Chăm sóc và môi trường (Narragansett)

Chăm sóc và môi trường
Frank Shy (Narragansett) - Trích "Modern Breeding of Gamefowl" (1982)

Dẫu gà giống, hệ thống lai tạo và khả năng tuyển chọn của bạn có xuất sắc đến đâu chăng nữa, bạn sẽ chẳng làm nên trò trống gì trừ phi cơ sở vật chất của bạn đạt yêu cầu. Yếu kém về mặt này có thể hủy hoại toàn bộ chương trình lai tạo. Vì vậy, vài hàng tóm lược về chủ đề quan trọng này là hết sức cần thiết.

Đứng đầu danh sách về cơ sở vật chất là bãi chăn thả đủ rộng với thật nhiều cỏ xanh tương ứng với quy mô đàn gà. Theo kinh nghiệm của tôi, cỏ “tốt” là thức ăn quan trọng nhất trên đời cho sự phát triển của gà con. Nó giá trị hơn tất cả các loại thức ăn khác gộp lại. Trên thực tế, tôi biết nhiều trường hợp những loại thức ăn xịn nhất cũng không thể bù đắp nổi những khiếm khuyết vì thiếu cỏ tốt.

Xin nhấn mạnh từ cỏ “tốt”. Không phải cỏ nào cũng như nhau. Một số bổ dưỡng hơn số khác. Bổ dưỡng hơn rất nhiều. Một loại cỏ không mọc trên tất cả các loại đất hay ở mọi vùng khác nhau trong nước. Bởi vậy, tôi gợi ý các bạn nên liên hệ với các trường đại học hoặc các cơ quan nông nghiệp ở bang nhà, cho họ biết vấn đề của bạn, và nhờ họ giới thiệu những loại cỏ giàu dinh dưỡng ở địa phương của bạn. Họ có lẽ sẽ cần mẫu đất ở chỗ bạn để phân tích thành phần hóa học, và giới thiệu những loại phân bón nhất định .v.v. Cố gắng làm theo những lời khuyên của họ. Đừng ngại liên hệ. Bạn đã trả phí dịch vụ thông qua tiền đóng thuế của mình vậy hãy tận dụng họ một cách phù hợp. Ngoài ra, rồi bạn sẽ thấy những nơi này rất nhiệt tình cộng tác.

Còn đây là một vấn đề khác. Chất lượng đất của bạn ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cỏ mà bạn trồng. Nhiều khả năng, bãi chăn thả của bạn quá lớn nên bạn thấy không thực tế hoặc quá tốn kém nếu bón phân một cách toàn diện.

Điều này đặc biệt đúng với việc sử dụng phân ủ (compost) như là một phần thuộc chương trình chăm bón của bạn. Theo đó, bạn dành một khoảnh đất riêng, thậm chí chỉ độ năm chục feet vuông [~4.6 m2], và ủ phân. Cố gắng đắp thành đống lớn bằng cỏ vụn và khi khô đi, nó sẽ tạo thành một lớp phủ dày. Tôi chuộng phân ủ và phân bò hơn bất kỳ loại phân hóa học thương mại nào. Cũng bổ sung thêm phân gà lấy từ trại. Rồi theo dõi chất lượng cỏ trong khoảnh đất 50-feet vuông của bạn, và phản ứng của gà trên đó. Dĩ nhiên khoảnh đất càng rộng càng tốt. Đàn gà sẽ xử hết từng ngọn cỏ trong đó trước khi đụng đến cỏ ở nơi khác.

Tôi có một ví dụ thú vị về điều này ngay tại trại nhà. Chúng tôi có một số bụi lý chua (currant) 75 tuổi mà gia đình vẫn đang trồng. Mỗi năm chúng đều được bón thật nhiều phân gà, phân ủ, phân bò .v.v. bằng cách chôn xung quanh gốc. Lẽ tự nhiên, đám cỏ gần đó cũng mọc dễ đến 60 năm rồi.

Mỗi ngày, khi con chó của tôi được thả khỏi cũi, nó liền phi thẳng ra bụi lý chua và nhấm nháp ít cỏ ở đấy. Không thèm đụng đến dù chỉ một ngọn cỏ ở nơi khác. Chẳng may, con người chúng ta không rành về chất đất và dinh dưỡng bằng các loài chim và thú.

Cũng liên quan đến thức ăn, đây là gợi ý mà bạn có thể thấy hữu ích. Hãy cho thật nhiều yến mạch ngâm chua vào hạt trộn của bạn kể từ 8 tuần tuổi trở đi. Tỷ lệ yến mạch chua thay đổi tùy theo nhiệt độ từ 40% trong mùa nóng xuống còn 10% trong mùa băng giá. Lấy một cặp thùng đựng rác bằng nhựa. Ý tưởng dùng hai thùng gối đầu tức ngâm yến mạch và để chua một thùng trong khi thùng kia được lấy cho ăn. Đổ một lượng vừa đủ yến mạch loại dành cho ngựa đua vào mỗi thùng để ngâm trong ba hay bốn ngày. Châm nước và giữ cho ngập. Thỉnh thoảng dùng que quậy đều. Để nơi râm mát. Trộn yến mạch chua với hạt trộn khô của bạn bằng bay làm vườn trước khi cho ăn, và dùng bay để tính toán lượng thức ăn cho mỗi con. Nhớ đừng để thức ăn dây vào tay và quần áo kẻo bà xã sẽ không cho bạn vô nhà. Rất nặng mùi. Nhưng loại yến mạch chua này là thứ tốt thứ nhì sau cỏ tươi.

Một việc nữa mà tôi thấy có ích là tẩy giun cho cả đàn gà mỗi tháng một lần, quanh năm. Hòa một ít thuốc tẩy vào nước uống trong vòng 48 giờ. Sau đó hòa một ít mật đường (molasses) hiệu Black Strap vào nước uống trong 48 giờ tiếp theo. Nó là thứ nước tăng lực tuyệt vời và nhuận tràng. Lại rẻ tiền nữa. Đừng hòa quá đặc kẻo gà sẽ không chịu uống.

Vâng, sách này lẽ ra chỉ bàn về vấn đề lai tạo, chứ không về chăm sóc và cho ăn, nhưng tôi xin bổ sung một số gợi ý ở đây bởi phương pháp lai tạo dù tốt nhất cũng trở nên vô dụng nếu không quan tâm đến môi trường, dinh dưỡng và cách chăm sóc phù hợp.