Đi học Tan Bark – http://chickenhistorynow.blogspot.com (trích Game Chickens and How to Breed Them) Gần đây có một bài viết đăng trên một tạp chí gà chọi từ một thanh niên, người cảm thấy rất thất vọng về cách đối xử mà anh nhận được trong những năm đầu mới tham gia vào bộ môn chọi gà. Không nghi ngờ gì nữa, hàng trăm người đã bỏ chơi gà mỗi năm bởi lối cư xử tệ hại và bất trợ giúp của những sư kê lâu năm và giàu kinh nghiệm. Chính người mới chơi cũng phải chịu phần lớn trách nhiệm về tình trạng không hay này. Thay vì hành động với sự cẩn trọng và suy xét, họ lại hăng hái tham gia vào lãnh vực mà mình không mấy hiểu biết – họ chưa “đi học” đã vội dấn thân vào nơi mà quỷ thần cũng phải e ngại và muốn bay trước khi tập đi. Các nhà lai tạo có thể nhận biết người mới chơi thông qua lời lẽ trong thư – và cho rằng bạn không thể phân biệt một con gà chọi với một chiếc cưa – rồi gửi cho bạn thứ tệ hại nhất mà họ có. Thậm chí, nhà lai tạo trung thực cũng không muốn bán chiến kê hay nhất của mình cho người mới biết chơi – bởi chắc chắn chúng sẽ bị bỏ bê và vứt xó sau vài tháng để chạy theo một số dòng gà “thiên hạ vô địch”, rồi đến lượt những con này cũng “ra đường” luôn, và điều đó sẽ tái diễn trong vài mùa trước khi tay chơi trẻ phân biệt được gà hay với gà dở. Khởi sự đúng đắn là điều rất khó khăn. Đấy là nơi mà nhà lai tạo bình thường phải mất từ năm đến mười năm đầu trong sự nghiệp của mình. Đó là vì bạn không chịu “đi học”. Bạn quá nóng lòng đạt được vị thế “võ lâm minh chủ” khi nhào vô lai tạo gà chọi trước khi có thể phân biệt chúng với gà lơ-go. Cũng anh chàng trẻ tuổi đó, lẽ ra nên làm chân “phụ hồ” trong vòng 3 năm nếu muốn học xây nhà – lại mua liền một trio gà giống ngay sau khi đọc cuốn tạp chí gà chọi đầu tiên. Bạn không nên làm gì cho đến khi quan sát thợ chính xây xong cả chục căn nhà, bạn sẽ lãng phí hàng đống tiền tiết kiệm vào việc mua cha ông của những nhà vô địch tương lai trước khi tận mắt chứng kiến những chiến kê hàng đầu đá. Bạn sẽ tiêu hết tiền bạc vào nhà lai tạo mà mình chưa hề gặp, vào dòng gà mà mình chưa từng thấy chúng đá trường. Bạn sẽ mua gà mà không hề biết lối đá, trước khi bạn biết mình chuộng lối đá nào hay lối đá mang lại chiến thắng. Đấy là vấn đề của bạn, không phải của tôi, nhưng người khởi đầu bừa bãi thì rồi kết quả cũng tào lao. Bốn trong năm trường hợp, bạn sẽ nản và bỏ cuộc trước khi bắt đầu đi đúng hướng. Để lai tạo chiến kê hàng đỉnh, não phải vận hành nhiều gấp hai chục lần so với việc xây nhà, vậy hãy chuẩn bị học việc trong một hay hai mùa. Hãy “đi học”. Thực hiện việc này như thế nào? Đọc càng nhiều càng tốt. Mua tất cả các sách viết về gà chọi và đọc chúng. Một số cuốn hay hơn số khác, nhưng cuốn nào bạn cũng học hỏi được đôi chút. Tất cả đều là công trình của những người đã từng lăn lộn và học hỏi một số điều qua kinh nghiệm, quan sát và cơ hội, và có giá trị theo quan điểm của tác giả. Đọc những tạp chí về gà chọi. Bạn sẽ tiêu hóa cả gạo lẫn trấu, nhưng rồi bạn sẽ biết đâu là tác giả đáng tin cậy. Hãy lắng nghe các cựu sư kê thảo luận và chỉ tin một phần mười những gì mà họ nói với bạn. Nhưng hãy thực sự học hỏi bằng cách tham dự vào tất cả những giải đấu mà bạn có thể. Xem tất cả các trận đá cáp lề đường ở khu vực lân cận và đi xem càng nhiều càng tốt trong khả năng có thể. Nếu gần chỗ bạn có trường gà quen thuộc thì việc học hỏi sẽ dễ dàng. Bạn có thể học hỏi được nhiều bằng cách quan sát gà người khác đá như thể đó là gà của chính bạn – và việc xem gà người khác đá và bám đuôi sẽ rẻ hơn rất nhiều so với việc đá gà nhà. Nếu bạn không sống gần “đấu trường sôi sục” nơi mà các cao thủ thường đụng độ từ một đến năm ngàn đô mỗi bên, đừng nghĩ rằng mình đã trải qua phần nhập môn cho đến khi bạn tham dự nửa tá sự kiện như vậy. Khi các trận đấu chỉ đơn thuần diễn ra giữa đám sư kê và gà qué ở địa phương với một ít tiền độ thì bạn có thể bỏ sót nhiều thứ. Nhưng đừng hiểu sai ý tôi khi xem nhẹ các trận đá cáp lề đường hay những người chỉ đá cáp với một ít tiền độ. Bạn thường thấy chiến kê tại những sự kiện như vậy có thể thắng ở bất cứ đâu, và một số những nhà lai tạo xuất sắc nhất là người nghèo nên họ tự giới hạn bản thân trong các trận đấu ở địa phương. Nhưng nhìn chung, những chiến kê tốt nhất được sử dụng để đá tiền lớn. Bạn đôi khi cũng thấy gà phở ở những sự kiện lớn – nhưng chín trong mười trường hợp – gà trong những giải lớn đều có thể đoạt giải dành cho dân nghiệp dư. Đội bóng bầu dục vô địch hạng B có thể thi đấu ngang ngửa với các đội cùng hạng cũng như với đội New York Giants – nhưng đội sau sẽ thắng 24 trong số 25 trận. Trong đua ngựa cũng như đấm bốc, mùa nào cũng xuất hiện những nhà vô địch địa phương, tự tin bước vào đấu trường lớn, nhưng chỉ để chứng tỏ rằng họ đã vượt qua đẳng cấp của chính mình. Một nhà lai tạo kiên định của những chiến kê xuất sắc không thể ở mãi trong bóng tối – và mãi là tay đá cáp địa phương. Những người đá độ lớn sẽ sục sạo khắp nơi để tìm chiến kê đẳng cấp, đáng tin cậy – và một nhà lai tạo xuất sắc với toàn bộ thông tin về ông sẽ được giới thiệu cho họ – bằng không một chức vô địch địa phương với phong độ xuất sắc sẽ nhanh chóng thu hút được nhiều hỗ trợ để ông có thể đá trong các giải lớn với những chiến kê hàng đỉnh. Mặc dù quy luật nào cũng có ngoại lệ – nếu bạn muốn thấy những chiến kê hay nhất, hãy đến các trường đấu danh tiếng, và xem gà của các sư kê những người đặt cược rất nhiều vào các trận đấu của mình. Những tay chuyên nghiệp này không dựa vào may rủi, họ đá để giành chiến thắng, và sục sạo mọi ngóc ngách để săn lùng những chiến kê hay nhất. Dẫu dòng gà hàng đầu cũng không thể tồn tại mãi ở đấu trường đỉnh cao. Bạn sẽ học hỏi được nhiều điều ở trường đấu, những điều không bao giờ có trong sách vở cả triệu năm qua. Điều đầu tiên mà bạn thấy là sự vắng bóng, một cách nhanh chóng, những dòng gà nhất định mà hàng đống giấy mực đổ ra để ca ngợi. Tôi từng thấy rất nhiều cuộc đối đầu đỉnh cao như hầu hết những người ở độ tuổi này, và tôi từng viếng thăm sân và trại của những người cản ra gà đá trong những cuộc đối đầu này, nhưng tôi chẳng hề thấy những dòng gà mà hầu hết sách vở đều đề cập. Bằng việc đọc quảng cáo, tờ rơi và những thứ tương tự, bạn sẽ có ý tưởng sai lệch về chất lượng của nhiều dòng gà chọi. Ai đó nhất định sở hữu những chiến kê thiên hạ vô địch này nhưng không thèm đem đá giải lớn [ý mỉa mai]. Sự nổi tiếng của dòng gà phụ thuộc nhiều vào quảng bá của nhà xuất bản hơn là năng lực thật sự. Điều này đặc biệt đúng ở miền bắc. Có tối thiểu hai trăm cuộc đối đầu (main) được tổ chức hàng năm ở các bang vùng trung đông và New England với số tiền độ từ một đến mười ngàn đô mỗi bên, điều mà không sách vở nào đề cập. Có hai trường đấu mà mỗi năm đá đến hơn ngàn con, địa điểm của chúng không bao giờ xuất hiện trên giấy. Trong các trận đá cáp, bạn sẽ thấy đủ mọi thứ, nhưng luôn tồn tại một điều, không mấy người có khả năng lai tạo chiến kê đá giải lớn. Tôi không cho là mình biết hết mọi thứ, nhưng tôi đã học hỏi được chút ít trong hai mươi năm qua, và có thể khiến con đường gập ghềnh trở nên trơn tru hơn cho một số bạn hữu. Bởi không mong đợi sự nổi tiếng cũng như tranh cãi, và bàn luận ở khía cạnh tổng quát, không đề cập cụ thể đến một nhà lai tạo đương thời hay dòng gà hiện hữu nào, tôi chỉ đơn thuần thể hiện quan điểm của bản thân. ------TAN BARK------
