Nguyên nhân gà trụi lông khi nuôi bầy

Nguyên nhân gà trụi lông khi nuôi bầy
Melissa Caughey - www.grit.com



Hiện tượng mất và trụi lông xảy ra trong mọi bầy gà với mức độ nhiều ít khác nhau. Một ngày, bạn bỗng nhận ra một số gà của mình bị trụi lông. Hiện tượng trụi lông khiến bạn phải bỏ chút thời gian để tìm hiểu. Có nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số dễ nhận biết, trong khi số khác cần điều tra sâu hơn để nắm được nguyên nhân thực sự.

Trụi lông có thể xảy ra trên bất kỳ vùng cơ thể nào của gà. Tuy nhiên, đôi khi vùng lông bị trụi cung cấp cho bạn một số bằng chứng. Đôi khi trụi lông xảy ra trong quá trình thay lông thông thường. Hiện tượng thay lông có thể mất vài tháng để hoàn tất và thường xảy ra trong bầy gà độ một năm tuổi. Nó có thể được kích hoạt bởi sự căng thẳng. Vào giai đoạn thay lông hàng năm, thường rơi vào mùa thu, gà rụng lông một cách có hệ thống, bắt đầu từ đầu rồi lan xuống đến cổ, ngực, lưng, cánh và sau cùng là hai bên hông và đuôi. Một số con rụng lông nhiều hơn những con khác và mức độ thay lông của chúng thay đổi tùy năm. Những con gà ác (silkie) của chúng tôi hiếm khi thể hiện dấu hiệu thay lông ngoài một vài cọng rơi rải rác trong chuồng hay ngoài sân. Mặt khác, một trong số gà của chúng tôi, con Oyster Cracker, dường như rụng toàn bộ lông sau một đêm – khiến nó trông trơ trụi và xơ xác trong nhiều tháng.

Vùng trụi lông và nguyên nhân

Đầu – bị gà khác mổ, gà lớn bắt nạt, thay lông, rận.

Ngực – mái đang ấp, thay lông.

Đít – có thể lòi thịt đỏ – thay lông, viêm hậu môn, mạt, rận, tự mổ lông hay bị gà khác mổ.

Vùng xung quanh hậu môn – giun, mạt, rận, tắc trứng (egg bound), tự mổ lông hay bị gà khác mổ.

Vùng trụi lông ngẫu nhiên – tự mổ lông hay bị gà khác mổ, mạt, rận, gà lớn bắt nạt.

Vùng lưng gần cổ hay cánh – mái tổn thương vì bị gà trống đạp hay bị đạp quá mức.

Nguyên nhân khiến gà mổ lông

Thiếu protein – Lông và trứng rất giàu protein. Gà trưởng thành cần khẩu phần từ 15-17% protein tùy dòng mà bạn nuôi. Nên cho chúng ăn cám gà đẻ ở độ 20 tuần tuổi. Đôi khi, vì chúng ta nuôi gà bằng đồ ăn thừa, trái cây và rau củ, nên chúng có thể thiếu protein. Do đó, chúng phải kiếm từ nguồn khác để bù vào, thậm chí kể cả việc ăn lông.

Buồn chán – Gà có thể trở nên buồn chán, đặc biệt vào mùa đông. Điều quan trọng là cung cấp đủ không gian cho mỗi con. Trong điều kiện nuôi nhốt, mỗi con gà bình thường cần không gian khoảng 30x30 cm. Gà tre cần ít không gian hơn. Điều quan trọng là cho chúng thứ gì đó để tiêu khiển nhằm giúp chúng hạnh phúc trong giai đoạn này khi điều kiện bên ngoài không thuận lợi.

Mạt/bọ chét – Đôi khi trụi lông là dấu hiệu của mạt (mite). Mạt trốn rất tài. Chúng ẩn trong các khe, kẽ nứt trong chuồng rồi bò ra hại gà trong bóng tối. Chúng hút máu gà và trở về chỗ nấp khi trời sáng. Không lạ gì khi người nuôi chỉ phát hiện thấy chúng khi kiểm tra gà vào ban đêm bằng đèn pin. Mạt đào hầm dưới da, không chỉ khiến gà khó chịu mà còn ngứa và đau đớn một thời gian. Điều này khiến gà tự mổ vào vùng da nhạy cảm.

Rận – Giống như mạt, rận cũng gây ra nhiều khó chịu, chúng thích tụ hợp ở chân lông, sát với da. Chúng có thể gây ra ngứa ngáy và bỏng rát. Rận thích tụ tập ở vùng xung quanh hậu môn, dưới cánh và trên đầu. Chúng không rời vật chủ. Nhưng chúng phát triển nhanh chóng khiến gà không còn cách đề kháng nào khác ngoài việc mổ lông.

Mái bắt nạt/thứ tự bầy đàn – Vâng, thậm chí trong thế giới gà qué cũng có những kẻ bắt nạt (bully). Mái Dottie Speckles của chúng tôi là một con như vậy. Mặc dù chúng tôi làm đủ mọi cách, nó vẫn bắt nạt Tilly. Dưới ánh trăng, nó khoái trá vặt lông Tilly trong khi cô nàng đang say ngủ. Thấy tội nghiệp cho sự khốn khổ của Tilly, chúng tôi bắt Dottie Speckles ra chỗ khác. Trong thời gian đó, Dottie Speckles đã truyền thói quen xấu của nó cho một số gà khác trong bầy. Việc bắt Dottie Speckles ra riêng sẽ giúp các cô nàng quên việc cắn mổ lẫn nhau và còn gì tốt hơn bằng việc giữ gìn không khí hoà thuận chung. Tôi phải mất nhiều tháng trời mới phát hiện ra điều gì đang xảy ra cho Tilly.

Bản năng mổ của gà – Gà luôn mổ bất cứ thứ gì đập vào mắt chúng trước tiên. Chúng mổ những gì lấp lánh, chẳng hạn như cúc áo, bông tai và móng tay sơn màu. Chúng mổ côn trùng, ốc sên và những con ruồi nhỏ đang bay. Sự tò mò của chúng được thể hiện thông qua việc mổ. Có vài thứ mà bạn phải nhớ. Gà chuộng màu đỏ. Gà hay mổ thứ gì màu đỏ kể cả máu. Chiếu theo bản năng thì gà là loài ăn thịt.

Rỉ hậu môn (vent gleet) – Còn gọi là bệnh nhiễm khuẩn đường ruột. Nó có thể làm trụi lông ở vùng xung quanh hậu môn và lưng của gà. Nó thường thấy ở gà mái.

Giun – Nếu bầy gà bị nhiễm giun nghiêm trọng thì giun sẽ gây khó chịu vùng hậu môn. Do đó, gà của bạn sẽ mổ vào hậu môn để khỏi ngứa và có lẽ mổ cả vào hậu môn của gà bị nhiễm giun khác, nhất là khi chúng thấy giun lòi ra. Tìm hiểu về các loại giun và cách điều trị ở đây. Bác sĩ thú y có thể kiểm tra dấu hiệu nhiễm giun trong phân gà.

Tại sao lông không mọc trở lại?

Chân lông sót trong da – Lông bắt đầu nhú ra khỏi da là dạng lông ống (pin). Chúng là ống nhọn chứa toàn protein. Khi mọc dài hơn, chúng bung ra thành lông. Chính giữa cọng lông là quản (quill) nơi có chứa mạch máu. Do đó, đôi khi lông gãy gây ra chảy máu. Cũng vậy, khi bị gãy hay bị mổ, chân lông vẫn còn sót trong da. Bằng mắt thường chúng ta không thấy chân lông mà chỉ thấy lỗ. Tuy nhiên, vì chân lông vẫn nằm trong da nên cơ thể tin rằng lông vẫn còn đó. Nó vẫn vậy cho đến kỳ thay lông, bạn sẽ thấy cọng lông mới mọc ra từ lỗ trống.

Mổ đi mổ lại – Khi những cọng lông mới mọc ra, chúng lại bị mổ tiếp. Lông ống đặc biệt hấp dẫn. Cũng vậy, màu đỏ của da trụi, đặc biệt ở chân lông kích thích gà mổ. Đôi khi, gà ở vị trí thấp trong bầy thường bị mổ.

Giúp lông mọc lại

Viên protein/thuốc bổ trợ và điều trị trong tầm giám sát. Điều trị quá nhiều có thể dẫn đến vấn đề sức khỏe chẳng hạn gan nhiễm mỡ. Trùn đất và hạt hướng dương là các thức ăn tốt. Cũng có những loại thuốc bổ mà bạn có thể tạm thời cho gà ăn chẳng hạn như Poultry Conditioner và Calf Manna.

Bố trí chỗ tắm cát/sân dạo – Tắm cát là cách làm vệ sinh tự nhiên giúp gà loại bỏ rận và ghẻ. Điều quan trọng là gà cần một chỗ ngoài sân để tắm cát mà nó phải khô ráo.

Viên gà đẻ - Nhớ cho gà trưởng thành ăn viên gà đẻ (layer pellet). Thậm chí gà chăn thả hoàn toàn cũng phải cho ăn viên gà đẻ nếu cần. Chế độ dinh dưỡng thích hợp sẽ giúp cơ thể vận hành tốt.

Vệ sinh – tẩy rửa chuồng/chạc/ổ đẻ – Đây có lẽ là nguyên nhân gây bệnh hàng đầu trong chăn nuôi gà. Tôi có nhấn mạnh bao nhiêu cũng không đủ về tầm quan trọng của việc giữ môi trường nuôi dưỡng sạch sẽ.

Blu-Kote/Vetericyn – Cả hai loại đều cần thiết cho bộ sơ cứu của bạn. Blue-Kote chỉ thích hợp với các vết thương kín (nó hơi sót). Nó khiến mọi thứ có màu xanh tím. Việc thay đổi màu sắc đôi khi đánh lạc hướng sự chú ý của gà. Nhớ đi găng khi bôi thuốc. Nó lem rất dữ. Vetericyn cực kỳ phù hợp cho các vết thương hở. Nó rất hiệu quả với vi khuẩn, virus và nấm, đồng thời giúp vết thương chóng lành.

Chuồng cách ly – Đôi khi những con trụi lông và bị mổ hoài cần được cách ly khỏi bầy cho đến khi phục hồi. Đừng trả về bầy cho đến khi lông mọc đủ hoàn toàn và trông bình thường. Đấy là lý do chúng ta cần bố trí chuồng cách ly trong trường hợp này.

Yên ngựa – Tấm đệm lưng gà (saddle) là cách đơn giản nhất để giữ gà mái trụi lưng trong bầy và giúp lông mọc lại. Nó rất tốt cho mái giống và mái bị đạp quá mức. Nhớ kiểm tra bên dưới tấm đệm xem có rận và mạt hay không. Nếu bạn không kiểm tra thì chúng có thể trốn ở đấy.

Chống buồn chán – Giữ cho gà nuôi nhốt luôn bận rộn. Đôi khi dùng cách đánh lạc hướng. Cố tạo cho chúng sân chơi, cho ăn rau củ tươi sống và bánh.

Gà trống – Một bầy phải có ít nhất 7 mái cho mỗi trống. Việc này giúp cho một con mái nhất định không bị đạp quá nhiều và bị trống để ý quá mức. Nếu bạn có nhiều gà trống, mỗi con cần có bầy mái riêng để con nào cũng vui vẻ.

Trong hầu hết trường hợp, gà trụi lông đều có nguyên nhân. Đôi khi nó rất dễ thấy, đôi khi mập mờ. Trên thực tế, như trường hợp của Dottie Speckles, phải mất nhiều tháng tôi mới phát hiện ra thủ phạm và tìm cách khắc phục, dẫu tôi luôn để ý đến bầy gà mỗi ngày. Gà mái đôi khi hành động khác khi chúng ta có mặt. Hãy luôn nhớ rằng, một khi chúng ta bắt đầu công tác bảo vệ thì đừng có do dự. Trường hợp tệ nhất là chờ đến mùa thay lông vào năm sau.


--------------------------------------------------------------------------------


Ghi chú (vnrd)

Đây là cách để gà khỏi mổ nhau. Vòng này có thể tự làm hay mua trên mạng. Nó ngăn gà ngậm khít miệng do đó không thể mổ lông chính mình hoặc con khác. Vòng được cài vào mũi đủ chặt để không rơi ra nhưng đừng quá chặt. Gà vẫn có thể ăn uống bình thường.





Còn đây là mắt kiếng đeo cho gà để chúng khỏi mổ nhau: