Sửa gà (A.C. Dingwall) A.C. Dingwall – www.gamerooster.com Bài đăng trên tạp chí Grit & Steel, tháng 4 - 2003 Từ: A.C. Dingwall 1848 Clinton St., Toledo, OH Ngày 26, tháng 9, 1927 Gửi: Ông Thomas S. Lee Cape Breton, N.S. Ông Lee thân mến, Tôi nhận được thư ông vào ngày 20 tháng 9, tôi vô cùng hân hạnh được nghe ý kiến từ nơi ông và xin được trao đổi một vài ý. Trong bài viết của tôi về vấn đề thả gà trên tạp chí Grit & Steel, tôi không có ý gây ấn tượng rằng mình là người có thẩm quyền, nhưng mặt khác tôi lại muốn trình bày những ý kiến và kinh nghiệm của những sư kê khác vì lợi ích của tất cả chúng ta. Đúng là tôi tự lai tạo và đá gà của mình cũng như thả rất nhiều gà cho bạn bè trong các giải luân lưu và đá cáp. Tôi đặc biệt yêu thích công việc thả và sửa gà trong trường đấu, và để khẳng định chẩn đoán của mình về các ca chấn thương, tôi đã mổ nhiều con để xem có đúng không. Từ những yêu cầu nhờ thả gà của bè bạn mà tôi tin rằng mình được họ tin tưởng. Tôi vẫn dự định viết thêm vài bài nữa cho tạp chí Grit & Steel chừng nào có hứng thú, nhưng tôi sẽ trả lời thư của ông trước. Câu hỏi đầu tiên của ông về việc phục hồi chiến kê cho lần thả (pitting - gà bị dính cựa, phải bắt thả lại) kế tiếp: Thưa ông Lee, điều này phụ thuộc vào lần thả đầu tiên. Nếu lần thả đầu diễn ra nhanh chóng, dữ dội và nếu chiến kê của bạn có vẻ không mất quá nhiều sức và đá tốt thì tôi muốn nó bước vào lần thả thứ hai cũng trên tinh thần như lần đầu. Để làm được như vậy, tôi gắng giữ đầu nó hướng thẳng về phía gà và nài đối phương càng nhiều càng tốt, phà hơi vào sau gáy và nhẹ nhàng xoa hông và chân. Thực hiện sao cho gà không khó chịu hay mỏi mệt, mà đồng thời vẫn tỉnh táo. Tôi chứng kiến một ví dụ tuyệt vời về hiệu quả của việc phà hơi lên đầu ở Cleveland bởi Labombard, nài gà cho Brooker ở Windsor, Canada, đấu với Bill Ryan ở Cleveland. Gà Brooker bị đâm nặng vào đầu và cổ và hầu như bị mù. Labombard liên tục hà hơi vào đầu gà khiến nó phục hồi trở lại và đá mấy chân chết. Xuân này, tôi áp dụng cùng cách thức với chiến kê bị mất một bên chân, rồi một bên cánh và một mắt nữa. Chúng tôi giới hạn thời gian thi đấu mỗi trận là nửa giờ dựa trên số trận sẽ đá hôm đó. Gà của tôi bị gục, như mô tả ở trên, trước khi trận đấu được 15 phút. Tôi bắt thêm một số bạc dưới rằng gà mình sẽ chịu đựng đến hết nửa giờ. Đấy là việc khó khăn xét trên tình trạng gà hiện tại, nhưng tôi tiếp tục phà hơi lên đầu và gà của tôi vẫn chịu mổ khi hết giờ. Với cựa hầu (throat cut) (đâm ngay tĩnh mạch cảnh), tôi không thể làm gì khác ngoài việc giữ cho gà nhà đá thêm vài lượt thả với hy vọng hạ được địch, nhưng bất cứ khi nào tôi thấy cần sưng to và đầu chúi xuống khi thả thì móc tiền ra chung là vừa. Với vết đâm nhẹ trên cổ (trượt tĩnh mạch cảnh), tôi nhẹ nhàng bồng gà với cổ hơi vươn lên. Vết đâm nhẹ sẽ làm tụ máu OK, nhưng không quá nghiêm trọng. Với khò phổi (lung rattle), tôi hoàn toàn đồng ý với cẩm nang biệt dưỡng của Sol P. McCall trong đó ông nói rằng cách xử lý tốt nhất trong trường hợp này là giữ yên một cách tuyệt đối, và nếu vết thương không nghiêm trọng thì nó sẽ tự khạc ra mà không cần nài can thiệp. Ý kiến của ông về gà ngã (couple) không giống với tôi. Trong hầu hết các trường hợp vẹo cần (wry-neck) khi gà gục xuống và vặn đầu xung quanh và ra sau về phía đuôi thì tôi thường phát hiện thấy vết đâm trúng cột sống cổ. Nếu vết đâm không quá nặng, bạn có thể giúp gà phục hồi bằng cách phà hơi ấm lên đầu và nhẹ nhàng xoa bóp trở xuống. Tôi tin điều này giúp gia tăng tuần hoàn và tôi thấy nhiều con phục hồi nhờ cách này. Mọi thứ còn phụ thuộc vào mức độ sung mãn của gà địch trong những lần thả tiếp theo. Với gà ngã, tôi kiếm cơ hội để yêu cầu bắt gà, nhằm trợ giúp cho nó. Tôi thà hy sinh một hay hai quyền yêu cầu miễn là có thể giúp gà phục hồi. Nhiều nài gà thiếu kinh nghiệm quá nóng vội khi yêu cầu đếm không đúng thời điểm. Mùa trước, tôi từng đá một trong những con gà cú của mình với Joe Frish ở Wyandotte, Mich. Gà của tôi bị đâm và ngã. Joe yêu cầu đếm, và sau mỗi chân đá trúng, anh đều yêu cầu đếm. Tôi thật may mắn. Tôi hà hơi rất nhiều sau đầu con gà cú và xoa bóp lưng cho nó vì tôi thấy nó bị đâm vào đó. Trước khi đếm đến 10, sắc diện gà nhà đã trở lại và tôi đặt nó đứng đều trên hai chân, trong khi trước đó tôi để nó ngồi tỳ lên ngực. Khi gà của Joe tiến vào cách gà tôi tầm 6 tấc, nó bèn đá một chân và đâm sâu vào cổ khiến gà địch bị vẹo cần và liệt hoàn toàn và đến lượt tôi đếm. Tôi đã mất một con gà tơ Irish Grey, gà tôi đổ, cũng bằng một cú đá tương tự ở mùa trước. Tôi đã kiểm tra rất cẩn thận sau khi luộc chín và mổ xác để tìm xem đâu là chân chết. Tôi coi vẹo cần (wry-neck) chỉ đứng sau trường hợp gãy cần (broken neck) khi gà chết ngay lập tức. Một trường hợp gà ngã nữa mà tôi để ý là khi bị đâm vào lưng. Trường hợp gà bị đâm nặng đến mức không thể đứng được. Tôi bắt nó lên. Nếu chân nó có thể nhúc nhích thì vẫn còn cơ hội. Tôi luồn tay trái dưới ngực với các ngón tay đặt lên lườn, giữ chặt hai chân bằng tay phải. Rồi tôi lấy ngực đè lên lưng gà, tay trái đồng thời đẩy lưng gà lên. Với tay phải kéo chân gà xuống, ra trước và lên trên. Tôi làm khá mạnh và thu được kết quả tốt, thắng một số trận nghẹt thở khi đối phương đang chiếm thế thượng phong. Cựa đầu (brain blow). Còn bây giờ, thưa ông Lee, đôi khi tôi thấy gà bị cựa sắt đâm xuyên qua đầu và chúng vẫn đá tiếp mà không hề hấn gì, như thể chúng không có não. Đó là một thái cực, nhưng ở thái cực khác bạn sẽ thấy có ngày gà bị đá trúng đầu rồi bạn phải chung tiền. Khi làm lông gà (dry-picked) để bán chợ, trước hết tôi cắt tĩnh mạch cảnh (jugular vein) ở cổ họng rồi dùng dao sắc đâm vào một vùng đặc biệt trên não để gà bất động và thả lỏng cơ bắp cho dễ vặt lông. Đây là tác vụ đặc biệt. Nếu đâm không đúng chỗ, việc giữ gà để vặt lông sẽ khó khăn và da dễ bị rách, điều khiến cho thịt gà giảm giá trị. Giữa hai thái cực ở trên là trường hợp cựa đầu phổ biến mà ai cũng biết. Gà chỉ tạm thời bị “ngơ ngác”, như khi người ta bị đánh vào đầu. Thời gian sẽ phục hồi đa số trường hợp như thế này. Duy trì tuần hoàn máu bằng cách phà hơi ấm và nhẹ nhàng xoa bóp đầu và cổ. Thời gian phục hồi phần lớn phụ thuộc vào vùng não bị đâm và độ sâu của cựa. Với con gà mà ông nói ông đem đi đá, khi đụng độ gà địch và bất giác bỏ chạy, thì tôi tin là nó bị đâm trúng cổ. Nếu ông kiểm tra lại lần nữa, rồi luộc và kiểm tra nếu gặp trường hợp tương tự thì tôi nghĩ ông sẽ công nhận điều này. Trung tâm thần kinh nằm ở não và tỏa ra các ngoại biên. Nếu dây thần kinh trong cột sống bị tổn thương thì thân thể sẽ ngoài tầm kiểm soát. Tương tự, nếu dây thần kinh lưng, nơi hai nửa thân thể giao nhau, bị tổn thương thì chân sẽ bị liệt hay “ngã” theo cách mà chúng ta thường gọi. Ông Lee, chắc ông cũng để ý rằng khi gà bị “chột” (blinked) một mắt thì con còn lại cũng nhất thời không thấy gì. Tôi tin rằng cú sốc nhất thời ảnh hưởng đến dây thần kinh còn lại, và theo tôi việc gia tăng tuần hoàn máu bằng cách phà hơi ấm lên đầu và xoa bóp nhẹ nhàng sẽ giúp thị lực phục hồi nhanh chóng. Phải nói rằng tôi đã thu được những kết quả tích cực từ cách làm này. Còn bây giờ, ông sẽ để ý trong toàn bộ bức thư tôi đã quên không nói về việc sử dụng chén nước và miếng bọt biển. Nhiểu vài giọt nước từ ngón tay vào miệng gà là mức tối đa mà tôi áp dụng. Tôi từng thấy những tay nài ngốc nghếch lấy một miếng bọt biển ướt và áp nó lên đầu gà nóng hổi trong một ngày nóng nực và con gà bỗng dưng bị vẹo cổ, rũ xuống và chết hầu như ngay tức khắc. Để giải nhiệt cho gà, tôi áp miếng bọt biển ướt dưới đì, chứ không phải trên đầu. Tôi từng thả gà vào dịp quốc khánh Mỹ hai năm trước ở Fostoria, Ohio, cho một người bạn tên là Priede. Trời cực nóng và đó là một trận đấu khó khăn. Gà của Priede bị thở dốc và có dấu hiệu quá nhiệt khi mới bắt lên. Priede nhất định đòi áp nước lạnh lên đầu nó. Tôi hỏi anh có muốn giết gà hay không và anh nhấn mạnh rằng anh muốn giải nhiệt cho nó. Tôi áp nước lạnh lên đầu gà và nó ngất xỉu vài lần trong tay tôi còn Priede đành móc tiền ra chung. Chúc ông luôn thành công, Trân trọng A.C. Dingwall ---------------------------------------------------------------------------------------------------- The Coach – Chiến thuật thả gà H.B. "Dad" Gleezen – Bí quyết thả gà Allen Butler – Bí quyết thả gà đá cựa tròn George Conderman - Phương pháp biệt dưỡng (1899)
Thanks a. Ngoài các cách sửa gà, bài này cũng chỉ cách truy tìm vết đâm (nếu tìm không thấy): luộc chín nguyên con rồi nhổ lông, vết đâm sẽ lộ ra.
