Lai tạo cá vàng

Lai tạo cá vàng
Tác giả Bill Ramsden – nguồn www.bristol-aquarists.org.uk


Cặp cá vàng shubunkin Anh: bên trái là cá cái, bên phải là cá đực.

Bài viết dưới đây mô tả phương pháp lai tạo mà tôi đã áp dụng trong nhiều năm trời và luôn thành công. Những nhà lai tạo khác có thể dùng cách khác và cũng thành công – tất nhiên, không có cách nào gọi là khó hay dễ cả.

Mùa hè – chuẩn bị cho mùa xuân


Cá vàng shubunkin Anh đẻ trứng lên nhùi dẻ.

Bạn phải chuẩn bị cho việc lai tạo từ tháng 7, tháng 8 hàng năm trước khi vào mùa cá đẻ. Bạn phải cân nhắc xem mình muốn lai tạo dòng cá nào, tôi khuyên những người mới học ép cá nên chọn dòng cá vàng đuôi đơn. Tôi đã từng lai tạo và nuôi nhiều dòng cá khác nhau, vì vậy tôi khuyên bạn chỉ nên chọn một hay hai dòng cá mà thôi và hãy tập trung vào chúng.

Tháng 7 và tháng 8 là thời điểm để mua cá vì đấy là lúc các nhà lai tạo bán cá ra thị trường. Bạn có thể mua trên 6 con cá non với giá phải chăng và nuôi chúng cho đến lớn. Việc này cũng giúp bạn lựa được cá đực và các cái trong cùng một dòng. Tôi đề nghị số lượng cá tối thiểu mà bạn cần duy trì cho một dòng cá là hai cái và ba đực bởi vì bạn có thể bị mất một hai con (vì nhiều lý do, chẳng hạn như mùa đông kéo dài hay khi nhiệt độ tăng sau mùa đông, cá rất dễ mắc bệnh vì suy giảm hệ miễn dịch). Có rất ít cơ hội để bạn kiếm cá thay thế vào các tháng 2 và 3.

Trải qua mùa đông
Bước kế tiếp là nuôi thúc cá giống để chúng mạnh khỏe và đủ sức chống chọi qua mùa đông, và rồi vẫn đủ mạnh khỏe để sinh sản vào đầu mùa xuân.


Trứng dính trên bùi nhùi và hai con cá bột mới nở.

Nếu bạn nuôi cá ngoài trời hay trong phòng nuôi cá, bạn sẽ thấy cá bơi chậm và ăn ít đi vào cuối tháng 10 và tháng 11. Đấy là thời điểm để “tẩy trùng” cho cá và tách cá đực, cá cái ra riêng.

Tôi “tẩy trùng” bằng Terramycin, 80 giọt formol và 6 giọt sun-phát đồng hòa trong 20 lít nước ở nhiệt độ thích hợp và không quên sục khí. Sau khi ngâm trong dung dịch này khoảng 20 phút, cá được chuyển sang hồ nước sạch đã chuẩn bị sẵn. Đồng thời, bạn nên tẩy rửa hồ bằng dung dịch tẩy hiệu Milton, nhưng nhớ rửa sạch hết chất tẩy sau khi dùng (lưu ý: không cần tẩy khi bạn chắc chắn hồ không có mầm bệnh hay bạn đã nuôi cá mạnh khỏe trong cả năm trời).

Trong từ hai đến hai tháng rưỡi, cá của bạn hầu như không ăn uống: có lẽ chỉ ăn một ít thức ăn tươi sống (bo bo) nếu thời tiết thuận lợi, nhưng không hề ăn thức ăn viên. Nếu không có nhiều thức ăn tươi sống, bạn có thể thay bằng thức ăn đông lạnh giàu đạm như phi-lê. Vào lúc này, hãy quan sát cá: nếu chúng không chịu lạnh nổi hay mùa đông kéo dài, bạn có thể sưởi cho chúng; hãy tăng nhiệt độ một cách từ từ và không làm gì quá mức cần thiết.

Mùa xuân – mùa sinh sản


Cá bột mới nở.

Nếu bạn quyết định lai tạo cá vào đầu tháng 4, thì nên bắt đầu từ 6 tuần trước đó bằng cách gia tăng vài độ. Tiếp tục tăng nhiệt độ mỗi ngày cho đến 18 độ C. Vào lúc này, cá bắt đầu kiếm ăn: hãy cho chúng ăn một ít thức ăn tươi và thức ăn giàu đạm, tăng lượng thức ăn khi nhiệt độ tăng. Nhớ sục khí mạnh và loại bỏ thức ăn thừa.

Hồ ép thích hợp nên có kích thước từ 90 cm đến 1m2 và nên chuẩn bị sẵn 1 tuần trước khi thả cá. Nếu có thể, hãy để hồ trống trong vài tuần để mầm bệnh tự triệt tiêu, bằng không thì có thể rửa sạch bằng chất tẩy rửa, dung dịch Dettol hay Milton. Rửa sạch hết chất tẩy sau khi tẩy xong – rửa hồ cho đến khi hết mùi thuốc tẩy. Sau đó châm nước hồ cao 15 cm và bố trí đầu sục khí mới. Đồng thời, hãy chuẩn bị giá thể để cá đẻ: một búi sợi nhựa, bùi nhùi lau nhà, cây thủy sinh tươi hay nhựa.

Lựa cá


Cá bột ở 12 ngày tuổi (trái) và 26 ngày tuổi (phải).

Bây giờ là thời điểm quan trọng để lựa cá và thả vào hồ ép. Với cá cái: chọn những con bụng to và phùng ra hai bên. Nhấn nhẹ vào vùng gần hậu môn thấy rất mềm.

Lưu ý: để phân biệt giới tính cá vàng được chính xác, cần theo dõi các thay đổi bên ngoài khi bắt đầu mùa sinh sản.
- Cá đực xuất hiện những nốt sần màu trắng trên nắp mang và mép của vây ngực.
- Cá cái có thân hình mập mạp hơn, tròn như quả trứng và huyệt nở to hơn (nằm phía trước vây hậu môn) so với cá đực.

Với cá đực, tốt nhất nên ép hai con đực với một con cái bởi vì như vậy thì tỷ lệ thụ tinh sẽ cao hơn. Cá đực nên được lựa chọn dựa trên khả năng rượt đuổi và mức độ động dục dựa trên số lượng nốt sần trên nắp mang và rìa vây ngực. Tất cả đều được “tẩy trùng” sau khi mùa đông chấm dứt để đảm bảo rằng chúng sẽ không truyền bệnh tật hay ký sinh cho bầy cá con.

Lai tạo


Cá bột ở 60 ngày tuổi.

Nước hồ ép nên có nhiệt độ tối thiểu là 18 độ C. Thời điểm lý tưởng để thả cá vào hồ là lúc chập tối và tăng nhiệt độ từ từ lên đến 20 độ C. Đôi khi, cá bắt đầu rượt đuổi ngay trong đêm đầu tiên và sinh sản vào ngày hôm sau, nhưng thường thì chúng chỉ đẻ sau vài ngày. Cá có thể được kích thích bằng cách xả nước mạnh từ vòi lên chúng, tốt nhất nên thực hiện vào ban đêm.

Cá thường đẻ trứng vào sáng sớm và tiếp tục cho đến cuối ngày. Đừng vội tách chúng ra khi chúng ngừng rượt đuổi bởi vì chúng thường nghỉ một lúc rồi lại tiếp tục đẻ nữa. Hết sức lưu ý tránh để cá căn trứng – những con như vậy nên được bắt ra càng nhanh càng tốt.

Ấp trứng


Cá bột ở 4 tháng tuổi.

Khi cá đẻ xong, bắt cá sang hồ nước sạch có cùng nhiệt độ đã chuẩn bị sẵn; sau đó có thể giảm nhiệt độ dần dần. Vào ngày thứ hai, bạn sẽ thấy một số trứng trở nên trong suốt; đấy là những trứng đã thụ tinh và bạn cứ để nguyên như vậy. Trứng đã thụ tinh trong suốt và sau hai ngày bạn sẽ thấy cặp mắt màu đen với một đường cong màu đen, đấy chính là thân cá.

Trứng rất khó quan sát nhưng đừng lo lắng. Nếu bạn chỉ thấy vài quả thì hãy còn rất nhiều quả sẽ nở ra cá bột. Ở nhiệt độ 20 độ C, trứng sẽ nở sau khoảng 4 ngày. Rất nhiều cá bột nằm dưới đáy hồ, một số ép mình vào thành hồ và số khác treo mình trên giá thể. Cá bột tiêu thụ noãn hoàng trong hai ngày đầu. Sau đó chúng sẽ bơi lội tự do và bắt đầu tìm kiếm thức ăn.

Nuôi dưỡng cá con
Thức ăn tốt nhất dành cho cá bột mới nở là ấu trùng artemia. Chúng ta có thể ươm trứng artemia trong lọ 2 lít và 2 muỗng canh muối hột. Hòa tan muối và thêm vào hai muỗng trà trứng artemia. Giữ nhiệt độ 23-25 độ C và sục khí mạnh. Trứng sẽ nở sau 36-40 giờ. Kế đó, ngắt đầu sục khí và để yên khoảng 10 phút để cặn lắng xuống, ấu trùng artemia sẽ tụ xuống đáy lọ ươm và được hút ra bằng ống nhựa rồi lọc bằng lưới mịn.

Sau khi cá nở một tuần, cục bùi nhùi có thể được lấy ra bằng cách lật ngược lại và rũ nhẹ để đảm bảo không còn con cá bột nào dính trong đó.

Cần phải loại bỏ những con cá dị tật càng sớm càng tốt để lấy chỗ cho những con cá khỏe mạnh và khỏi tốn thức ăn cho những con cá không đạt chất lượng.

Tôi hy vọng rằng bài viết này có thể giúp ích cho công việc lai tạo của các bạn trong tương lai.


Cá vàng shubunkin một năm tuổi.

 

Bạn cứ đợi chừng 4-5 ngày là biết liền hà...