một cơ hội khác khi đến Lucknow. Chiến hữu của ông, Ozias Humphrey, vốn cũng là một họa sĩ vẽ tranh chân dung cho những nhân viên giàu có của Công ty Đông Ấn và các ông hoàng Ấn Độ. Ông từng kể cho Zoffany nghe về những cơ hội ở Lucknow.

Ở Lucknow, Zoffany gặp những nhân vật chủ chốt tại triều đình. Người đứng đầu trên danh nghĩa của vương triều Oudh là Asaf-Ud-Dowlah, dẫu toàn quyền Warren Hastings là đại diện nước Anh. Hastings nắm quyền điều hành Công ty Đông Ấn và chính là người đặt Zoffany vẽ độ gà này. Lúc đó, Hastings bị triệu tập về Anh để đối diện với cáo buộc biển thủ từ Edmund Burke vốn phải mất nhiều năm trời mới xong.

Phiên bản
Có ít nhất hai phiên bản của bức tranh chọi gà này. Cả hai đều do Zoffany vẽ gồm phiên bản Daylesford (ở trên) và phiên bản Ashwick. Cả hai rõ ràng có cùng cấu trúc nhưng phiên bản Daylesford có nhiều hậu cảnh và chi tiết hơn. Nhiều nhân vật khác nhau được đưa vào và họ được bố trí hơi khác một chút.


Phiên bản Ashwick – bản gốc bị thất lạc.

Phiên bản Daylesford được gửi về Anh sau khi hoàn thành. Có tin đồn rằng bức tranh bị thất lạc trên biển và Zoffany vẽ lại sau này nhưng điều đó được cho là không đúng. Tuy nhiên, có những nghiên cứu khác về cùng chủ đề. Khoảng năm 1790, một nghiên cứu quan trọng được xuất bản mà nó xác định được nhiều nhân vật trong bức tranh. Có một bức tranh khắc (engraving) bởi Richard Earlom vốn mô phỏng theo phiên bản Daylesford. Ít nổi tiếng hơn là một bức tranh từ triều đình Ấn mà nó dường như thể hiện cùng một chủ đề.


Một bức tranh màu nước được cho là cũng vẽ độ gà này được hoàn thành vào khoảng 1830.

Các nhân vật trong tranh
Cả hai phiên bản của Zoffany đều thể hiện tiểu vương Asaf-Ud-Dowlah ở vị trí trung tâm. Người này có uy tín rất thấp, nhưng là người trị vì vương triều. Bạn bè thân tín của ông bao gồm đại tá John Mordaunt và Claude Martin. Mordaunt là con hoang và gần như vô học của bá tước Peterborough. Ông được phân bổ dưới quyền Warren Hastings và qua ông này, ông được chỉ định đứng đầu bộ phận bảo vệ. Tuy nhiên, vai trò thực sự của ông là tổ chức giải trí. Mordaunt và nhân viên dưới quyền được coi là có cùng sở thích giải trí bình dân. Thậm chí vào cả thời đó, trò chọi gà vẫn không được trọng vọng trong xã hội Anh. Mordaunt sắp xếp để đưa gà chọi Anh đến Ấn Độ, nơi ông dùng chúng để cáp với gà địa phương.

Claude Martin là một tay người Pháp, kẻ đi theo người Anh. Thông minh và khéo léo, Martin xuất hiện ở bên phải ngồi trên một tấm phản. Bạn bè cùng thời của Martin xuất hiện trên cả hai phiên bản tranh bao gồm cả người Pháp Antoine Polier. Polier làm giàu ở Lucknow rồi sau đó mang về Pháp. Chẳng may ông về ngay giữa cuộc Cách mạng Pháp và bị đâm chết ở Poitiers vì là dân quý tộc. Wombwell (ở bên phải) là ông chủ địa phương.

Zoffany cũng xuất hiện trong bức tranh, cũng như Ozias Humphrey, dẫu trong phiên bản Ashwick, Zoffany trông mê tín hơn và nhân vật Humphrey được cho là đại úy Humphrey. Cả hai phiên bản đều có cảnh một cậu bé người Hồi bị một lão người Hindu rờ rẫm. Những khán giả xung quanh dường như phải kìm nén sự tức giận. Một chi tiết khác là biểu hiện giới tính của Asaf-Ud-Dowlah. Chi tiết này càng hiện rõ khi bức tranh được phục chế. Một số người cho rằng đây là trò đùa của Warren Hastings khi thể hiện vị tiểu vương Awadh theo cách này. Sự đồng tính của ông ta được ghi nhận rất cụ thể. Bạn tình của ông, Hassan Raza Khan, là nhân vật mặc bộ đồ màu đỏ, người đứng ở trung tâm bức tranh. Nghe nói ông có cả trăm thê thiếp bị bỏ bê và ông chết mà không có con nối dõi.

Claude Martin, trong một bức thư gửi cho Ozias Humphrey, nêu lên một quan sát thú vị về vai trò của đại tá Mordaunt:

“Đại tá Mordaunt hiện tại đang là tể tướng (vizier) của triều đình, săn bắn, chọi gà và làm mọi thứ có thể để vị tiểu vương hài lòng với mong ước được ông cho nhiều tiền… mặc dù tiểu vương có tâm địa tăm tối và nham hiểm, nhưng tôi e rằng ông chẳng thành công, bởi tể tướng chẳng hề có có ý định trả khoản nợ của mình. Đối với người châu Âu, theo những gì mà tôi biết về tính cách của ông, tôi nghĩ nếu có ai nhìn thấu tâm can và thấy được tâm địa tăm tối và nham hiểm của ông và nếu bạn biết những gì làm nên triều đình của ông thì rồi bạn sẽ hiểu về chính bản thân ông. Một người yêu thích voi và chọi gà sẽ vui chơi be bét nếu ông ta chẳng biết sợ ai”.


==================================


Ghi chú
Các nhà nghiên cứu chỉ tập trung vào khía cạnh lịch sử và xã hội của trò chọi gà mà không quan tâm đến bản thân con gà chọi. Theo quan điểm của chúng tôi thì cả hai con dường như đều là gà chọi Anh chứ không phải gà chọi Anh đá với gà bản địa Ấn Độ (Asil). Con ở bên phải có đeo cựa sắt. Thú vị ở chỗ, những con gà dân bản xứ ôm có hình lông Asil thể hiện qua cái cổ cong cong.