Tầm quan trọng của gà mái C.I. Bilbie (1982) – http://gamefowlfacts.blogspot.com Trong lịch sử lai tạo gà chọi, tầm quan trọng của gà mái, trong đa số trường hợp, thường bị coi nhẹ và thậm chí đôi khi bị bỏ qua. Theo quan điểm của tôi (bạn có thể không đồng ý) bất kỳ nhà lai tạo nào gia nhập vào thế giới cạnh tranh khốc liệt ngày nay mà bỏ qua tầm quan trọng của gà mái thì không chỉ gây thiệt hại cho bản thân, mà còn ảnh hưởng đến thành tích đấu trường cũng như chất lượng dòng gà. Qua các thời kỳ, từng có bao nhiêu người đem con gà chiến thắng oanh liệt ngoài trường đấu về để làm giống? Chiến kê mà họ kỳ vọng chỉ là “sản phẩm” và không nhất thiết là “nhà sản xuất” trong sân giống, do đó kỳ vọng của họ đành sụp đổ. Một chiến kê kiệt xuất đem lại sự phấn khích, mong ước và kỳ vọng vào việc sở hữu những con tương tự, đến nỗi người sở hữu chiến kê không nhận thấy một thực tế rằng cần phải có cả gà cha lẫn gà mẹ để “tạo ra” chiến kê hàng đỉnh này. Sẽ khôn ngoan nếu bạn tìm kiếm những con gà gốc chứ không phải bản thân chiến kê hàng đỉnh, tức “nhà sản xuất” chứ không phải “sản phẩm”. Bây giờ, khi hai bên gà cha mẹ đều là nhà sản xuất hay còn gọi là trống và mái đã kiểm chứng, những cá thể như vậy rất có giá trị. Chiến kê hàng đỉnh, tự nó, cũng có thể trở thành một trống giống đã kiểm chứng, và không ai nghi ngờ rằng điều này đúng trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, khả năng thất bại còn cao hơn. Một trống giống đã qua kiểm chứng luôn phổ biến trong thế giới điểu cầm hay thú vật, nhưng quan điểm như vậy chỉ như một mặt của đồng xu. Mặt khác, con mái duy trì dòng máu hay huyết thống của dòng và nhờ nó mà độ trội của bầy con mới bộc phát. Như người xưa thường nói “cần phải có cả hai và con trống xuất sắc nhất cũng chẳng là gì nếu không có con mái phù hợp cho việc duy trì độ trội của nó”. Ảnh hưởng di truyền diễn ra theo các hướng đối nghịch, chẳng hạn gà trống ảnh hưởng lên mái con và gà mái ảnh hưởng lên trống con. Nói cách khác, gà trống giống chuyển giao phẩm chất của nó cho mái con, rồi đến lượt mình, mái con lại chuyển giao cho trống cháu. Do vậy, gà mái chứa đựng phẩm chất của trống cha, điều lập đi lập lại trong dòng gà. Gà mái luôn chịu trách nhiệm cho sự cân bằng của dòng gà. Trong một chương trình lai tạo, dẫu lai cận huyết, lai dòng hay lai xa, dựa trên dòng cha, chính gà mái là những con duy trì ảnh hưởng của gà trống. Sẽ cực kỳ khó khăn khi thuyết phục những nhà lai tạo hàng đầu bán ra một con mái như vậy. Hiển nhiên, những gì mà một số nhà lai tạo gà chọi đóng góp vào các giải đấu chính ở Mỹ ngày nay không những xuất sắc nhất ở Mỹ, mà còn trên toàn thế giới. Hiển nhiên các quý ông này không chỉ nhận thức được giá trị của gà mái, mà còn luôn để ý đến chúng. Khi họ phát hiện được một mái đã kiểm chứng, họ đánh giá nó rất cao và không bao giờ bán đi. Để người mới chơi trở thành một thế lực đáng nể, anh ta, cũng không bao giờ được bỏ qua nguyên tắc quan trọng này.