Sơ lược về rêu Rhonda Wilson - http://naturalaquariums.com Rêu (moss) là một trong những loài thực vật yêu thích nhất của tôi trong hồ thủy sinh. Chúng rất dễ trồng và xinh đẹp. Rêu hiện diện trong đủ mọi thể loại hồ thủy sinh, từ hồ thủy sinh châu Á, hồ thủy sinh Hà Lan cho đến loại hồ cảnh gia đình đơn giản nhất. Rêu mang lại sự duyên dáng và thực tế cho hồ cảnh. Rêu rất dễ trồng trên đá hay lũa để tạo quang cảnh tự nhiên, hay làm hậu cảnh cho hồ. Nó có thể được cắt tỉa để tạo dáng. Rêu cũng được dùng trong việc lai tạo cá và nó cung cấp nơi tìm kiếm thức ăn, trú ẩn và phát triển cho cá và tép nhỏ. Rêu cũng là một trong những loài thực vật thú vị. Chúng được xem là loài thực vật thực sự đầu tiên, và vì vậy nằm trong nhóm được gọi là thực vật sơ khai. Sinh vật quang hợp đầu tiên xuất hiện trong vùng biển cổ đại cách nay khoảng 4 tỷ năm. Các loài thực vật trên cạn chưa hề xuất hiện mãi cho đến khoảng 500 triệu năm trước. Thực vật, bao gồm cả rêu, được cho là tiến hóa từ tảo lục (ngành Chlorophyta). Giữa chúng có rất nhiều đặc điểm chung; tảo lục và thực vật đều sử dụng diệp lục tố. Vách tế bào của hầu hết các loài tảo lục và thực vật đều được tạo ra bởi chất xơ (cellulose). Cả hai đều dự trữ đường (carbohydrate) dưới dạng tinh bột. Tuy các bằng chứng vật thể rất hiếm bởi bản chất tự nhiên dễ phân hủy của tảo và thực vật, nhưng dường như một trong những loài tảo lục dạng sợi (có lẽ là tảo tóc - hair algae) là loài đầu tiên tiến lên đất liền. Những loài thực vật tiến hóa sớm nhất còn tồn tại cho đến ngày nay vốn được xếp vào cùng một nhóm gọi là bryophytes (thực vật không mô mạch). Chúng bao gồm rêu (moss), rêu tản (liverwort) và rêu sừng (hornwort) (đừng nhầm với cây rong đuôi chó “hornwort”, Ceratophyllum demersum). Tất cả bryophytes đều không có mô mạch. Điều đó có nghĩa rằng chúng không có hệ mạch dẫn mà thực vật bậc cao dùng để vận chuyển nước và chất dinh dưỡng đi khắp toàn thân. Dẫu ba loại bryophytes có những điểm tương đồng và hiện vẫn được xếp cùng nhóm, nhưng những phát hiện gần đây cho thấy chúng không có quan hệ gần gũi và rằng rêu gần với định nghĩa về thực vật không mao mạch hơn cả. Để sống trên mặt đất, thực vật đã phát triển cách giữ nước ở tế bào và sinh sản trong môi trường mới. Rêu không giống như hầu hết các loài thực vật mà chúng ta quen thuộc. Cấu trúc tí hon giống như lá của chúng là một tế bào duy nhất với một gân chính, nhưng không phải là lá thực sự. Phần tăng trưởng giống như rễ được gọi là rễ giả (rhizoid). Rễ và lá giả của rêu vốn thiếu cấu trúc của rễ và lá thực sự. Rêu không có hạt mà thay vào đó là bào tử (spore) nên không cần sự trợ giúp của côn trùng. Chúng không tạo phấn hoa để sinh sản thế hệ kế tiếp. Sinh sản của rêu cần đến nước. Thường thì hơi sương hay một vài giọt nước cũng đủ để hầu hết các loài rêu trên cạn tồn tại. Rêu thủy sinh cũng có thể tạo ra bào tử nhưng đa phần đều sinh sản vô tính, đặc biệt là trong hồ thủy sinh. Chỉ một nhúm rêu cũng có thể phát triển thành một bè lớn. Có gần 10 ngàn loài rêu (moss) được phát hiện. Chúng nhìn chung được chia thành 3 lớp; rêu đen (granite moss) Andreaeopsida, rêu chính hiệu (true moss) Bryopsida, và rêu than (peat moss) Sphagnopsida. Có một số tranh cãi về nhóm Takakia, loại rêu hình cây, nên thuộc về lớp Andreaeopsida hay phân thành một lớp riêng. Những loài rêu quen thuộc trong hồ cảnh đều thuộc về lớp Bryopsida. Rêu trong hồ cảnh Rêu mọc rất dễ dàng trong hồ cảnh. Chúng thích nghi với nguồn sáng yếu cũng như mạnh, và mọc trên bất kỳ thứ gì, thậm chí cả trong hồ trống. Rêu có thể được gắn lên đá và lũa trong hồ cảnh. Rêu mọc giữa các loài cây khác, khiến hồ trông rất bắt mắt. Bạn cũng có thể tạo ra một bức tường rêu để làm hậu cảnh cho hồ. Thông thường, lưới hay lưới nhựa được sử dụng. Rêu được kẹp giữa hai lớp lưới và gắn vào mặt kiếng sau hồ, đôi khi được gắn vào mặt bên. Có ba loài rêu phổ biến nhất ở Mỹ. Chúng là rêu java, rêu giáng sinh (christmas tree) và rêu willow (Fontinalis). Mãi đến tận gần đây, rêu java (Vesicularia dubyana) là loài rêu thủy sinh phổ biến nhất ở thị trường Mỹ. Nó mọc nhanh và thích nghi với bất kỳ điều kiện nào. Tôi thấy nó vẫn mọc, dù chậm hơn, dưới bóng đèn tròn. Lá của rêu java nhỏ hơn và trông không bắt mắt bằng các loại rêu thủy sinh khác. Nó thường có màu xanh sẫm. Rêu willow được sử dụng trong hồ cảnh sớm hơn cả. Nó là loài nội địa. Có nhiều loại rêu khác nhau dưới một tên chung Fontinalis. Có hơn 50 loài rêu thủy sinh thuộc các họ khác nhau được phát hiện chỉ riêng ở Mỹ. Mặc dù một số trong đó thích nghi với môi trường hồ cảnh, chúng thường khó trồng hơn so với rêu java và rêu giáng sinh. Nhiều loài dường như chuộng nước lạnh hơn so với nước hồ bình thường. Loài rêu willow mà tôi trồng rất mỏng manh và xinh xắn, với lá to hơn rêu java nhưng nhỏ hơn so với rêu giáng sinh. Rêu giáng sinh tương đối mới hơn, ít ra là ở Mỹ. Rêu này có tên như vậy bởi vì tán lá trông giống như cây giáng sinh. Nó mọc rất mạnh và nhanh chóng trở thành một đám xanh lớn. Xét trên nhiều phương diện, nó là loài rêu thủy sinh hấp dẫn nhất với lá to và tươi tốt. Tỉa rêu rất dễ. Bạn chỉ cần xén bớt phần nào không thích. Cách tốt nhất là dùng hai tay, một tay giữ rêu và tay kia ngắt bỏ phần thừa. Nếu bạn chỉ tỉa bớt một chút thì làm một tay cũng xong. Phần rêu lấy ra có thể dùng cho hồ khác hay tặng bạn bè. Rêu rất phổ biến trong các cuộc đấu giá cá cảnh và một số tiệm sẽ mua phần rêu dư ra của bạn. Bạn cũng có thể dùng kéo để tỉa rêu nếu muốn. Bạn cần tỉa rêu thường xuyên; chúng sẽ mọc cho đến khi trở thành loài độc tôn trong hồ nếu bạn để điều này xảy ra. Rêu nhanh chóng mọc đè lên cây khác nếu bạn không tỉa bớt. Khi đám rêu dày lên tôi thường tỉa bớt một chút để chúng xẹp xuống. Đôi khi chúng trương khí bên trong và nổi lên, và đôi khi chúng mọc liên tục cho đến khi có quá nhiều. Mặt tiêu cực của việc đè chúng xuống bên dưới ở chỗ, rêu dưới đáy không nhận đủ ánh sáng và chết, để lại một đám cây chết bên dưới. Cũng tốt nếu thỉnh thoảng đè đám rêu xuống. Nhưng cần lưu ý về vấn đề này và không lạm dụng quá. Nhớ thỉnh thoảng nhấc đám rêu lên khi bạn vệ sinh hồ và hút sạch vùng bên dưới. Rêu là một trong những loài cây thủy sinh dễ trồng nhất, cực kỳ hữu dụng và hấp dẫn. Chúng cũng có một lịch sử sinh học thú vị kể cả những bí mật của riêng mình. Tôi hy vọng bạn sẽ cân nhắc trồng thử chúng trong hồ thủy sinh của mình. Ghi chú (vnrd) *Tham khảo thông tin và hình anh các loài rêu ở đây: Danh mục các loài rêu thủy sinh List of aquatic mosses *Tổng hợp các bài nghiên cứu về rêu: http://www.aquaticquotient.com/forum/showthread.php/48807-Posts-on-Aquatic-Mosses *Aquatic moss club *Cách gắn rêu lên lũa & đá http://www.aquaticquotient.com/forum/showthread.php/50065-Tying-Moss http://www.plantedtank.net/forums/t.../69011-10-gallon-moss-scape-last-updated.html 8 simple steps on How to grow aquatic moss on driftwood or log? *Video hướng dẫn cách buộc rêu *Cách tạo hình bằng rêu: How to Create a Moss Wall (tạo bức tường rêu ở hậu cảnh) How to grow a Moss Wall *Tạo hình "Xmas tree" bằng "Xmas tree moss"! (ý tưởng làm bể thủy sinh trưng dịp đầu năm)
